A B C D E In scripturae discrepantia verbis scriptoris subiecta signilicat codicem Agobardinum (Aẞ ex collatione Steph. Baluzii, A¶ ex collatione Hildebrandi). editionem principem lo. Gangneii a. MDXLV. (Bmg significat scripturam ex margine eius editionis prolatam). Sigism. Gelenii a. MDLXII., qui codice Anglico, Masburensi, usus erat. lac. Pamelii a. MDLXXIX., qui codice Anglico, Jo. Clementis, usus erat: Nicol. Rigaltii a. MDCXXXIV. DE SPECTACULIS.* Qui status fidei, quae ratio veritatis, quod praescriptum Cap. I. disciplinae inter cetera saecularium errorum etiam spectaculorum voluptates adimat, dei servi, cognoscite, qui cum maxime ad deum. acceditis, recognoscite, qui iam accessisse vos testificati et confessi estis, ne aut ignorando aut dissimulando quis peccet. Tantal est enim voluptatium vis, ut ignorantiam protelet in occasionemb et conscientiam corrumpat in dissimulationem. Ad utrumque adhuc forsan alicui opiniones ethnicorum blandiantur, qui in ista causa adversus nos 'ista argumenta argumentari consuerunt: Nihil obstrepere religioni in animo 10 et conscientia tua tanta solatia 8 * INCIPIT DE SPECT...... 48. Q. SEPTIMII FLORENTIS TERTVLLIANI CARTHAGINENSIS DE SPECTACVLIS LIBER. B. Cap. I. 1. Quis status AB. 2. saecularium Aẞ. 3. enim....... tium vis A. voluptatum vis E. vis voluptatum reliqui. 4. ut et BCD. 5. occansionem A. 6. aut utrumque. Adhud BCD. 7. blandiuntur BCD. 8. qui in ista E. Fulv. Ursinus..... in ista A. quae in ista BCD. 9. ista argumenta argumentari consnerunt: Nihil ego. ita argumentari consueverunt nibil CDE. ita argumenta argumentari consuerunt nihil B. ita argumenta argum........hil App. ista argumenta argumentantur: nihil Hildebrandus. 10. et conscientia tua tanta BCD. et in conscientia tanta E. et in conscie...... ta A. Cap. 1. a. saecularium errorum] Id est inter ceteros errores saeculi. Hellenismus, ut cap. 10. et passim. Abundat enim hic liber phrasibus Graecorum maxime, ut quem Graeco stilo a se faisse expressum narrat auctor in libro De Corona Militis cap. 6. Post eleganter catechumeni et baptizati distinguuntur, quorum illi iubentur cognoscere, hi vero recognoscere, quos libro De Paenitentia andientes et intinctos appellavit. (Franc. Ingias.). but ignorantiam protelet in occasionem] Tanta est, inquit, voluptatum vis, TERTULLIANI OPP. ED. OEHLER. Tom. I. ut hominem suum tamdiu doceri no- c. obstrepere] Hoc est adversari, impedimento esse, detrahere. Utitur ita saepius hoc verbo. Cf. infra cap. 23. ,,etiam obstrepente gratia voluptatis." De Corona cap. 5.,,habitus extraordinarius ordinario usui obstrepit." De Cultu Fem. II, 9.,,et obstrepant pudicitiae disciplinis." 2 Cap. II. 12 15 11 14 16 extrinsecus oculorum vel aurium, nec vero deum offendi oblecta- 22 28 25 29 24 27 Iam vero nemo est, qui non hoc quoque praetendat, omnia a deo instituta et homini attributa, sicut praedicamus, et utique 'bona, ut omnia boni auctoris: inter haec deputari universa ista, ex quibus spectacula instruuntur, equum verbi gratia et leonem et vires corporis et vocis suavitates. Igitur neque alienum videri posse neque 11. Nec verbo B. 12. quo salvo B. 13. Atqui in hoc B. 14. ista AE. isthaec reliqui. 15. verum deum AB. deum verum reliqui. 16. existiment BCD. 17. Christianos, expeditum E. Fulv. Ursinus. XX. sexpeditum 43. Christianum expeditum BCD. 18. mortis Ap. 19. obstionem App. 20. voluptatium A. voluptatum reliqui. 21. nec AE. ne reliqui. 22. supervacuum BC. prob. Fr. lunio. 23. fecerunt AE. fecerint reliqui. 24. definitum ABmg CDE. descriptum B. 25. perseverantis Ap. 26. tantis om. AE. 27. propter dio App. quanquam Aẞ. 29. et si E. Franc. lunius. si Hildebrandus. etsi BCD. Quid in A. fuerit hodie nequit dinosci. 30. ad obstinationem Leopoldus. obstinationis Hilde brandus. observatio liber Io. Clementis. 28. Cap. II. 1. bona ut omnia AE. bona omnia ut reliqui, 2. instruuntur: cquum E. ins...... instruuntur. Cum B. instruuntur: circum reliqui. quum A. d. consilio] Cf. Desid. Herald. Digress. I, 28. e. non divino praescripto] Opus perfectissimum Christiani est mortem pati pro deo: ecce tamen gentiles iudicant banc tantam virtutem provenire ab humano consilio et providentia, non a divino praecepto. (La Cerda.) f. etiam perseverantes in tantis voluptatibus propter deum mori] Quasi vero non multi pro deo passi sint qui his tantis voluptatibus minime abstinue rant. g. debebat obsequium] Quamquam et, si verum esset Christianos abdicatione voluptatum eo erudiri, ut vitam contemnant, tam apto consilio tantaeque utilitatis disciplinae obstinatio Christiano rum, generis semel ad mortem proui et expediti, id certe debebat obsequium, uti quidem sese instrui ab illa sibique faciliorem obeundi viam quasi praeparare pateretur. Paulo aliter interpretatus est La Cerda.,,Quamquam, si ita esset," inquit,,,haec nostra obstinatio ad mortem debebat obsequium tantae disciplinae scilicet tam apto consilio, id est propter tam aptum consilium." Itaque,,tantae disciplinae" est in tertio casu,,,tam apto consilio" in ultimo. Demus, ait, hoc ita esse, certe haec obstinatio debet obsequium Christianae disciplinae, quae ita est potens, ut invenerit modum contemnendae mortis, nimirum contemptis voluptatibus." Ludit Tertullianus antithesi. Obstinatio enim proprie non novit obsequium. 9 5 * inimicum deo quod de conditione constet ipsius, neque cultoribus dei deputandum quod dei non sit inimicum, quia nec alienum. Plane et ipsae extructiones locorum, quod saxa, quod caementa, quod marmora, quod columnae, dei res sunt, qui ea ad instrumentum terrae dedit, sed et ipsi actus sub caelo dei transiguntur. Quam sapiens argumentatrix sibi videtur ignorantia humana! praesertim cum aliquid eiusmodi de gaudiis et de fructibus saeculi b metuit amittere. Plures denique invenias, quos magis periculum voluptatis, quam vitae, avocet ab hac secta. Nam mortem etiam stultus ut debitam non extimescit, voluptatem etiam sapiens 10 ut datam non "contemnit, cum alia non sit et stulto et sapienti vitae gratia, nisi voluptas. Nemo negat, quia nemo ignorat quod ultro natura suggerit, deum esse universitatis conditorem, eamque universitatem tam bonam, quam homini mancipatam. Sed quia non penitus deum norunt, nisi naturali iure, non etiam familiari, de longinquo, non de proximo necesse est ignorent, qualiter administrari aut iubeat aut prohibeat quae instituit, "simul quae vis sit aemula ex diverso adulterandis usibus divinae conditionis, "quia neque voluntatem neque adversarium noveris eius, quem mi3. deo (43)BCE. dei D. liber Clementis. 4. cultoribus dei deputandum ego. cul........... deputandum Aq. cultoribus dei putandum BC. cultoribus dei vi tandum D. liber Clementis. culpae deputandum E. 5. sunt AE. sint reliqui. 6. et fructibus (48)E. 7. admittere 48. evocet AB. vocet Hildebrandus. 9. existim........ tatem A. ut tantam ABCDE. utendam Fr. Junius. 11. contempno 4ẞ. 12. aut iubeat ant prohibeat CD. aut iuberet aut prohiberet B. iubeat AE. 13. quae instituit BCD. cum instituit AE. 14. simul quae vis sit aemula Fulv. Ursinus. simul quae vis simal.......... mula A. simal quae sit aemula BC. simul quis sit 12 15 13 8. avocet CDE. 10. ut datam ego. contemnet App. semula E. Cap. II. b. de fructibus saeculi] Sic Adv. Marcion. I, 27. ,,summam, quod sciam, fructum vitae." Apolog. cap. 40. „,Nos vero ieiuniis aridi et omni continentia expressi, ab omni vitae fruge dilati." C. Herald. ad Tertull. Apolog. cap. 6. p. 52. Is. Casaubon. ad Ael. Lamprid. p. 146. ed. Salm. C. ut datam] Quod antecedebat participiam,,debitam" suadebat, loci ratio postulabat, ut,,ut datam" reponeretur pro vulgata scriptura,,ut tantam." d. ex diverso] Cf. quae adnotata sunt ad Ad Scap. cap. 2. e. adulterandis usibus] Amat Tertullianas gerundiva ita struere simplici dative. Sic panlo infra,,quaecumque fabricandis idolis materia captatur." Apo 15. ex adverso (4ẞ)E. 16. log. cap. 2.,,Latronibus vestigandis per f. conditionis] Cf. adnotata ad De Co rona cap. 6. |