Page images
PDF
EPUB

Tra bwy 'n darllain cain acceniad-beirddion,
Hil derwyddon, hylaw adroddiad. 2

Ac uwch fy mhen, ym mysg cangenau,
Bêr, baradwysaidd, lwysaidd leisiau
Ednaint3 meinllais, adlais odlau,—trydar
Mwyn adar cerddgar, lafar lefau.

A thra bo 'r adar mân yn canu,*
Na ddeno gwasgawd ddyn i gysgu,
Cydgais â'r cor meinllais manllu-fy nghân
Gwiw hoyw a diddan gyhydeddu.

Minnau a'm deulange mwyn i'm dilyn,
Gwrandawn ar awdl arabawdl Robyn5
Gân dant Goronwy5 gywreinwyn,-os daw
I ware dwylaw ar y delyn.

Deued i Sais yr hyn a geisio,

Dwfr hoff redwyllt ofer a ffrydio

Drwy nant a chrisiant, a chroeso,—o chaf
Fon im'; yn bennaf henwaf honno.

7

Ni wnaf f' arwyrain yn fawreiriog,
Gan goffau tlysau, gwyrthiau gwerthiog,
Tud, myr, mynydd, dolydd deiliog,―trysor
Yn India dramor, oror eurog.

2 Olau adroddiad. W. M. These minute changes in the reading may seem scarcely worth noting. They prove, however, the bard's anxiety to render every line and word worthy of his pen.

3 Ednaint, the winged tribe. 4 W. M. has :—

"A thra bae 'r adar mân yn canu, Diog esgud od a i gysgu."

6

5 His two sons.

• Crisiant, crystal. 7 W. M. gives :— "Ofer im' arwyrain ferw mawreiriog,

Coffau teganau, gwyrthiau gwerthiog."

8 Tud, region.

9 Mŷr, a plural form of môr.

Pab a gâr Rufain, gywrain gaerau,1
Paris i'r Ffrancon, dirion dyrau,
Llundain i Sais, lle nad oes eisiau-son

Am wychder dynion; Mon i minnau.

Rhoed Duw im' adwedd iawnwedd yno,
A dihaint henaint na'm dihoeno,
A phlant celfyddgar a garo-eu hiaith,
A hardd awenwaith2 a'u hurdduno.

PROEST CADWYNODL BOGALOG,3

A math o Watworgerdd ar yr hen Englyn Bogalog, “Oi wiw wy i weu e a."

O'I wiw wy a weua e

Ieuau o ia, ai e yw

?

Ai o au weuau a we,

A'i au i wau ei we wyw?

1 W. M., in his MS., gives this stanza as originally written by our bard:

3 This, as well as the Englyn on which it is founded, is a fanciful production, serving only to show

“Pab a gâr Rufain, gywrain gaer- the flexibility of the language

au;

Llundain i Sais lle nad oes eisiau; Caraf rosydd, bronydd, bryniau rhywiog

which enabled the bard to compose, out of mere vowels, a stanza of some merit, and in accordance with the rules of Welsh poetry.

Ym Mon doreithiog a'i mân Goronwy's grasp of his native

draethau."

tongue was such that he could

2 For awenwaith, W. M. has mould it, at his will, into any aweniaith.

form or shape.

CYWYDD Y FARF.

CEFAIS gystudd i'm gruddiau,
Oer anaf oedd i'r en fau;
Oerfyd a gair o arwfarf,

A dir boen o dori barf.
Mae goflew im' ac aflwydd,5
A llwyni blew llai na blwydd ;
Crinwydd fal eithin crynion
Yn fargod da bod heb hon ;
Trwsa 'n difwyno traserch,
Athrywyn' mwynddyn a merch.
Mynych y ffromai meinwen
Wrth edrych ar wrych yr en ;
Difudd oedd ceisio 'i dofi :8
"Ffei o hon, hwt!"-ffoi wnai hi.

The versatility of Goronwy's genius is admirably exhibited in Cywydd y Farf. He could not have chosen a more unpromising subject. It seemed to afford no scope for romance or imagination, pathos or humour. But what a fund of clever and amusing things he has extracted out of it, and heaped into his poem! The objects he dilates upon are few and apparently devoid of interest; but in their manipulation they grow and multiply into a medley of wit and humour as rich in colouring as it is crowded with figures. He appears to have put his material into a sort of mental kaleidoscope,

which, when turned around, presents to the reader's wondering eye forms and shapes, conformations and combinations, as grotesque and fantastic as were ever displayed by the ruffled surface of a lake, or the fragments of a broken mirror.

5 W. M. writes these two lines thus:

Mae im' gofl o fân oflew, Arwydd twf blwydd, attwf blew. • Crynwydd ac eithin crinion.

W. M.

7 Athrywyn, to separate combatants.

8 Difudd rhoi cais i'w dofi.

W. M.

D

[blocks in formation]

O waith y farf ddiffaith, ddu.
Pwn ar en, poen i wr yw,
Poenus i wyneb benyw.
Pleidwellt na laddai pladur,
Rhengau o nodwyddau dur.
Dreiniach, fal pigau draenog,
Hyd en ddu fal dannedd og ;1
Brasgawn, neu swp o brysgoed;
Picellau fal cangau coed ;2

Ffluwch lednoeth, yn boeth na bo !3
Gwyll hyllwedd, gwell ei heillio
Ag ellyn neu lem gyllell,

Farf ddiffaith! ni fu waith well.4

"Briwo 'i boch wrth ei llochi; Brawychai hon, brochai hi; Taerai mai sofl yw 'r goflew, Rhoe aml gnith i blith y blew. W. M. 1 Dannedd ar agwedd yr og.

W. M. 2 Pigau o ryw cangau coed.

[blocks in formation]

4 The similes of the previous eight or ten lines may appear exaggerated; but in that exaggeration there is a purpose. Exaggeration is oftentimes the product of a sterile or uncultivated mind. Such is not the case here. It enhances, and

W. M. 3 The following lines are greatly altered:Fluwch bennoeth, yn boeth na greatly enhances, the humour that bo!

Gwyll hyll, a gwell ei heillio;
Gwell, oni bai y gyllell
A'i harswyd hi, a'r said hell,

the poet would throw into his verse. He heaps simile on simile, rising with his subject, until a climax is reached. 'Stubble, rows of

Ond gwell, rhag y gyllell gerth,

Ennyn gwalc yn wen goelcerth;

Mindrwch gwlltwr gweindrwch, gwandrwm ;5
Dyrnwr a'i try, dwrn hwyr trwm;
Ellyn â charn cadarn coch,
Hwswi bendrom sebondroch,
Tan fy marf, ar bob arfod,
Y rhydd ei annedwydd nod-
Briw cyfled â lled ei llafn,
Llun osgo llaw anysgafn;
O'm grudd y rhed y rhuddwaed;
Bydd lle craf wanafo o waed;
Gwelid o glust bwygilydd
Ddau ben yr agen? a rydd;
Hifio fy nghroen a'm poeni ;
Llwyr flin yw ei min i mi.

O mynnai, nef im' unwaith,
En iach, heb na chrach na chraith,
Yn ddifrif rhown ddiofryd
Holl hifwyr a barfwyr byd.
Rhown ddinidrs iawn eidduned,
Llw diau, myn creiriau cred,
Na fynnwn i fau wyneb
Un ellyn noeth na llaw neb.

steel needles, quills of the hedgehog, teeth of a pair of harrows, rough prickly brushwood,' are but a portion of what he brings together for the humorous elucidation of his theme.

Goronwy's poetry is at all times suggestive. We feel, as we read it, that he has left much unsaid which he might fairly have pressed into his service.

5 Every epithet in this line is of

remarkable strength; an incising edge', a 'plough-share making its furrow', 'piercing heavily'.

• Gwanaf, a layer, a thick crust. 7 Agen, gash.

8 Ddinidr, without delay.

9 Creiriau, the relicks of saints, objects of idolatry. In vowing by these, Goronwy treats them with the contempt they deserved. A'r llw mau uwch creiriau cred.

W. M.

« PreviousContinue »