vam Sanctis Pagnini emendatam, recognitámq; ex ipfius annotationibus, Vatablíq;, qui non rarò ab ejus interpretatione (nunquam finè optimâ ratione) difcedebat, prælectionibus, quas Bertinus (poftea in illius locum doctrinæ ergô fuffectus) ex ejus ore fideliter exceperat, quæ primas tenent in notis cuique paginæ fubjectis, ubi variæ interpretum le&iones cum Hebraifmorum explicatione habentur. Exhibetur in Novo Teftamento Bezæ verfio cum ejufdem Scholiis; Apocrypha ex Complutenfi editione (quòd emendatior nulla extaret) tranftulit, & notis illuftravit Claudius Baduellus. His adjumentis fe opus illud Biblicum concinnâffe fatetur Stephanus; qui gloriam alieno labore partam nunquam in fe tranfmovere ftuduit.

I

In puerorum ufum duo dictionariola, alterum Latino Gallicum, alterum Gallico-Latinum excudit; Quóq; linguæ vernaculæ confuleret, & exterarum nationum hominibus, qui ejus perdifcendæ defiderio tenentur, inferviret, Grammaticam Gallicam fermone Gallico edidit anno 1558. & in Latinum vertendam curavit; magis id adeo, quòd Maigreti Grammatica ob Orthographiæ mutationem, & Jacobi Sylvii (quam anno 1537. excuderat) ob admixta multa Picardiæ, quâ ortus erat, vocabula minùs placerent. 2 Hebraicæ ftudiofis

Præf. ad Gramm. Gal. 1558. Præf. ad lector.

Phrafes

Phrafes Hebraicas ferie literarum explicuit, eâdem ferè ratione, quam in Latina Linguæ Thefauro tenuerat, quantum Hebraicæ Linguæ confuetudo tulit, obfervatâ. Erafmi, cujus Apophthegmata anno 1547. vulgaverat, Adagia publicavit, opus quod à primis initiis Lutetiæ, anno 1500. 15. Jun. à Johanne Philippo Germano, dein à Jodoco Badio,mox Argentorati à Matthiâ Schurerio excufum, cum ad voluminis magnitudinem increviffet,Venetiis apud Aldum Manutium anno 1508. poftea, Erafmo infcio, Bafileæ apud Johannem Frobenium plus fepties, nunquam finè acceffionibus, prodierat. Paratum in omnes partes animum verfat, ut nullam Rei-publicæ literariæ provinciam curâ vacare permitteret.

72Anno 1559°. Henricus 2. Rex Galliarum in equeftri ludicro cum Mongomerio concurrens, an pertâ fortè caffide, in oculo vulnus accepit; ictóq; cerebro & abfceffu indè contracto 7o Non. Quintil. deceffit, cum annos 49. menfes 3. dies 11. vixiffet, 12 annos, menfes tres regnaffet.

Robertus Stephanus vita prodigus nullis labo ribus parcebat, in Sacrorum librorum editionem aro dentiùs in dies incumbens ; ut qui alios omnes in fufci

Præf. Erafm. Thuan. p. 581.582.

piendis & ad exitum adducendis illis laboribus vicerat, ad extremum femetipfum (quod pulcherrimum victoria genus eft)in iifdem fuperaret. ' Catholicam igitur in Vetus

Novum Teftamentum expofitionem aggredi atq; adeo prelo committere, à Teftamento Novo aufpicatus, cœpit. Sed ut hanc ejus editionem perducere ad umbilicum poffet, aut prelum magis feftinare, aut mortem magis tardare neceffe fuiffet. Parturiebat olim in univerfa Biblia commentarios; à quo propofito cum multæ difficultates eum remoratæ effent, ubi diu non minùs patienter quàm avidè peritum aliquem hujus operis artificem expectaviffet, tandem in Auguftinum Marloratum incidit, cui fuâ mente aperta perfuafit, ut rem tentaret; ac, ne opus differretur, eum ingenti librorum, quos ad id præparaverat, copid instructum operi manum admovere, cum de inftituta ejus conficiendi ratione priùs inter eos conveniffet, hortatus eft. Dum res tentata bellè & ex animi fententiâ fuccedebat, interea Calvini Inftitutiones 17. Cal. Sept. denuo edidit; & Gloffas cum ejufdem commentariis in tria Evangelia (quæ, adjecto Johanne, anno *1560. prodierunt) ad medium perduxerat, cum mors interveniens, ne abfolveret, vetuit.

(

Sifte, Lector, & antequam Viri Magni oculos claudamus, audi, quale aliud opus ab eo inchoatum mors nobis inviderit. Jam ante multos annos meditatus fuerat, & promiserat Thefaurum Græcum fuo

2

'Præf. H. Steph. ad Genefin cum Cath. Expos. Steph. ad quofd,

Epiftol. H.

qua

Latino fimilem, qui totus velut à fundamentis erat conftruendus. Quoties aliqua nova Lexici editio aucti & locupletati prodibat, dicere folitus eft, Nunquámne aliLexici editio emendati etiam & correcti five repur~ gati prodibit? Ac profectò ab hac repurgatione initium fumere olim ei in animo fuit, & tanquam veteres ædes inftaurare ac refarcire, dum novas ædificandi facultas effet: fed poftquam ibi Augiæ stabulum esse, poftquam omnia ruinam minari comperit, fui illum incæpti puduit, pariter ac pænituit. Paratâ autem jam bond materiæ, quæ ad novum adificium requirebatur, parte, reliquum =opus Henrico Filio moriturus commendavit. Is erat Roberti animus, ii labores, ea operum molimina,

cum LVI annum vitæ agens VII. Id. VIIbr. fatis conceffit, foris glorid dives, & domi liberis, qui Genevæ manerent, relictâ opulenta fupellectile. Hanc enim legem ingrata patria pertafus, non tam ejus odio, quàm justæ, ut putabat, ultionis ratione in Teftamento dixit. Itaq; Robertus filius, qui eandem Artem Lutetiæ fumma cuma Laude pro facultatibus exercuit, ab hæreditate paterna exclufus eft; quam Henricus tanto patre digniffimus filius crevit. Alium inter plures, quos habebat, filium reliquit, nomine Francifcum; & filiam Katharinam, tam literatam, ut eorum, que Latinè dicuntur, interpretem non defideraret. Multa verò & ipfa eodem Loqui fermone poterat, & quidem ita (licèt nonnunquam

2

8

Thuan. p. 605. 606. Almeloov. p. 49. p. 30. ↑ Epift. H. Steph. ad Gell.

impingeret) ut ab omnibus intelligeretur. Artem autem Grammaticam haud magistram habuit, nec alius illi bde in re quàm ufus præivit. Eodem enim modo Latinam Linguam didicit, quo inter Gallos Gallica, inter Italos Italica, inter alios alia difei folet; ea fuperftes erat anno 1585.cumGellium HenricusStephanus ederet. ' Idem dies anno 1556.eripuit Sebastianum Gryphium, qui anno 1559. Robertum Stephanum Parifi¬ enfem, Typographum Regium, fecundum Aldum Manutium Romanum, qui Venetiis, & Joannem Frobenium, qui Bafileæ eandem operam fummâ laude exercuerunt, clariffimum; quos ille longo patio fupergreffus eft, acri judicio, diligentid accuratå, & artis ipfius elegantid; cui ob id non folum Gallia fed univerfus Chriftianus Orbis plus debet, quàm cuiquam fortissimorum belli ducum ob propagatos fines patria unquam debuit: majúfq; ex ejus unius induftriâ, quàm ex tot preclarè bello & pace geftis ad Francifcum decus & nunquam interitura gloria redundavit. 'Illius maxima laus & gloria fuit, quòd non fuâ femper adeo ftaret opinione, aft aliorum virorum etiam doctiffimorum plurimùm tribueret fententiis, quos & fæpius probabat & fequebatur. Quod fi non minor effe debet inter Mufarum cultores Typographiea, quàm inter armorum amatores militaris gloria, & fi ex operibus ad publica pertinentibus commoda æftimari utramq; par eft ; non majora Alexander in patriam fuam armis fuis, quàm

1 Almeloov. p. 49.96. 1 Thuan. 3 Præf. H. Steph. ad Lex. Cicer.

Stephanss