Page images
PDF
EPUB

decimo quinto 1) post superatos maris fluctus, post multarum regionum peritiam ad Mexico amplissimae latitudinis provinciam applicuit.

Denique legationi alterae usitatissimum arte nautica Ferdinandum Mogellanum [!] Portugaliensem praefecit, qui profectionis suum initium sumens Anno Millesimo quingentesimo decimonono, die decimo Augusti, iniqua sorte interceptus est; successorem reliquit Joannem Serranum, pari fato absumptum, cujus alter quidam sulcans vestigia in remotissimas freti partes naves traiecit, adeo ut universum orbis gyrum triennio ambiret. Verum quam saepe periculis circum actus, quam crebra incommoda passus, tuum erit magis animo pensitare, quam calamum scribendo prolixius occuparem. Singulis tamen peragratis, ut non locus supersit, quem reliquisset intentatum, vela ad Castiliam repetendam reflectit, quam ingressus est anno Christi Millesimo quingentesimo vigesimo secundo, sexto die decembris 2) unico navigio, militum numero decem et octo stipatus, caeteris maris impetu absorptis. Quam vero mirabiles rerum eventus, quam tetras hominum ac caeterorum animalium formas experti sint, ea Epistola tua dignitas abunde cognoscet, que de Moluccis insulis ad Reverendissimum Cardinalem Saltzburgensem per Maximilianum Transilvanum directa est,

Ego tam mirifice orbis pervagationi nonnihil volens adiicere, ut quae lectu videantur mirabilia, aspectu credantur probabiliora, Globum hunc in orbis modum effingere studui, exemplar haud fallibile aemulatus, quod Hispaniarum solertia cuidam viro honore conspicuo transmisit.

1) Dieses Datum, fowie auch die Lefeart „Corleso" entlehnte Schöner aus feiner Vorlage,,Ein Schöne Newe zeytung."

2) Rectius,,Septembris". Es ift das ein lapsus calami Schöner's felbft, denn sowohl die,,Schöne Newe zeytung aufs India", als auch der Brief deax. Ms Transilvanus enthalten das richtige Datum.

*

Nec ob id quem antea glomeraveram abolitum iri volens, quippe qui eo tempore, quantum phas erat homini abdita mundi penetrare, abunde expressit, modo sese consona admissione patientur, quod invenienda inventis non obstent.

Accipe igitur hunc a me formatum globum ea animi benignitate, qua eum laborem ad tui nominis honorem lubens aggressus sum. Cognoscam profecto meas lucubratiunculas tuae celsitudini nullatenus despectui fore. Vale.

Timiripae), Anno Incarnationis dominicae Mille

simo quingentesimo vigesimotertio.

1) Derfelbe Name findet fich auch noch in einem anderen, ebenso feltenen Werkchen Schöner's: ,Tabulae radicum extractarum etc." „Timiripe: excusum in aedibus Joh. Schoneri, 1524.“

[ocr errors]

F. A. de Varnhagen hält Timiripa für Erfurt. (,,Schöner e Apiano" etc. p. 56.) Allein abgesehen von der etwas gewagten Etymologie läfst fich eine derartige Gräcifierung des Namens Erfurt meines Wiffens anderweitig nicht belegen. Schöner selbst schreibt in feinen geographischen Compendien: „Erfordia, Biturdium a Ptholemeo appellata" [Luculentissima quaedam terrae totius descriptio f. 31b.], und ,,Erdfordia. a Ptol. forte Bicurgium" [Opusculum Geographicum Pars II. cap. 5].

[ocr errors]

,,Timiripa" scheint mir eher ein Bamberger Local-Name zu fein, wie Schöner auch die Widmung an den Bamberger Bifchof in der Lucul. q. terrae t. descriptio datiert: ,,Ex imperiali civitate tua Bamberga, in casula mea apud S. Jacobum".

Zu S. 22, n.

Nachtraege.

2. Das Buch J. Honter's: ,,Rudimentorum cosmographiae libri duo" erschien bereits 1530,,Cracoviae Matthias Scharffenbergius excudebat". Die Krakauer-Ausgabe von 1534 ift mit der erfteren gleichlautend. Vergl. die forgfältige Bibliographie der Honter'schen Werke von G. D. Teutfch im „Archiv des Vereines für fiebenbürgische Landeskunde", N. F Bd. XIII. p. 137 ff. Die von mir oben erwähnte Weltkarte mit dem Namen America kennt Teutsch nicht. Eine ausführliche Würdigung der geographischen Arbeiten Honter's gibt Fr. Teutfch 1. c. Bd. XV. p. 586 ff.

,, 38, Z. 4 lies:,,die Bezeichnung" für ,,der Name". ,,Strafse" für ,,Strecke".

", 43, " 16

,, 45,,, 15

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors][merged small]

60, 3 v. u. lies:,,J. Lelewel, Atlas, Planche IX."

[ocr errors]

,, 61, n. 1. Die isländifche Radkarte, welche ein grofses Südland ,,Synnri bygd" verzeichnet, befindet fich auf der kgl. Bibliothek in Kopenhagen; eine Abbildung davon publicierte Jomard:,,Les Monuments de la Géographie“, Nr. XIII, 3.

L

[blocks in formation]

IV. Die Quelle Schöner's für seine Darstellung der füdlichen
Durchfahrt

28

V. Die Strafse

41

VI. Die angebliche Karte des Martin Behaim mit der Magalhâes

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

1. Die Flugschrift „Copia der Newen Zeytung auss Presillg Landt“ II. Maximilianus Transilvanus: De Moluccis insulis

85

107

III. Joh. Schöner: De nuper sub Castiliae ac Portugaliae regibus seren. repertis insulis et regionibus

116

KARTEN.

L. Globus des J. Schöner a. d. J. 1520.

II. Globus des J. Schöner a. d. J. 1515.

III. Weftliche Hemisphaere nach der Weltkarte des Lionardo da Vinci. IV. Südliche Hemisphaere der Weltkarte des Orontius Finaeus a. d.

J. 1531.

V. Südliche Hemisphaere des Globus von J. Schöner a. d. J. 1533.

[graphic][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][ocr errors][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][ocr errors]
« PreviousContinue »