advoco, meque pro genere cuiusque voti in eo loco constituo, de quo deus ei rei praeditus facilius exaudiat. Igitur iam primum Pergamei arcem ascendo et Aesculapio supplico, uti valetudinem magistri mei bene temperet vehementerque tueatur. Inde Athenas degredior. Minervam genibus nixus obsecro atque oro, si quid ego unquam litterarum sciam, ut id potissimum ex Frontonis ore in pectus meum commigret. Nunc redeo Romam, deosque viales et promarinos votis imploro, uti mihi omne iter tua praesentia comitatum sit, neque ego tam saepe tam saevo desiderio fatiger. Postremo omnis omnium populorum praesides deos, atque ipsum locum, qui Capitolium montem strepit, quaeso tribuat hoc nobis ut istum diem, quo mihi natus es, tecum, firmo te laetoque, concelebrem. M. Aur. in Front., ad M. Caes. et Invicem, III. ix., ed. Naber, p. 47.

120. Fronto compliments Aurelius Verus on his Generalship.

Exercitus tibi traditus erat luxuria et lascivia et diutino otio corruptus. Milites Antiochiae adsidue plaudere histrionibus consueti, saepius in nemore vicinae ganeae quam sub signis habiti. Equi incuria horridi, equites volsi: raro brachium aut crus militum hersutum. Ad hoc vestiti melius quam armati: adeo ut vir gravis et veteris disciplinae Laelianus Pontius loricas partim eorum digitis primoribus scinderet, equos pulvillis instratos animadverteret; iussu eius cornicula consecta, a sedilibus equitum pluma quasi anseribus devolsa. Pauci militum equum sublimitus insilire, ceteri aegre calce, genu, poplite repere: haud multi vibrantis hastas, pars maior sine vi et vigore, tanquam laneas iacere. Alea in castris frequens, somnus pernox, aut in vino vigilia. Huiuscemodi milites quibus imperiis contineres et ad frugem atque industriam converteres, nonne te Hannibalis duritia, Africani disciplina, Metelli exempla historis perscripta docuerunt? Ipsum hoc tuum a te diutina prudentia consultum, quod non ante signis conlatis manum cum hostibus conseruisti, quam levibus proeliis et minutis victoriis militem imbueres, nonne Cato docuit, orator idem et imperator summus? Ipsa subieci Catonis verba, in quibus consiliorum tuorum expressa vestigia cerneres. "Interea unamquamque

turmam, manipulum, cohortem, temptabam quid facere possent: proeliis levibus spectabam cuiusmodi quisque esset: si quis strenue fecerat, donabam honeste, ut alii idem vellent facere, atque in contione verbis multis laudabam." Front., Ep. ad Ver. Caes., ii. 1, ed. Naber, p. 128.

121. Fragment of a Speech by Fronto against a Testamentary Law of the Proconsul.

Si hoc decretum tibi proconsulis placuerit, formam dederis omnibus omnium provinciarum magistratibus, quid in eiusmodi causis decernant. Quid igitur eveniet? Illud scilicet, ut testamenta omnia ex longinquis transmarinisque provinciis Romam ad cognitionem tuam deferantur. Filius excredatum

se suspicabitur, postulabit ne patris tabulae operiantur. Idem filia postulabit, nepos, abnepos, frater, consobrinus, patruus, avunculus, amita, matertera, omnia necessitudinum nomina hoc privilegium invadent, ut tabulas aperiri vetent, ipsi possessione iure sanguinis fruantur. Causa denique Romam remissa quid eveniet? Heredes scripti navigabunt, exeredati autem in possessione remanebunt, diem de die ducent, dilationes petentes fora variis excusationibus trahent. Hiemps est et crudum mare hibernum est; adesse non potuit. Ubi hiemps praeterierit, vernae tempestates incertae et dubiae moratae sunt. Ver exactum est; aestas est calida et sol navigantis urit et homo nauseat. Autumnus sequitur; poma culpabuntur et languor excusabitur. Fingo haec et comminiscor? quid? in hac causa nonne hoc ipsum evenit? Ubi est adversarius, qui iampridem ad agendam causam adesse debuerat? "In itinere est." Quo tandem in itinere? "Ex Asia venit." Et est adhuc in Asia. "Magnum iter et festinatum." Navibusne an equis an diplomatibus facit haec tam velocia stativa? Cum interim cognitione proposita, semel a te, Caesar, petita dilatio et impetrata: proposita cognitione rursum, a te duum mensium petitur delatio. Duo menses exacti sunt idibus proximis et dies medii isti aliquot. Venit tandem? Si nondum venit, at saltem adpropinquat? Si nondum adpropinquat, at saltem profectus ex Asia est ? Si nondum profectus est, at saltem cogitat? Quid ille cogitat aliud quam bonis alienis incubare, fructus diripere, agros vastare, rem omnem dilapidare? Non ille ita stultus est, ut malit venire ad Caesarem et vinci quam remanere in Asia it possidere. Qui mos si fuerit inductus, ut defunctorum testamenta ex provinciis transmarinis Romam mittantur, indignius et acerbius testamentorum periculum erit quam si corpora mittantur defunctorum. Front., ad M. Caes. et Invicem, I. vi., ed. Naber, p. 14.

PART III.-WIT AND HUMOUR.

A. PERIOD I., B.C. 240–80.

1. An Honest old Servant is convinced that he is not himself.

So. Sí tu Sosia és, legiones quóm pugnabant máxume,
Quíd in tabernacló fecisti? Víctus sum, si díxeris.

Me. Cádus erat vini; índe implevi hírneam-So. Ingressúst viam?

Me. Eam ego, ut matre fúerat natum, víni eduxí meri.
So. Míra sunt, nisi látuit intus íllic in illac hírnea !

Fáctum est illud, ut égo illic vini hírneam ebiberím meri.
Me. Quid nunc? vincon' árgumentis, té non esse Sósiam ?
So. Tú negas med ésse? Me. Quid ego ní negem, qui ego-

mét siem !

So. Quís ego sum saltém, si non sum Sósia? Te interrogo.
Me. Ubi ego Sosia ésse nolim, tu ésto sane Sósia.

Núnc, quando ego sum, vápulabis, ni hínc abis ignobilis.
So. Cérte edepol, quom illúnc contemplo et fórmam cognoscó

meam,

Quémadmodum ego sum, (saépe in speculum inspéxi,) nimis similíst mei;

Itidem habet petasum ác vestitum; tám consimilist átque ego:

Súra, pes, statúra, tonsus, óculi, nasum, [déns,] labra,
Málae, mentum, bárba, collum tótus-quid verbís opust?
Sí tergum cicátricosum, níhil hoc simili est similius.
Séd quom cogito, équidem certo idém sum, qui semper fui :
Nóvi herum, novi aédis nostras: sáne sapio et séntio.

Nón ego illi obtémpero, quod loquitur: pultabó foris.

Me. Quó agis te? So. Domúm. Me. Quadrigas sí nunc inscendás Iovis,

Atque hinc fugias, íta vix poteris éffugere infortúnium.

So. Nónne herae meae nuntiare, quód herus meus iussít, licet ?

Me. Túae si quid vis núntiare; hanc nóstram adire nón sinam.

Nám si me irritássis, hodie lúmbifragium hinc aúferes.

So. Abeo potius. Di ímmortales, óbsecro vostrám fidem, Ubi ego perii? ubi ímmutatus sum? úbi ego formam pérdidi? An egomet me illíc reliqui, sí forte oblitús fui ?

Nam hic quidem omnem imáginem meam, quae ante hac fuerat, póssidet.

Vívo fit quod nunquam quisquam mórtuo faciét mihi.

Plaut., Amph., I. i. 274-306.

2. A Clever Slave debates how to get Money for his Master.

Hércle vero, Líbane, nune te méliust expergíscier!
Atque argento cómparando fíngere falláciam.

Iám diu factum est, quóm discesti áb hero atque abiisti ád forum:

Igitur inveniúndo argento ut fíngeres falláciam,

Ibi tu ad hoc diéi tempus dórmitasti in ótio.

Quín tu abs te socórdiam omnem réicis, segnitiem ámoves, Atque ad ingeniúm vetus vorsútum te recipís tuom? Sérva herum cave tú idem faxis, álii quod serví solent, Quí ad heri fraudátionem cállidum ingeniúm gerunt.

Unde sumam? quem íntervortam? quo hánc celocem cónferam ?

Impetritum, inauguratum est; quóvis admittúnt aves;
Pícus, cornix ést ab laeva, córvus, parra ab déxtera.

Cónsuadent. Certum hércle est, vostram cónsequi sententiam.
Séd quid hoc, quod pícus ulmum túndit? Haud temerárium

est.

Cérte hercle, ego quantum éx augurio aúspicii intéllego,
Aút mihi in mundó sunt virgae, aut átriensi Saúreae.
Séd quid illuc, quod éxanimatus cúrrit hic Leónida?
Métuo, quod illic óbscaevavit méae falsae falláciae.

Plaut., Asin., II. i.

3. Interchange of Compliments between two Slaves.

Le. Perfidiae laudes grátiasque habémus merito mágnas,
Quum nóstris sycophantiis dolís astutiísque,
Scapulárum confidéntia, virtúte ulmorum fréti,
Advórsum stimulos, láminas, crucésque, compedésque,
Nervós, catenas, cárceres, numéllas, pedicas, bóias,
Indúctoresque acérrumos, gnarósque nostri térgi,
Eas núnc legiones, cópias, exércitusque, fúrum
Vi púgnando, periúriis nostrís, euge! potíti.
Id vírtute huius cóllegae meáque comitáte

Factúmst. Li. Qui me est vir fórtior ad súfferendas plágas?
Le. Edepól virtutes quí tuas nunc póssit collaudáre,
Sicút ego possum, quaé domi duellíque male fecísti!

Nae illa édepol pro meritó tuo memorári multa póssunt:
Ubi fidentem fraudáveris; ubi hero ínfidelis fúeris;
Ubi verbis conceptís sciens lubénter periuraris;
Ubi párietes perfóderis; in fúrto ubi sis prehénsus;
Ubi saepe causam díxeris pendéns adversus ócto
Artítos, audacés viros, valéntes virgatóres.

Li. Fateor, profecto, ut praédicas, Leónida, esse véra;
Verum édepol nae etiam túa quoque malefácta iterari múlta
Et véra possunt: úbi sciens fidéli infidus fúeris ;

Ubi prénsus in furtó sies manufésto, et verberátus ;
Ubi périuraris; úbi sacro manús sis admolítus;

Ubi herís damno et moléstiae et dedécori saepe fúeris;
Ubi, créditum tibi quód sit, tibi datum ésse pernegáris ;
Ubi amícae, quam amicó tuo, fuerís magis fidélis ;
Ubi saépe ad languorém tua duritia dederis ócto
Validós lictores úlmeis afféctos lentis vírgis.

Num mále relata est grátia? ut collégam collaudávi ?
Le. Ut méque teque máxume atque ingénio nostro décuit.
Plaut., Asin., III. ii. 1–31.

4. The Disadvantages of marrying for Money.

Me. Nulla érgo dicat: Equidem dotem ad te áttuli

Maiórem multo, quám tibi erat pecúnia:

Enim mihi quidem aequom est púrpuram atque aurúm dari,

Ancillas, mulos, múliones, pédisequos,

Salútigerulos púeros, vehicla, quí vehar.

Eu. Ut mátronarum hic fácta pernovít probe!