Page images
PDF
EPUB

85. Caesar idoneum locum nactus, quid quaque ex parte geratur, cognoscit; laborantibus submittit. Utrisque ad animum occurrit, unum esse illud tempus, quo maxime contendi conveniat ; Galli, nisi perfregerint munitiones, de omni salute desperant; Romani, si rem obtinuerint, finem laborum omnium exspectant. Maxime ad superiores munitiones laboratur, quo Vercassivellaunum missum demonstravimus. Iniquum loci ad declivitatem fastigium magnum habet momentum. Alii tela coniciunt, alii testudine facta subeunt; defatigatis in vicem integri succedunt. Agger ab universis in munitionem coniectus et ascensum dat Gallis et ea, quae in terra occultaverant Romani, contegit; nec iam arma nostris nec vires suppetunt.

86. His rebus cognitis Caesar Labienum cum cohortibus sex subsidio laborantibus mittit: imperat, si sustinere non posset, deductis cohortibus eruptione pugnaret; id nisi necessario ne faciat. Ipse adit reliquos, cohortatur, ne labori succumbant; omnium superiorum dimicationum fructum in eo die atque hora docet consistere. Interiores desperatis campestribus locis propter magnitudinem munitionum loca praerupta ex ascensu temptant; huc ea, quae paraverant, conferunt; multitudine telorum ex turribus propugnan

[ocr errors][merged small]

Cap. 85. locum: ,wahrscheinlich auf dem Hügel Lombard, südlich von Alesia". submittit objectlos: schickt zu Hülfe. Vergl. 4, 11 zu praemitteret. ad animum occurrit: für ad animum steht gewöhnlicher animo oder cogitationi: drängt sich die Ueberzeugung auf. si rem obtinuerint: wenn sie die Sache, den Kampf (das Schlachtfeld) behaup

ten.

--

[ocr errors]

Iniquum etc.: eigtl. die ungünstige Neigung des Ortes zur Abschüssigkeit, d. i. die geringe Abdachung des sanft abschüssigen Hügels. Siehe zur Sache c. 83: paene iniquo loco et leniter declivi.,,Der Gipfel, der den Abhang beherrschte, war für die Römer äusserst ungünstig." testudine facta: über testudine s. 1, 24 zu phalange facta. in vicem: s. 4, 1 S. 99a zu rursus. Agger: nicht,,Damm". munitionem: unter munitio verstehe man die sämmtlichen Veranstaltungen, die die Römer getroffen hatten, um den Zugang zu ihrem Lager zu erschweren, also auch die Gräben, die cippi, lilia und taleae.

--

[ocr errors]

nec

iam: s. 4, 13 Anfang zu iam.

Cap. 86. mittit: imperat: s. zur Uebers. 5, 3 zu venit, confirmavit. imperat pugnaret: Beispiel für den Gebrauch von si non, für die Lehre von der Consec. temp. reliquos: die, welche die Verschanzungen in der Ebene vertheidigten. deductis co

hortibus sind abl. abs.: die Cohorten von dem Orte, wenn er sich nicht gegen den das Lager stürmenden Feind halten könnte (sustinere), an einen andern hinzuführen und dort vermittelst eines Ausfalles zu kämpfen; erst sollte Labienus sich defensiv verhalten, sodann aber die Offensive ergreifen. Interiores: s. c. 82 zu d. desperatis etc.: nachdem sie daran verzweifelt hatten, die niedriger gelegenen Verschanzungen zu erstürmen. ex ascensu: Sinn: suchen sie die steilen Punkte (die Verschanzungen auf den Höhen) zu ersteigen und anzugreifen; ex ascensu ist wie ex itinere gesagt, sofort nach dem Ersteigen der Höhe greifen sie die Verschanzungen dort

W.

[ocr errors]

tes deturbant, aggere et cratibus fossas explent, falcibus vallum ac loricam rescindunt.

87. Mittit primo Brutum adulescentem cum cohortibus Caesar, post cum aliis Gaium Fabium legatum; postremo ipse, cum vehementius pugnaretur, integros subsidio adducit. Restituto proelio ac repulsis hostibus eo, quo Labienum miserat, contendit; cohortes quattuor ex proximo castello deducit, equitum partem se sequi, partem circumire exteriores munitiones et ab tergo hostes adoriri iubet. Labienus, postquam neque aggeres neque fossae vim hostium sustinere poterant, coactis una quadraginta cohortibus, quas ex proximis praesidiis deductas fors obtulit, Caesarem per nuntios facit certiorem, quid faciendum existimet. Accelerat Caesar, ut proelio intersit.

88. Eius adventu ex colore vestitus cognito, quo insigni in proeliis uti consuerat, turmisque equitum et cohortibus visis, quas se sequi iusserat, ut de locis superioribus haec declivia et devexa cernebantur, nostri proelium committunt. Utrimque clamore sublato excipit rursus ex vallo atque omnibus munitionibus clamor. Nostri omissis pilis gladiis rem gerunt. Repente post tergum equitatus cernitur; cohortes aliae appropinquant. Hostes terga vertunt; fugientibus equites occurrunt. Fit magna caedes. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur: Vercassivellaunus Arvernus vivus

[blocks in formation]

Cap. 87. adulescentem: wiederhole das 3, 7 zu d. W. Bemerkte.

=

cum cohortibus: im Deutschen wird hierzu ein unbestimmtes Zahlwort zu fügen sein. Die Darstellung ist äusserst lebendig und eilt; alles leicht von selbst Verständliche ist unterdrückt. integros recentes, z. B. c. 25: frische Mannschaften, fr. Leute. postquam poterant: Beisp. für die Construct. von postquam mit dem Imperfect, um den Zustand in seiner Dauer zu bezeichnen. - facit certiorem: benachrichtigt ihn, was er nun, da er sich nicht halten könne, nach seiner Ansicht thun müsse, nämlich eruptione pugnare. Siehe c. 83 imperat eruptione pugnaret. proelio: dem vorzunehmenden Ausfalle, von dessen Nothwendig

[ocr errors]

keit Cäsar durch Labienus benachrichtigt ist.

Cap. 88. Ueber die zahlreichen Asyndeta dieses Capitels lese man das zu 5, 40 Anf. Bemerkte.

[ocr errors]

quo consuerat: insigni verb. mit uti, als Abzeichen tragen; es war sein purpurnes paludamentum, Kriegsmantel; consuerat übers. nach 1, 7 zu maturat proficisci. ut: s. 1, 22 S. 20 b. zu ut praeceptum. de locis super: die von den Galliern besetzte Kammhöhe. haec declivia et devexa: das, was an den niedrig gelegenen und abschüssigen Orten vorging; mit einem Worte:,,der Thalgrund". nostri committunt: sie ergreifen, nachdem sie die Ankunft des Cäsar bemerkt hatten, die Offensive, während sie sich bisher bloss gegen die Angriffe der Feinde vertheidigt hatten. Für nostri gibt die W. A. hostes. Utrimque clamore sublato excipit: excipit objectlos; übs.: folgt unmittelbar. omissis: aus Kampfbegierde. — pauci: s. 1, 15

-

in fuga comprehenditur; signa militaria LXXIIII ad Caesarem referuntur: pauci ex tanto numero se incolumes in castra recipiunt. Conspicati ex oppido caedem et fugam suorum desperata salute copias a munitionibus reducunt. Fit protinus hac re audita ex castris Gallorum fuga. Quod nisi crebris subsidiis ac totius diei labore milites essent defessi, omnes hostium copiae deleri potuissent. De media nocte missus equitatus novissimum agmen conse-quitur: magnus numerus capitur atque interficitur; reliqui ex fuga in civitates discedunt.

89. Postero die Vercingetorix concilio convocato id bellum se suscepisse non suarum necessitatium, sed communis libertatis causa demonstrat, et quoniam sit fortunae cedendum, ad utramque rem se illis offerre, seu morte sua Romanis satisfacere seu vivum tradere velint. Mittuntur de his rebus ad Caesarem legati. Iubet arma tradi, principes produci. Ipse in munitione pro castris consedit: eo duces producuntur. Vercingetorix deditur, arma proiciuntur. Reservatis Aeduis atque Arvernis, si per eos civitates reciperare posset, ex reliquis captivis toto exercitui capita singula praedae nomine distribuit.

90. His rebus confectis in Aeduos proficiscitur; civitatem recipit. Eo legati ab Arvernis missi quae imperaret se facturos pollicentur. Imperat magnum numerum obsidum. Legiones in hiberna mittit. Captivorum circiter XX milia Aeduis Arvernisque reddit. Titum Labienum duabus cum legionibus et equitatu in Sequanos proficisci iubet: huic Marcum Sempronium Rutilum attribuit. Gaium Fabium legatum et Lucium Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis collocat, ne quam ab finitimis Bellovacis calamitatem accipiant. Gaium Antistium Reginum in Ambi

[ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

varetos, Titum Sextium in Bituriges, Gaium Caninium Rebilum in Rutenos cum singulis legionibus mittit. Quintum Tullium Ciceronem et Publium Sulpicium Cabilloni et Matiscone in Aeduis ad Ararim rei frumentariae causa collocat. Ipse Bibracte hiemare constituit. His litteris cognitis Romae dierum XX supplicatio redditur.

[blocks in formation]

A. HIRTII

DE

BELLO GALLICO

COMMENTARIVS OCTAVUS.

Coactus assiduis tuis vocibus, Balbe, cum cotidiana mea recusatio non difficultatis excusationem, sed inertiae videretur deprecationem habere, rem difficillimam suscepi. Caesaris nostri commentarios rerum gestarum Galliae non cohaerentibus superioribus atque insequentibus eius scriptis contexui novissimumque imperfectum ab rebus gestis Alexandriae confeci usque ad exitum non quidem civilis dissensionis, cuius finem nullum videmus, sed vitae Caesaris. Quos utinam qui legent scire possint quam invitus susceperim scribendos, quo facilius caream stultitiae atque arrogantiae crimine, qui me mediis interposuerim Caesaris scriptis. Constat enim inter omnes nihil tam operose ab aliis esse perfectum, quod non horum elegantia commentariorum superetur; qui sunt editi, ne scientia tantarum rerum scriptoribus deesset, adeoque probantur omnium iudicio, ut praerepta, non praebita facultas scriptoribus videatur. Cuius tamen rei maior nostra quam reliquorum est admiratio: ceteri enim, quam bene atque emen

Vorwort des Hirtius.

Liber VIII. A. Hirtius, der Verfasser dieses 8. Buches, war ein treuer Freund Cäsar's. Im J. 43 v. Chr. war er mit C. Vibius Pansa Consul; beide fielen im Kriege mit M. Antonius. Balbe: L. Cornelius Balbus, aus Gades (Cadix) gebürtig, war römischer Bürger, Freund des Cäsar uud Cicero. Von Letzterem ist noch eine Rede pro Balbo vorhanden, in welcher das Bürgerrecht gegen diejenigen, die ihm dies streitig machen wollten, in Schutz genommen wird. difficultatis excusationem: eine Entschuldigung mit der Schwierigkeit des Gegenstandes, denn man sagt excusare aliquid sich mit etinertiae was entschuldigen. deprecationem: ein Ablehnen aus Trägheit. Caesaris

-

[blocks in formation]
« PreviousContinue »