OLIVERIUS Protector Reip. Anglia, &c., Sereniffimo Principi Lufitania Regi. S. P. D.

Sereniffime Rex, amice ac fœderate,

Oftendit nobis per libellum fupplicem Joannes Buffield, mercator Londinenfis, fe anno 1649, merces quafdam Antonio Joanni et Manueli Ferdinando Caftaneo Tamirenfibus tradidiffe, ut iis divenditis earum rationem mercatorum more fibi redderent: tum in Angliam dum navigaret, in piratas incidiffe, fpoliatumque ab iis damnum haud mediocre accepiffe: hoc audito, Antonium et Manuelem eò quod hunc interfectum credebant, traditas fibi merces ftatim pro fuis habuiffe, adhuc etiam retinere, rationemque omnem de iis recufare; atque huic fraudi fubfecutam paulo pcft Anglicarum mercium profcriptionem obtendere; coactum fe demum fuperiore anno, hyeme media in Lufitaniam redire, fua repetere; fed fruftra; hos enim neque bona neque rationem ut reddant adduci poffe; et quod mirum fanè videatur, privatam illarum mercium poffeflionem profcriptione publica defendere: cùm videret fe ho minem longinquum deteriore conditione cum Tamirenfibus in fua patria contendere, ad majeftatem veftram fe confugiffe; confervatoris judicium, qui judicandis Anglorum caufis conftitutus eft, fupplicem popofciffe; à majeftate veftra rurfus ad forenfem illam cognitionem, unde confugerat, rejectum effe. Quod etfi per fe iniquum non est, tamen cùm perfpicuum fit Tamirenfes iftos veftro edicto publico ad fuam privatam fraudem abuti, à majeftate veftra majorem in modum petimus, ut caufam hujus multis cafibus afflicti, ad inopiamque redacti, ad confervatorem potius judicem proprium velit pro fua clementia integram remittere: quo poffit inops fortunarum fuarum quod fupereft ab illorum hominum infida focietate recuperare: id, re cognita, quin majeftati veftræ nobifcum unà maximè placeat non dubitamus.

Weftmonafterio, ex aula noftra, die Augusti, an. 1658.

Sereniffimo Principi LEOPOLDO Auftria Archiduci, Provins ciarum in Belgio fub PHILIPPO Hifpaniarum Regi Præfidi.

Sereniffime Domine,

Carolus Harbordus, vir equeftris apud nos ordinis, per libellum fupplicem ad nos detulit, se bona quædam et fuppellectilem cum ex Hollandia Brugas in ditionem veftram afportaffet, de iis, ne fibi per vim atque injuriam eripiantur, inopinatò periclitari. Ea nempe, cum à Comite Suffol chienfi pro quo fe grandi ære alieno obftrinxerat, ex Anglia an. 1643. miffa ad fe idcirco fuiffent, ut haberet, quo fibi fatisfaceret, fiquid pro illo diffolvere cogeretur, a Richardo Grenvillo, qui et ipfe equeftris ordinis effe fertur, occupari, et quo in loco cuftodiebantur, effractis foribus atque articulis poflideri: hoc folo titulo, deberi fibi nefcio quid à Theophilo Suffolchienfi comite defuncto, ex quodam noftræ curia Cancellariæ decreto, eaque proinde bona quafi Theophili Comitis effent, eique decreto obnoxia, se referenda in tabulas curaile: cùm ex noftris legibus neque ipfe comes, qui nunc eft, et cujus hæc bona funt, eo decreto teneatur, neque bona ejus occupari aut retineri debeant : id quod ex fententia ejufdem curia unà cum hifce literis ad vos mifla, declaratur, quas quidem literas fupradictus Carolus Harbordus à nobis petiit, uti per eas celfitudinem veftram rogatam vellemus, ut bona illa et recenfione omni, et iniqua ifta Richardi Grenvilli actione, primo quoque tempore liberentur: cùm hoc contra morem jufque gentium planè fit, at cuiquam in aliena ditione ea de re actio detur, quæ in ea regione, ubi caufa actionis orta eft, legitimè dari non poffit. Hanc caufam ut celfitudini veftræ commendaremus, et ipfa juftitiæ ratio, et prædicata paffim veftra æquanimitas permovit. Quod fiquo tempore ufus venerit, ut de jure aut commodis veftrorum apud nos agatur, haud remiffa profe&o noftra ftudia, immo omni tempore propenfiffima experturos vos effe polliceor.

Weftmonafterio.

Celfitudinis Veftræ Studiofiffimus,

OLIVERIUS, Protector Reip. Angliæ, &c.

Suprema Curie Parlamenti Parifienfis.

Nos commiffarii magni figilli Angliæ, &c., fupremam curiam parlamenti Parifienfis rogatam volumus curare velit uti Miles, Gulielmus, et Maria Sandys, defuncti nuper Gulielmi Sandys et Elifabethæ Soamæ uxoris ejus liberi, natione Angli, ætate nondum adulta, Parifiis, ubi nunc in fupradictæ curiæ tutela funt, ad nos quamprimum redire poffint; eofque liberos Jacobo Mowato Scoto, viro probo atque honefto velit committere, cui nos hanc curam delegavimus, ut eos et inde acciperet, et ad nos huc adduceret : recipimufque, occafione hujufmodi oblata, jus idem atque æquum fubditis Galliæ quibufcunque ab hac curia redditum iri.

LITERE

RICHARDI PROTECTORIS

NOMINE SCRIPT Æ.

RICHARDUS Protector Reip. Angliæ, &c., Sereniffimo ac Potentiffimo Principi LUDOVICO Galliarum Regi.

Sereniffime ac potentiffime Rex, amice ac fœderate, Cum fereniffimus pater meus gloriofa memoriæ Oliverius reip. Angliæ protector, omnipotente Deo fic volente, fupremum jam diem tertio Septembris obierit, ego fucceffor ejus in hoc magiftratu legitimè declaratus, tametfi in fummo morore ac luctu, non potui tamen quin de re tanta primo quoque tempore majeftatem veftram per literas certiorem facerem, quam et mei patris et hujus reip. amiciffimam hoc nuntio repentino haud lætaturam effe confido. Meum nunc eft à veilra majestate petere, de me fic velit exiftimare, ut qui nihil deliberatius in animo habeam, quàm focietatem et amicitiam quæ gloriofiffimo meo parenti veftra cum majeßate fuit, fumma fide atque conftantia colere; ejufque fœdera, confilia, rationes vobifcum inftitutas eodem ftudio ac benevolentia obfervare ratafque habere legatum proinde apud vos noftrum eadem qua prius poteftate præditum volo: quicquid id noftro nomine vobifcum egerit, ita accipere velitis rogo quafi à me ipfo actum id effet. Veftræ denique majeftati comprecor faufta omnia.

Weft monafterio, ex aula noftra, 5 Septemb. 1658.

Eminentiffimo Domino Cardinali MAZARINO.

Eminentiffime Domine,

Quanquam nihil mihi acerbius accidere potuit, quàm de fereniffimi et præclariffimi patris mei obitu fcribere, tamen cum fciam quanti ille fecerit eminentiam veftram, quanti vos illum, neque dubitem quin eminentia veftra, cui fumma rei Gallicæ commiffa eft, amici ac fœderati tam conftantis tamque conjuncti mortem moleftiffime latura fit, permagni referre arbitratus fum, ut eam quoque, fimul cum rege, de hoc cafu graviffimo per literas monerem; vobifque etiam, quoniam id æquum eft, confirmarem, me ea omnia fanctiffimè præftiturum ad quæ præftanda vobis, rataque habenda fereniffimæ memoriæ pater meus fœdere tenebatur: perficiamque ut illum, utpote vobis amiciffimum omnique laude florentem, cùm amiffum meritò doletis, quàm minimè tamen quod ad fervandam focietatis fidem attinet, defideretis cui etiam ad utriufque gentis commune bonum veftra quoque ex parte fervandæ Deus eminentiam, veftram quàm diutiffimè confervet.

:

Westmonafterio, Septemb. 1658.

RICHARDUS Protector Reip. Angliæ, &c. Sereniffimo ac Potentiffimo Principi CAROLO GUSTAVO, Suecorum, Gothorum, Vandalorumque Regi, &c.

Sereniffime potentiffimeque rex, amice ac fœderate, Cum videar mihi paternam virtutem vix fatis poffe imi tari, nifi eafdem quoque amicitias colam et retinere cupiam, quas ipfe et virtute fibi quæfivit, et fibi effe maxime colen das ac retinendas judicio fingulari duxit, non eft quod dubitet majestas veftra, quin eodem fe profequi ftudio ac benevolentia debeam, qua pater meus memoriæ fereniffimæ eft profecutus. Tametfi igitur in hoc magiftratus ac dignitatis initio non eo loco res noftras reperiam, ut in præfentia poffim ad quædam capita refpondere, quæ oratores veftri in medium protulerunt, tamen et inftitutum à patre fœdus cum majestate veftra continuare, et arctius etiam conjungere, G

VOL. VI.

mihi