CODEX

DIPLOMATICUS NEOCELLENSIS.

Anno 1142.

I.

De institutione fundationis monasterii novecellensis. Pocharn, Punt et Colles, Elves, Srenbach, Serentin.

Quum omnia, que pro divini cultus amore ad communem salutem et utilitatem fidelium ordinantur, perpetua stabilitate debeant inviolabiliter observari, ut nec successione temporum, nec tergiversacione malignancium, qui bonum publicum ad privatum nituntur trahere commodum, valeant immutari, ea tamen maxime, que pro augmento religionis et apostolice vite in ecclesia domini statuuntur, ab omnibus fidelibus et precipue ab his, quos dominus in specula ecclesie posuit, propensiori cura tueri et uberiori gratia foveri et diligenciori debent sollicitudine promoveri. Nam humani generis inimicus ea maxime turbare et impedire nititur, per que sibi majus incommodum accidere suspicatur. Unde ne vel in oblivionem venire vel eciam in dubium valeant revocari ea, que dominus per ministros suos in primordiis hujus ecclesiae operari dignatus est, quoniam in libro cordis retineri non possunt, cum omnium habere memoriam divinitatis pocius sit quam humanitatis, presentis scripti pagina posteritati nostre transmittimus, ut gratuite bonitati dei referant gracias pro gracia et ut apud eos immortalis sit in benedictione memoria eorum, qui huic operi pietatis opem et operam impenderunt. Cum venerande recordacionis Hartmannus episcopus circa inicia sui episcopatus sepius anxiaretur, quod nusquam circa brixinensem civitatem religiosa domus haberetur, hortari coepit Reginbertum, brixinensis ecclesie ministerialem, sabionensem

Fontes. Abthlg. II. Bd. XXXIV.

1

castellanum, ut de mammona iniquitatis sibi faceret amicos et filio suo unico, quem rerum suarum relinquere cupiebat heredem, Christum faceret coheredem, videlicet ut pro recepcione pauperum faceret domum hospitalem. Cumque super hoc verbum predictus Reginbertus deliberaret et hoc sibi maxime obstare videretur, quod difficulter tantum patrimonii sui filio suo subtrahere posset, dominus volens aspera facere plana, turbato mortalitatis ordine, filium de hac luce subtraxit. Quod audiens beatus Hartmannus intellexit, dominum voti sui cooperatorem existere, et quasi accepta opportunitate diligencius instare coepit, ut semen verbi dei, quod adhuc infirma radice quasi tenera herba pullulabat, usque ad maturam proveheret segetem. Divina itaque inspiracione et beati Hartmanni exhortacione ad hoc inductus est predictus Reginbertus, ut non tantum hospitalem domum sed et monasterium in honore dei genitricis construere vellet, in quo canonicorum regularium, secundum regulam beati Augustini communi vita vivencium, (ordo?) institueretur. Cumque de loco monasterii diu dubitatum esset, tandem domino preparante certum receptaculum viatoribus, peregrinis, indigenis, alienigenis et omnibus necessitatem patientibus, licet in loco horrendo et inculto positum est in capite omnium platearum, ut undecumque venientes habeant, ubi caput reclinent. Idem vero Reginbertus, quidquid in eo loco, in quo monasterium cum officinis suis nunc situm est, habuit, cum uxore sua Christina beate dei genitrici tradidit ad usus fratrum ibi deo serviencium. Si quid vero ibi erat, quod adjacentibus villis et vicinis commune erat, auctoritate beati Hartmanni et approbacione Arnoldi advocati, comitis de Morit, et comitum de Tyrol, Alberti et Perchtoldi, nec non fidelium et ministerialium brixinensis ecclesie et eorum, qui aliquid juris in eo habebant, communi voluntate penitus ab omni servitute et obnoxietate vel jure communionis exemptum est et gloriose virgini collatum. Preter hec Reginbertus et uxor ejus dederunt eidem domui et fratribus ibi servituris decem hobas, in loco, qui dicitur Pocharn tres, in loco, qui dicitur Punit et Colles, duas, in monte Elves unam, apud Screnpach duas, in monte Lajan unam, in valle Sarentin duas. Huic donacioni interfuerunt canonici majoris ecclesie et comites de Tyrol, Albertus et Perchtoldus, comes Chunradus et frater ejus Gebehardus, comes Bernhardus de Wilheim, Volkmar de Raite, Hartmann de Stainhart, Gotefrit de Anedorf. Pabo de Luterbach; de ministerialibus

vero aderant, Walther, Ruprecht et frater ejus Volscalch, Fridrich et frater ejus Arnolt, Wernher et frater ejus Purchart, Reinpreht, Willehalm, Egeno, Gotescalch, Meginhart, Otaker, Werenhere, Tagino, Lantfrit, Ortolf, Hunpreht, Reinhart et alii plures. Acta sunt hec anno dominice incarnacionis M. C. XL. II., gubernante romane ecclesie apostolatum Innocencio, papa reverendissimo, tenente vero romani imperii principatum Chuonrado, rege gloriosissimo. (Lib. testament. fol. 1. 2.)

II.

Anno 1142. Rodenesperch, Bach, Lusena, agri quoque et prata in campo brixinensi.

Beatus quoque Hartmannus attendens, quod pie desiderium voluntatis sacerdotalibus est adjuvandum studiis, non passus est, tante pietatis opus sine adjutorio sue liberalitatis procedere, et pro reverencia sancte dei genitricis et augmento religionis tradidit eidem monasterio sub omnibus vere iisdem testibus cum consensu brixinensis chori et advocati comitis Arnoldi et ministerialium mansum unum apud Rodenesperch, huobam apud Bach et fere dimidiam apud Lusenam; agros quoque et prata in campo brixinensi et mancipia, que fuerant beneficium cujusdam Ingrami, ut sic cooperator existeret verbo et opere. Idem eciam pater piissimus piam et providam gerens sollicitudinem, ne ea, que ejus exhortacione et auctoritate feliciter iniciata et consummata fuerant, alicujus in posterum possent versucia vel violencia retractari, eandem ecclesiam sue sanctitatis privilegio munivit, per quod fratribus ejusdem ecclesie plenam potestatem libere electionis concessit, videlicet ut liceat eis absque ullius contradictione secundum dei timorem prepositum eligere, qui tamen episcopo presentatus investituram prepositure per manum ipsius accipiat et ei debitam subjectionem et reverenciam fideliter exhibeat. Sed et alia sue largitatis beneficia eidem ecclesie contulit, que inspecto et perlecto eodem privilegio facile est cognoscere; nec tamen hoc contentus fuit, imo ne relinqueretur facultas suis successoribus extenuandi in aliquo vigorem sui privilegii, ipse a domino papa Innocencio super his omnibus sue confirmationis privilegium postulavit et impetravit, videlicet ut romane ecclesie auctoritate firmarentur, de cujus auctoritate

omnium ecclesiarum pendet auctoritas. Et ut his, qui letantur in rebus pessimis et exultant, cum male fecerint, ubique maliciei sue aditus excluderetur, postea a domino Friderico, Romanorum imperatore, sue imperialis magnificenciae privilegium obtinuit, per quod ipse predictam ecclesiam cum omnibus, que ei ejusdem ecclesie fundator Reinbertus dederat, vel beatus Hartmannus vel quicumque fidelium, vel quecumque tunc juste possidebat vel postea habitura erit, in suam imperialem tuicionem accepit et his omnibus sue auctoritatis plenissime robur accomodavit. Quicumque igitur predicte ecclesie possessiones mobiles vel immobiles invadere vel jura ejus in aliquo perturbare presumpserit, vel eam in aliquo molestaverit, nisi penituerit et digne satisfecerit, expectet vindictam a domino de injuria genitricis sue; noverit eciam, super se venturum judicium sine misericordia pro eo, quod offendit matrem misericordie; in manus eciam apostolice ulcionis se incidere non ambigat et reum lese imperialis majestatis se cognoscat et beati Hartmanni maledictionibus se cum Juda proditore obnoxium esse sciat; pacem autem ejusdem ecclesie diligentibus gratia et pax a domino multiplicetur. (Lib. testament. fol. 2 et 26.)

Notum sit omnibus Christi fidelibus, quod Hartmannus, brixinensis ecclesie episcopus, tradidit sancte Marie mansum unum apud Puochperg. Hujus rei testes sunt: Perinhart de Wilheim, Regenperht de Sebene, Werenhere de Ouweren, Walthere de Brixina, Lantfrit de Gaizes, Witege, filius Megenhardi de Monte(Lib. testament. fol. 3a.)

Anno 1142.

IV.

Novale apud Vilandres et decima apud Lacefons.

Donavit eciam idem prefatus Hartmannus, brixinensis episcopus, novale unum apud Vilandres et decimam unam apud Lacefons, quam habuit dominus Perenhardus de Wilheim. Hujus tradicionis testes sunt, qui et supra. (Lib. testament. fol. 3".)

Noverit ecclesia, quod dominus Reinpertus de Sebene novale in monte Scaleres tradidit sancte Marie. Hujus rei testes sunt: Werenhere de Oweren, Walthere de brixina, Witege de Monte, Pangracius de Albines. (Lib. testament. fol. 3.)

Notum sit omnibus Christi fidelibus, quod Hartmannus, brixinensis episcopus, tradidit sancte Marie mansum unum, predium domini Hezelonis apud Runo, pro remedio anime illius. Hujus testes sunt, qui et supra. (Lib. testament. fol. 3.)

VII.

Anno 1142. Mansus apud Nouzes et Scoubes; decima apud Fairne.

Noverit ecclesia, quod Hartmannus, brixinensis episcopus, tradidit sancte Marie decimam trium mansuum, beneficium domini Ottonis de Muelepach, apud Nouzes et Scoubes, et decimam, quam habuit dominus Alberait de Rasine apud Fairne. Hujus tradicionis testes sunt, qui et supra. (Lib. testament. fol. 3.)

Christi fidelibus per omne futurum tempus pateat, quod venerabilis sancte brixinensis ecclesie episcopus Hartmannus cuidam nominato ministeriali prememorate ecclesie, nomine Reginberto de Sebene aliqua beneficia in vico Srainbach contulerat; que cum diu beneficiali jure possedisset, placuit ipsi totum illud beneficium alio predio suo, quod in Nove habuit, ad proprietariam possessionem redimere et illud suum constituere. Quam rem cum a domino pretextato episcopo impetrasset, ipsum, quod cambiverat predium, recepit ad beneficium; episcopus autem beneficium, quod huic vivo in Nove designaverat, ejusdem domini Reginberti rogatu totali parte sancte Marie tradidit. Hujus