33 Si regnavit enim Iuppiter Cretae et Saturnus Italiae et Isis "Aegypto, et homines regnaverunt, quibus etiam operati plerique traduntur. 23 Ita qui servit, et dominos facit, et "dediticius Admeti cives Romanos 25 imperio auget, dum liberalem cultorem suum Croesum ambiguis sortibus fallendo perdidit. Quid timebat deus verum constanter praenuntiare regno "excidendum ei esse? Aucti potestate regnandi quoque 28 veluti urbes suas 29 tueri unquam potuissent! Si Romanis praestitisse valuerunt, cur Athenas a Xerxe Minerva non defendit? vel cur Delphos de manu 30 Pyrrhi Apollo non eruit? 31 Servant urbem Romam qui suas perdiderunt, si hoc religiositas Romana meruit. Atqui non post summum imperium auctis iam rebus superstitio quaesita est? 35 Etsi a Numa sacra introducta sunt, nondum tamen aut simulacris aut templis res vestras divina frustrabant. Frugi religio et paupertina superstitio; altaria temeraria et vasa sordida, et nidor parvus ex illis, et deus ipse 38 nusquam. Ergo non ante religiosi quam maiores, quia religiosi. Atquin "quomodo summam ob religionem et deorum profundissimam curam imperium Romanis quaesitum videri possit, quod laesis potius deis auctum est? Nisi fallor "enim omne regnum vel imperium bellis 22. Aegypto et homines regnaverunt ego. Aegypto. Non minus regnaverunt . aegyp regnaverunt Ap. Aegypto regnaverunt ab. aegypto. regnaverunt Aq. 23. Ita qui servit, et dominos ego. Ita quis alios dominos y. Itaque minos (mines ab., sed Gothofredum minos edi voluisse adnotatio eius testatur) Aab. 24. dediticius Aẞ. 25. imperio auget, dum liberalem ego. imperare voluit. Qualem y. imper lem a. imper...... lem (Ap)b. imperium 40 36 fallendo lem Aq. 26. Croesion Aß. 26 b. fallendo perdidit. Quid timebat deus ego. fallendo perdidit. Timebat enim y. timebant deum Aq. fallendo timebat deum (Aẞ)ab. 27. excidendum ei esse? Aucti potestate ego. potestate A. excidium. Et alioquin accepta potestate y exc exc..... potestate velut in Aab. 29. tueri un (AB)b. exc................ potestate a. 28. veluti ego. quam potuissent ego. tueri omnino potuissent y. tueri..... potuissent A. tueri potuissent (4ẞ)ab. 30. Pyrri Aa. 31. Servant A. Servarint ab. 32. Romam (AB)ab. Romanam (A.) 33. suas Aq. et Aß. sua ab. 34. meruit. Atqui (Aq)ab. meruerit qui Aẞ. 35. Etsi a Numa (AB)ab. e si anima Ay. 36. superstitio; altaria temeraria b. superstitio; arae temerariae ., prob. Havercamp. ad Tertulliani Apolog. p. 255. superstitio temeraria Hildebrandus. supersti .. neraria Aq. superstitio eraria (in adnot. erariae) a. supersti AB. 37. nidor parvus (aut gratus) ex illis y. nidor..... ex illis Aab. quam. Igitur non ante religiosi ego. nusquam. Ergo non ante religiosi y. nusreligiosi a. nusquam..... on ante religiosi A., teste Gothofredo ex curis secundis. nusquam gnante religiosi App. nusquam ... religiosi (Aẞ)b. 39. quomodo summam ob religionem ego. quomodo. religionem Aq. quomodo religionem (AB)ab. quomodo ob religionem y. 40. Romanis quaesitum videri y. videri Aab. 41. enim omne regnum ab. enim um Aẞ. enim quam Romanis ........... num Aq. potestatem, cum ipsi regnarent, a quibus acceperant eam gratiam? Quem coluerat Saturnus et Iuppiter? aliquem, opinor, Sterculum Ergo aliorum est regnum dare, quia regnabatur multo ante quam isti dei inciderentur." eraria 38. nus d. fallendo perdidit.] Herodot. 1, 50. Diod. Sic. XVI, 56. e. praestitisse] Potestatem regnandi. f. de manu Pyrrhi] Pausan. Phoc. cap. 7. Strab. IX, p. 421. Eurip. Androm. v. 51. sqq. et v. 1090 sqq. 49 quaeritur et bellis ampliatur. 42Porro laeduntur victoribus et dei urbis. Nam eadem strages et moenium et templorum, pares caedes et civium et sacerdotum, "eaedem rapinae profanorum "et sacrorum. Tot sacrilegia Romanorum quot 46 tropaea, tot 47 deinde de deis quot de gentibus 48 triumphi. Manent et simulacra captiva, et utique 50 si sentiunt victores suos, non amant. Sed quia nihil sentiunt, inpune "laeduntur, et quia inpune laeduntur, frustra adorantur. Itaque quorum 52 fastigium per victorias adultum est, non possunt videri religionis meritis "excrevisse, sive crescendo laesores religionis, sive laedendo creverunt. Regnum universae "nationes suis quaeque temporibus habuerunt, ut Assyrii, ut Medi, ut Persae, ut Aegyptii; est et adhuc penes quosdam, et tamen qui amiserunt, non sine religionibus et cultu et depropitiorum deorum 56 morabantur, donec postremo Romanis cessit universa "paene dominatio. Sors temporum ita 58 volutavit regna. Quaerite quis temporum vices ordinavit. Idem regna dispensat, 59 et nunc penes Romanos eam summam tanquam pecuniam de multis nominibus exactam in unam arcam congregavit. Quid de ea statuerit sciunt proximi ei1. 55 60 42. Porro laeduntur victoribus ego. Porro bella (voc. bella in adnot. non comparet) ib a. Porro ib (43)b. Porro....... ibus Aq. Porro cedunt victoribus y. des Aq. 44. eaedem ab. ............ 43. templorum, pares caedes (AB)ab. templiorum eadem A. 45. et sacrorum ab. et..... rum Aß. et ........... rum Aq. 46. tropaea a. tropea Aẞ. trophaea (A)b. 47. deinde de deis quot de gentibus ego. dein de deis quot de gentibus y. de deis quot de gentibus b. deinde dei.......... ntibus Aq. et Aß. deinde dei ibus a. 48. triumfi Aa. 49. et ab. at A. 50. si sentiunt victores suos ego. sentiunt Romanos y. sentientes deos Priorius. senti os Ap. senti os (48)ab. 51. laeduntur, et quia inpune laeduntur ego. leduntur...... leduntur Apa. leduntur ....... leduntur Aßb. laeduntur, et qui laeduntur y. laeduntur, et qui non laeduntur Priorius. 52. fastigium per victorias ego. fastigium per proelia 7. fastigium....... Aya. fastigium (AB)b. 53. excrevisse, sive crescendo laesores religionis ego. excrevisse nis Ap. excrevisse........ nis (AB)ab. excrevisse, qui uti diximus, crescendo laeserunt y. 54. nationes suis quaeque temporibus ego. nationes antiquis temporibus y. nationes poribus Ap. nationes....... temporibus a. nationes... poribus Aß. nationes temporibus b. 55. Aegyptii. Est et adhuc 7. Aegyptii aut (uc in adnot. habet a.) ab. Aegyp uc Aẞ. aegyp ive App. 56. morabantur, donec postremo Romanis cessit ego. morabantur, donec Romanis cessit y. morav..... cessit Ap. mora................... cessit (AB)ab. 57. paene Aẞ. 58. volutavit regna ego. volutavit... Aq. volutat..... (Aẞ)ab. 59. et nunc penes (A)by. et.... penes Aẞa. 60. nominibus (Ap)b. numinibus Aqa. Subscriptio in A. teste Steph. Baluzio est: AD NATIONES LIBER II. EXPLÍCIT. g. depropitiorum deorum] h. e. deorum qui non amplius sunt propitii, sed irati atque infesti. Notantur inprimis ludaei. h. sciunt proximi ei.] Nempe Chri stiani, quibus sunt nota quae Paulus hac de re ad Thessalonicenses scripsit, futuram primum imperii Romani defectionem, .dein superventura Antichristi tempora, tum saeculi finem." (Rigalt.) In scripturae discrepantia verbis scriptoris subiecta A significat codicem Agobardinum (4 ex collatione Hildebrandi, Aẞ ex colla B C a tione Steph. Baluzii). editionem principem, Io. Gangneii anno MDXLV. (Bmg. scripturam ex huius editionis margine prolatam). secundam, Sigism. Gelenii (a. MDLXII.), qui codice Britannico, Masburensi, in hoc libro emendando usus erat. Iac. Pamelii (a. MDLXXIX.). Nicol. Rigaltii anni MDCXXXIV. Ꭰ Ꭼ TESTIMONIO ANIMA E*. Magna curiositate et maiore longe memoria opus est 'ad studendum", si qui velit ex litteris 'receptissimis quibusque philo- Cap. I. sophorum vel poëtarum vel quorumlibet doctrinae ac sapientiae saecularis magistrorum testimonia excerpere Christianae veritatis, ut aemuli persecutoresque eius de suo proprio instrumento et erroris in se et iniquitatis in nos rei revincantur. Nonnulli quidem, quibus de pristina litteratura et curiositatis labor et memoriae tenor perseveravit, ad eum modum opuscula penes nos condiderunt. commemorantes et "testificantes "in singula rationem et 8 * INCIPIT DE TESTIMONIO ANIMAE FELICITER. Aẞ. 8. lit Cap. I. 1. adstudendum b. 2. si quis BCa. 3. litteris A., ubicumque nihil adnotavero. 4. receptissimis cuiusque Ciacconius, prob. lunio. 5. doctrina sapientiae BCa. 6. saecularis Aß. 7. rei evincantur. Ac nonnulli lunius. teratura A., ubicumque nihil adnotavero. 9. ad eum modum opuscula BCa. ad. opuscula Ag. ad gentes b. 10. testificantes App. contestificantes (48)BCab. 11. in singula rationem et originem traditionum ego. in singulationem et originem et traditionem A. in suggillationem et originem et traditionem BCa. in singula rationem et originem et traditionem b. in suggillationem et originum et traditionum et sententiarum Latinius, probante Fr. Junio, adversante Barthio Adverss. p. 938. in singula rationem et originem et traditionem et argumenta sententiarum per quae re cognosci Priorius, partim ex sententia Barthii prolata 1. 1. Cap. I. a. ad studendum] Mirificum prorsus Rigaltius de hoc loco adstudere aliquod verbum fingens,,opus adstudendum" explicat,,opus summo studio conficiendum." b. de suo proprio instrumento] Instrumentum Tertullianus saepissime ponit de librorum apparatu. Apolog. cap. 47 ,,Nec mirum si vetus instrumentum (h. e. Veteris Testamenti libros) ingenia philosophorum interverterunt." Ibid. cap. 10 ,,Si et ipsa inficias ierit, de suis antiquitatum instrumentis revincetur." Ibid. cap. 21,,Sed quoniam edidimus antiquissimis ludaeorum instrumentis sectam istam esse suffultam." c. rei revincantur.] Fuerunt qui h.l. rei evincantur rescribendum iudicabant, d. Nonnulli quidem] Significat qui |