1. [c. 893.] Bischof Erkenbold beurkundet die Schenkung des Klosters Monheim durch dessen Abtissin Liubila an seine Kirche (Carta inseriert) und die der Kirche Monheim an dieses Kloster durch ihn selbst und die dabei erfolgten Bestimmungen über die Abtissinen und Nonnen von Monheim. In nomine sancte et vivifice trinitatis. Notum sit omnibus Christi fidelibus presentibus atque futuris, quoniam ego Livbila indigna monialis cum sorore mea Gerlinda et cum consilio atque consensu spiritalium sororum nostrarum Ruavhilte, Diothilte, Perhtsuinde, Hiltisuinde, ducta amore dei necnon pro remedio anime mee tradidi res proprie potestatis mee Eysteten si ecclesie, que est sita in honore sancti Salvatoris, 1) ubi confessor Christi requiescit Willibaldus et in presenti Erkenboldus episcopus presse videtur, scilicet in loco vocabulo Movnheim ecclesiam cum sanctis reliquiis et cum omnibus edificiis, curtes et domos necnon illuc cuncta aspiciencia cum agris, cultis et incultis, silvis maioribus et minoribus, pratis, aquis aquarumve decursibus, molendinis, servis et ancillis, vel quidquid nostri est iuris, ita ut ab hodierno die in reliquum tempus sancto sit traditum Salvatori et beato Willibaldo confessori Christi absque ullius scrupulo dubietatis. Insuper huic tradicioni adiciens alodem, que diutisce dicitur pivanch, quam cum adiutorio prefati episcopi nobis iniuste ablatam redonavit Waltheri, cum omnibus rebus hactenus exquisitis vel quas deo concedente in reliquum adquiescere valeamus, totum et in integrum tradimus sancto Willibaldo et sancte Walpurge in proprium, ea vero racione, ut, quamdiu advixero, nomen abbatisse inter sorores nostras habeam et potestatem inter ipsas exerceam, post obitum vero meum soror mea Gerlinda similiter, si ipsa me supervixerit, sicque per ordinem cuncte prelibate deo famulantes, decedente una a) alia inter ipsas melioris sciencie atque testimonii in locum abbatisse surgat et locum strenue regat; hocque in potestate episcopi consistat, ut, si quam ibi mediorem invenerit, illi regendas alias tradat, quod si superba denuo fuerit atque nephario polluta vicio, ipse dominio sue potestatis nomen et potestatem abbatisse auferat et digniori concedat, ne turpis sanctis dominari videatur. Unoquoque vero anno ad missam sancti Martini cuncte inibi commorantes denarium unum super altare sancti Willibaldi persolvent, ut sciant, se illius esse dominii et potestatis. Deinde vero comperire dignetur vestra omnium industria, quia prefatus episcopus in recompensacione iam dicte proprietatis de parte sue ecclesie cum voluntate atque consensu familie inibi deo servientis dedit cum manu sui advocati marchionis in usus sororum ecclesiam unam in ipsa villa Môvnheim cum territorio ad eam aspiciente et omni decimacione ville illius et adiacencium cellularum et insuper aliam decimam, quam in illis partibus plus illis aptam inveniret, ea videlicet racione, ut ab hodierna die et deinceps prescripte ad usus contradite sint sororum illarum. Deinde sancimus atque per deum, omnium rerum rectorem, contestamur cum affirmacione synodi nostri omnes successores nostros, ut nullus eorum possit vel audeat hoc prefatum monasterium, quod nos salubriter ad dei servicium et sanctorum Willibaldi et Wunnebaldi et Walpurge aptavimus, alicui suo clerico vel vasallo in beneficium dare, sed liceat in perpetuum esse monasterium sacrarum virginum, ita ut successores nostri manu potestativa illis feminis ad procurandum conmittant, quas nobiliores, sapienciores honestioresque in eis conspiciant, quatenus, deo concedente, laus omnipotentis in eternum in illo loco minime reticeatur. Insuper constituimus atque firmavimus, ut successores nostri caute prevideant, ne licenciam habeat illa abbatissa spurcas vel ignobiles puellas in monasterium intromittere, sed quas nutrierit presente episcopo, ut ipse consilio hausto divino tales semper intromittat puellas, que boni testimonii et nobiles sint et que aliquam sustentacionem cum suis proprietatibus sancto loco inperciant, ne forte oneri sint monasterio plus, quam honori. Et ut hec ambe prefate tradiciones pleniorem in dei nomine obtineant vigorem, manu propria hanc b) cartulam firmavimus testiumque idoneorum atque veracium nomina subtus inserere iussimus. Signum domini, Erkenbaldic episcopi, signum Lamperti archipresbiteri, signum Ekonis archipresbiteri, signum Cvndharti presbiteri, signum Cvndolti presbiteri, signum Roachrimi presbiteri, signum Erkenharti presbiteri, signum Adaluuini presbiteri, signum Hartmatid presbiteri, signum Drasomunti presbiteri, signum Wolfhardi presbiteri, signum Frovmperti presbiteri, signum Regin harti presbiteri, signum Rihperti presbiteri, signum Sigiperti presbiteri, signum Meginhardi presbiteri, signum Meginrati presbiteri, signum Vincderbi d) presbiteri, signum Hartarihhi presbiteri, signum Adalrammi presbiteri, signum Putonis presbiteri, signum Babonis presbiteri, signum Hvnonis presbiteri, signum Reginperti presbiteri, signum Adalgeri presbiteri, signum Paldarihhit presbiteri, signum Helidperti presbiteri, signum Ratheri presbiteri, signum Abpgerid) presbiteri, signum Fridaperti presbiteri, signum Reginfridi presbiteri, signum Adalmanni presbiteri, signum Adaloni presbiteri, signum Teitolfi presbiteri, signum Adalperti presbiteri, signum Ötlandi presbiteri, signum Gaganharti presbiteri, signum Wergantit presbiteri, signum Wolfperti presbiteri, signum Reginolti presbiteri, signum Adalharti presbiteri, signum Rihharti presbiteri, signum Cvtschalchi presbiteri, signum Marchi presbiteri, signum Alharihhi presbiteri, signum Wolftrigi presbiteri. Isti sunt testes Francisi: Ruadpreht advocatus Liubile, Isenpreht, Horsemot, Ermpreht, Sigo, Onno, Maricho, Adalger, Einhart, Otpreht, Lienunch, Pircho, Cvndfrid, Adaram, Crimum), Otker, Kisalpreht, Otfrid, Lantpreht, item Ruatpreht, Kerume), Diotorih, Oadalrih, Cloipreht (sic), Igispreht (sic), Gerhart, Vto, Werimpreht. Isti item -- Bawarisci centuriones: Otpreht et Gotahelm, Ermpreht, Gotschalch, Etih, Megingoz, Kerune, Otechar, Ratger, Irfinc, Adalger, item Ratger, Irminolt, Waltheri, Winepote), Reginolf, Altman, Fan olt, Alto, Altolf, Sigimar, Isanpreht, Erlunc, Wieger, Isanhart. Datum etc. 2) a) Una“ ist aus „imo“ am Rande von jüngerer Hand verbessert. b) Vorlage: fieri" (nachträglich eingesetzt. c) Über den Namen dieses Bischofs und der folgenden Priester (mit Ausnahme der durch oben gekennzeichneten Paldarihhi und Werganti hat die Vorlage ein Kreuz. d) L. Hartmuti, Wicderbi (?), Albgeri. e) L. Crimuni, Kerunc, Winipot oder Wicpot. No. 14, 17-18 v. Aufschrift: De Mawenheim, quomodo traditum sit ad aram sancti Willibaldi. Regest: Lefflad No. 46. Abdruck: Eichstätter Pastoralblatt VI, 206. 1) Wohl nach dem Beispiele der Urkunde des Kaisers Arnulf für Bischof Erkenbold von 889 (Mon. Boica 311, 130) zu ergänzen: „que est sita super ripam fluminis Alemunic et constructa in honore sancti Salvatoris“. 2) Da Bischof Erkenbold 893 an das neugestiftete Kloster Monheim und seine Abtissin Liubila Reliquien des hl. Willibald geschenkt hat Lefflad No. 45), so werden die beiden oben verzeichneten Traditionen in diesem Jahre und zwar wohl vor der Schenkung dieser Reliquien geschehen sein. 2. [912-932.] Bischof Odalfrid beurkundet seine früheren Schenkungen zu Sinzinga, Pinuzuuanga, Tunninpiunt, Ufhusa, Talamotesriod, Steniginpah an die Domcapitel Eistat und Frigisinga, das Spital Eistat und gen Heidinheim, Hasariod, Augusta und Ilmina und bestätigt und mehrt die Stiftung seines Vorgängers Erchanbold zu Gunsten des Spitals [Eistat] und der Armen. In nomine sancte et individue trinitatis. Notum sit omnibus, presentibus scilicet et futuris, qualiter ego Odalfridus dei gratia annuente humilis Eistatensis ecclesie presul de divine retri butionis munere obnixe cogitando proprietatem meam vel mancipia, que ex amabilium amicorum meorum tradicione aut alie adquisicionis vel emtionis mee causa, antea quam ad episcopalem gradum promoverer, possedi, pro mei atque omnium id ipsum mihi erogantium memoria atque requie absque paterna hereditate mea inter loca sancta earundem, ut inferius scribtum est, ecclesiarum custodibus procurandum tradendo divisi. Tradidi enim inprimis ad capitolium Eistatense alodem meam in villa, que dicitur Sinzinga, ut Eistatensis episcopus proprium illic pro mea commemoratione possideat hospicium, teloneum autem navium in eodem loco Sinzinga ad Eistatense hospitale, quattuor autem hobas in alio loco Pinuzuuanga nuncupato et quicquid de cognatis meis vel de Adalungo pecunia aut aliter adquisivi, ad supradictum hospitale et in eadem villa mansam 1 Eistatensis ecclesie custodi et aliam ad Heidinheim et terciam ad Hasariod. Quartam eciam in eodem loco ad Petimos in concampium dedi et accepi alteram, que iacet in Tunninpiunt, quam ad Augustam civitatem tribui. Hobam autem 1 in loco Ufhusa nominato ad Frigisiense capitolium et 1 colonicam iuxta flumen Ilmima) in loco, qui dicitur Talamotesriod, ad monasterium Ilmina pertinens ad Tegirinseo b). Nam c) proprietatem d) meam ad Steniginpah in ripa insule, que dicitur Uninga, ad monasterium Hasariod in recompensacionem tradidi et accepi locellum, qui dicitur Uildili, ut illic post obitum meum pro mea et antecessorum vel successorum meorum requie, ut cetera, eternaliter deserviat. Has vero tradiciones ea racione peregi, ut custos uniuscuiusque loci inferius f) subscribti post vitam meam illud, quod erogavi, in sua custodia atque providentia ad luminaria incendenda et pauperes ac peregrinos secundum facultatem suam suscipiendum atque reficiendum episcopo ammonente habeat in perpetuum. Et quamdiu vivam, mee potestati et procuracioni subiaceant. Inter cetera vero si contingat, ut aliquis in cognatione mea, cui predium meum pro eterna remuneratione committo, postea aliquo sui reatus laqueo aut aliqua legum transgressione inretitus fuerit, ut eum pannus dominicus sequatur |