Page images
PDF
EPUB

funfzehnten und sechszehnten Jahrhundert; von Joseph Heller. Enthalten im Serapeum. Zeitschrift für Bibliothekwissenschaft, Handschriftenkunde und altere Litteratur hrsg. von R. Naumann. Jahrg. IV. Leipzig, T. O. Weigel. 1843. S. Nr. 17. S. 257–61.

Kalender und Almanachs nach Exemplaren der Königl. Bibliothek zu Bamberg. Die Pergamentdrucke der Leipziger Stadtbibliothek; von Robert Naumann. Enthalten in dessen Serapeum. Zeitschrift für Bibliothek wissenschaft, Handschriftenkunde und ältere Litteratur. Jahrg. VII. Leipzig, T. O. Weigel. 1846. S. Nr. 23. S. 353-65.

Sehr sorgfältige Beschreibung freilich nur sehr weniger (7) Drucke. Livres rares, oubliés ou peu connus; par le Baron de Reiffenberg. Enthalten in der von Demselben redigirten Zeitschrift: Le Bibliophile Belge [publié par la Librairie Vandale]. Tom. IV. Bruxelles 1817. 8°. Nr. 3. S. 111-52 & Nr. 4. S. 238-39.

Enthält nur wenige Nummern, und ist sicht weiter fortgesetzt.

Notitia librorum deperditorum; par G. Brunet. Enthalten in: Bulletin du Bibliophile Belge, fondé par M. le Baron de Reiffenberg, publié par J. M. Heberlé, sous la direction de Ch. de Chènedollé. Tom. VIII. Bruxelles, Cologne et Bonn. 1851. 8°. Nr. 5. S. 379-81.

Nur eine Andeutung des Werthes, welchen eine Liste détaillée et aussi complète que posable des libri deperditi" haben müsse. Incunabeln, Literarische Curiositäten und Seltenheiten aus den meisten Fächern. Catalog von Fidelis Butsch in Augsburg vormals Wilhelm Birett. (Nr. XXVIII.) Druck von Volkhart in Augsburg. 1953. 8°. 1 Bl. 148 S.

Beachtenswerth, ebenso wie auch der frübere Butsch'sche Antiquarkatalog Nr. XXVI Catalog einer ausgewählten Sammlung von Incunabeln, literarischen Curiositäten und Seltenheiten. Gedr. bei Volkhart in Augsburg. 151. 6. 1 Bl. 128 S."

Catalogue de Livres rares et curieux en tous genres faisant partie de la Librairie de A. Asher & Co. [Albert Cohn. D. Collin.] (Nr. LXVIII.) Impr. de Schade a Berlin. 1962. 8°. 1 Bl. 198 S.

Verdient unter den Antiquarkatalogen her

[ocr errors]

vorgehoben zu werden; ebenso auch von den früheren A.'schen der Catalogue d'une Collection de Livres rares et curieux offerts aux Bibliophiles. Impr. chez Bahn & Co. à Berlin. 1854. 8°. 1 Bl. 189 S." und insbesondere der ,, Catalogue de Livres rares et curieux en tous genres. (Nr. LVIII.) Berlin, impr. de Lange. 1857. 8°. 1 Bl. 254 S."

Verzeichniss einer ausgewählten Sammlung von Büchern und Manuscripten der Buch- und Antiquariats-Handlung von J. A. Stargardt in Berlin. Druck der Petsch'schen Buchdruckerei in Berlin. 1855. 8°. 1 Bl. 150 S. mit 2 Taf. Facsim. (Catalogue de Librairie ancienne. No. XXIII.)

Ist unter den St.'schen Antiquarkatalogen, die viele Rara enthalten, besonders hervorzuheben.

Verzeichniss von Manuscripten, Reiberdrucken, ersten Erzeugnissen der Drukkerpresse, seltenen und kostbaren Werken aus dem antiquarischen Lager von T. O. Weigel in Leipzig. A. u. d. Tit.: Catalogue de manuscrits, premiers essais de la presse, de livres rares et precieux. Druck von Wiede in Leipzig. (1857.) 8°. 2 Bll. 203 S.

Ebenso

Verdient besondere Beachtung. ist auch der von Weigel 1856 ausgegebene,,Katalog seltener und kostbarer Bücher etc. A. u. d. Tit.: Catalogue d'une très belle collection de livres rares et curieux (Druck von Wiede in Leipzig. 8. 2 Bll. 136 S.) beachtenswerth. Catalogue de Livres rares provenant des Bibliothèques de feu S. Exc. M. le Baron de W. et de quelques autres Amateurs. Part. I-II. Berlin, Asher & Co. 1860 -61. 8°. 1 Bl. 176 S. & 1 Bl. 128 S. (Auct. 30. Octbr. 1860 & 15. Febr. 1861.)

Gut redigirt. Enthält viele wirkliche Seltenheiten, obschon von der Rarität vieler anderer Stücke dagegen nicht gerade viel zu sagen ist.

Deux raretés bibliographiques de la bibliothèque de Hambourg; par F. L. Hoffmann. Enthalten im Bulletin du Bibliophile Belge publ. par F. Heussner. Tom. XVIII. (2. Série Tom. IX.) Bruxelles, Heussner. 1862. 8°. Cah. 1. S. 51 -56.

Sehr genaue Beschreibung. Im namlichen Bande des Bulletins findet sich auch Cah. 5. S. 334-38 ,, Description bibliographique exacte de quatre opuscules rares, concernant la querelle survenue entre les Carmes flainands et les Bollandistes. (Bibliothèque publique de Hambourg.)", ebenfalls von F. L. Hoffmann.

Philippi Labbei Bitvrici Nova Bibliotheca MSS. Librorvm, sive Specimen antiqvarvm Lectionvm Latinarvm et Graecarvm In quatuor partes tributarum, evm Coronide dvplici, poetica et libraria, Ac Supplementis decem. Parisiis, Henavlt. 1653. 4o. Enthält als IX. Supplement S. 337-60: Vetervm Edi

tionvm, Ante annum Christi MD. Breuiarium. Ex Xysto Bibliothecae Regiae.

Das Inkunabelverzeichniss hat keinen Werth mehr.

*Cornelii a Beughem Incunabula Typographiae, sive Catalogus Librorum scriptorum proximis ab inventione typographiae annis, usque ad an. MD. inclusivè, in quâvis linguâ editorum; Opusculum saepius expetitum, notisque historicis, chronologicis et criticis intermixtum. Amstelodami, Wolters. 1688. 12o. 9 B. Pr. 8 Gr.

Ohne Werth. Ziemlich ebenso werthlos sind die von J. Liron in seinen » Singularités historiques et littéraires etc. Tom. IV. (Paris, Didot. 1740. gr. 12°.)« S. 513 - 24 mitgetheilten und » Le Berceau de l'imprimerie « betitelten Nachträge. Origine e Progressi della Stampa o sia dell' Arte impressoria e Notizie dell' Opere stampate dall' anno M.CCCC.LVII. sino all' anno M.D. (Bologna 1722.) gr. 8°. (oder 4o.) 4 Bll. 450 S. Antiq. Pr. c. 1 Thlr. 10 Ngr.

Von Pellegrino Antonio Orlandi herausgegeben.

Jetzt ohne wesentlichen Werth. Verhältnissmässig werthvoller ist die »Lettera del Padre Francescantonio Zaccaria Al P. Abate Giovangrisostomo Trombelli; Di alcune giunte, e correzioni, le quali potrebbono farsi al libro del Padre Orlandi sull' Origine, e Progressi della Stampa« (abgedruckt in der von Angelo Calogierà herausgegebenen » Raccolta d'Opuscoli scientifici e filologici Tom. XLV. Venezia, Occhi. 1751. 12. S. 213-58 mit 1 Kpf. Taf. «), worin ein » Editionum aliquot ab Orlando praetermissarum Catalogus Adnotationibus inlustratus « enthalten ist.

Index qvorvndam librorvm saecvlo XV impressorvm, qvos possidet Altorfii Christian vs Gotlib Schwarzivs concinnatvs a J. C. H. et J. P. R. Norimberga, Engelbrecht. 1727. kl. 8°. 112 S. Mit einem »> Index novvs librorvm svb incvnabvla typographiae impressorvm etc. « 32 S.

Ziemlich unverändert und nur mit Beifügung des » Index novvs « aus den » Fränkkischen Acta erudita et curiosa etc. (Nürnberg, Engelbrecht. 8°.)« Samml. 8. (1727.) S. 551-78; Samml. 10. (1728.) S. 687-715; Samml. 11. (1728.) S. 795-818; Samml. 14. (1728.) S. 83-114 besonders abgedruckt. Verzeichniss einer an seltenen, selbst dem fleissigen Maittaire unbekannt gebliebenen Drucken reichen Sammlung, verhältnissmässig gut redigirt. Von Schwarz selbst ist später erschienen: »>*Index librorum in prima Moguntiae officina typographica excusorum, cum adnotationibus«, enthalten in dessen » Exercitatio II de primariis quibusdam documentis de origine typographiae. Altdorf. 1740. 4°. S. 4-56.

Arcana Bibliothecae Annaebergensis in partes III. diuisa Epistolas LXXII. summorum quorundam Principum clarissimorumque Saeculi XVI. et XVII. virorum nondum editas nec non Annalium Typograph. vsque ad A. MD. Specimen complexa luci publicae exposuit Christianvs Gotthold Wilischivs. Lipsiae, Hered. Lanckisch. 1730. kl. 8°. 2 Bll. 332 S. Pr. 5 Gr.

ac

Das S. 298-332 enthaltene » Annalivm typographicorvm Specimen «< taugt nichts. Bibliothecae Uffenbachianae universalis Tomus II. complectens historicos caeteros, qui ad studia historica pertinent, Scriptores, una cum Appendice duplici, quarum prior Supellectilem antiquariam, altera Incunabula artis typographicae sive Librorum typis exscriptorum editiones primas exhibet. Zach. Conradus ab Uffenbach omnia maxima cum industria comparavit, nunc vero venalia prostant. Francofurti ad M., Andreae & Hort. 1730. 8°. 16 Bll. 788 & 136 S. mit 1 Kpfr.

Das im Anhange S. 7-136 enthaltene Verzeichniss von 413 Bänden Inkunabeln findet sich mit einigen unwesentlichen Veränderungen in dem ein paar Jahre später erschienenen Uffenbach'schen Auctionskataloge (» Bibliotheca Uffenbachiana etc. Tom. II. Francofurti ad M., Varrentrapp. 1735. 8°. S. 332-92«) wiederholt. Die Verzeichnung der Drucke lässt zum Theile sehr viel zu wünschen übrig.

[ocr errors]

Catalogus Librorum Rarissimorum, ab Artis Typographicae Inventoribus, aliisque ejusdem Artis Principibus, ante annum Millesimum Quingentesimum excusorum. Omnium optime conservatorum. Explicit: Pretiosissima haec Librorum Collectio cujusvis magni Principis Bibliotheca dignissima, constat Voluminibus CCXLVIII. 8°. 1 Bl. 71 S. Antiq. Pr. c. 2 Thlr.

Zu Venedig von Pasquali gedruckt c. 1750.

Dieses zuerst 1737 zu Padua von Comino (nach Anderen zu Venedig) gedruckte Schriftchen enthält das Verzeichniss der Inkunabeln aus der Bibliothek Joseph Smith's: es ist ziemlich selten, jedoch immer noch häufiger, als der Comino'sche Druck, von dem blos 50, nach Anderen gar nur 25 Exemplare veröffentlicht worden sein sollen. Letzterer wird als das seltenste Stück von der Suite der Drucke von Comino hoch geschätzt und sehr theuer bezahlt, wesshalb es auch gekommen ist, dass man in einigen Fällen sogar für die Venetianische Ausgabe, weil man sie mit der Paduaner verwechselt hatte, bis über 10 Thaler gegeben hat. Der antiquarische Preis der ächten Paduaner Ausgabe (S°. 62 S.), welche übrigens nur das Verzeichniss von 227 Bänden enthält, ist c. 20 Thaler. Jedoch darf der wissenschaftliche Werth des Verzeichnisses keineswegs nach der Höhe dieses Preises veranschlagt werden: das Verzeichniss ist gut, aber nichts Ausgezeichnetes. Der Katalog der gesammten Smith'schen Bibliothek ist unter folgendem Titel erschienen: » Bibliotheca Smithiana, seu Catalogus Librorum Josephi Smithii Angli Per Cognomina Authorum dispositus. Venetiis, typ. Pasquali. 1755. 4o. 4 Bll. XLIII, DXIX & CCCLI S. Antiq. Pr. 2-3 Thlr.« Der Drucker Giovanni Baptista Pasquali (Paschalius) hat denselben herausgegeben, und ihn durch den S. LXVII-CCCLI enthaltenen Abschnitt >> Praefationes, et Epistolae, Voluminibus editis appositae ab incunabulis Typographiae Ante Annum MCCCCC« für die Inkunabelkunde wesentlich interessant gemacht. Uebrigens ist zu erwähnen, dass die öffentliche Bibliothek zu Lyon eine handschriftliche Copie des Smith'schen Inkunabelverzeichnisses (8o. 154 S.) besitzt. Zur Bibliographie der Incunabeln-Kunde, von F. L. Hoffmann. Enthalten im Serapeum. Zeitschrift für Bibliothek wissenschaft, Handschriftenkunde und ältere Litteratur hrsg. von R. Naumann. Jahrg. XV. Leipzig, T. O. Weigel. 1854. 8o. Nr. 3. S. 39-44.

Betrifft den der Hamburger Stadtbibliothek gehörigen handschriftlichen » Catalogus librorum seculo XV. impressorum, quos asservat Vitebergae Saxonum Bibliotheca academica confectus a Joanne Justo Spier, M. legente et acad. bibliothecar. 1737. fol. 85 S. «, der fleissig gearbeitet ist und, wennauch die Ansprüche der Gegenwart an Beschreibungen alter Drucke nicht ganz befriedigend, doch in zweifelhaften Fällen noch immer gute Dienste leisten kann.

*Pauli II. Veneti Pont. Max. Vita ex codice Angelicae Bibliothecae desumpta, auctore Mich. Canensio, cum vindiciis ipsius pontificis adversus Platinam ab Ang. Mar. Quirino. Romae, De Rubeis. 1740. 4o. Enthält S. 105-288: Index editionum, quae Romae primum prodierunt post divinum typographiae inventum, a Germanis opificibus in eam urbem advectum; plerisque omnibus earumdem editionum, seu praefationibus, seu epistolis, in medium allatis, cum brevibus observationibus ad easdem, rei typographicae origini illustrandae valde opportunis.

Soll nicht ohne Werth sein.

Histoire de l'Origine et des prémiers Progrès de l'Imprimerie. La Haye, Ve Le Vier et Paupie. 1740. 4o. Enthält S. 54-93: Liste des prémières éditions de chacune des villes ou l'Imprimerie s'est établie pendant les XXXVI dernières années du XV siècle.

Verfasser ist Prosper Marchand.

Die 187 Nrr. starke Liste ist für ihre Zeit sehr schätzbar gewesen, und die Quelle für so manche andere ähnliche Uebersicht geworden.

Catalogvs Librorvm qvi saecvlo XV a. C. n. Norimbergae impressi svnt collectvs

11

et conscriptvs a Jo. Pavllo Roedero a. o. r. clɔlɔccxxxx. (Norimbergae typ. Arnoldianis. 4o. 4 Bll. 71 S.

Enthält das Verzeichniss von 481 Drucken aus den J. 1470 bis 1500 in chronologischer Folge, nebst einem alphabetischen Register, sowie einem Index typographorum et correctorum. Die Art und Weise der Verzeichnung lässt für Inkunabeln viel zu wünschen übrig. Im Uebrigen finden sich auch viele unsichere Angaben. Librorvm ab anno I. vsque ad annvm L. sec. XVI. typis exscriptorvm ex libraria qvadam svpellectile, Norimbergae privatis svmptibvs in commvnem vsvm collecta et observata, Millenarivs I.-IV. speciminis loco ad svpplendos annalivm typographicorvm labores editvs. a Carolo Christiano Hirschio. Noribergae ap. Felseckeros. 1746-49. 4o. 3 Bll. 98 S.; 1 Bl. 98 S.; 109 S.; 2 Bll. 96 S. Pr. 1 Thlr. 13 Gr.

1 Bl.

Die Drucke sind in jedem Hefte chronologisch verzeichnet, und jedem Verzeichnisse ein besonderer Index autorum, typographorum, correctorum & bibliopolarum beigefügt. Die Art und Weise der Verzeichnung lässt hier und da Manches ver

missen.

Uitvinding der Boekdrukkunst, getrokken uit het Latynsch Werk van Gerard Meerman, met ene Voorreden en Aantekeningen van Henrik Gockinga; hierachter is gevoegt ene Lyst der Boeken, in de Nederlanden gedrukt voor 't jaar MD, opgestelt door Jakob Visser. Amsteldam, van Damme. 1767. 4o. 8 Bll. 118 S. & 2 Bll. 68 S.

Das vom Verf. zum Theile nach Exemplaren seiner eigenen Sammlung bearbeitete Inkunabelverzeichniss, welches auch besonders gedruckt (2 Bll. 69 S.) erschienen sein soll, verdient alle Beachtung.

Specimen Typographiae Romanae XV. saeculi opera et studio Francisci Xaver. Laire. Romae, Monaldini. 1778. 8°. XV, 308 S. mit 1 Taf. Antiq. Pr. c. 1 Thlr. 15 Ngr. Enthält Pars II. S. 121-298: Indicem chronologicum, & bibliographicum librorum XV. saeculo Romae impressorum.

Peignot rühmt das Buch als ein »ouvrage très curieux«, wogegen es Brunet ein >> ouvrage très médiocre « nennt, welches Audiffredi in seinen »*Lettere tipografiche dell' abate Nic. Ugolini al padre Francesco Saverio Laire. Stampate in Magonza (Roma). 1778. §o. 56 S.« einer sehr herben Kritik unterzogen hat. Gegen diese Kritik ist von Laire ein nur in 18 Exemplaren gedrucktes Schriftchen »*Ad abbatem Ugolini fulginatem epistola autoris libri cui titulus: Specimen typographiae romanae. Argentorati (Paris, Didot natu major. 1779.) §o. 14 S. « gerichtet worden. Mängel und Lässigkeiten lassen sich im Buche, trotz allen darin aufgehäuften gelehrten Apparates, doch nicht verkennen. Ein auf Vel. gedrucktes Exemplar des L.'schen Werkes ist als Unicum 1789 mit 299 liv. 19 s. bezahlt worden.

Verzeichnis der vor 1500 gedrukten auf der öffentlichen Bibliotheck zu Lübeck befindlichen Schriften zuerst gesammlet und herausgegeben von Johann Georg Gesner iezt aufs neue mit den Originalen verglichen, mit einigen Veränderungen, Zusäßen, und einer Vorrede zum Druck befördert von Ludewig Suhl. Lübeck, Donatius. 1782. 4o. 24 & 72 S. Pr. 12 Gr.

Verzeichniss und theilweise nähere Beschreibung von 435 Inkunabeln, aus Gessner's » *Verzeichniss seltener Bücher, die in der öffentlichen Bibliothek zu Lübeck befindlich sind (7 Stücke. Lübeck. 1769-77. 4o. 198 S.) « verändert und verbessert herausgegeben. Im J. 1783 hat Suhl aus der Gessner'schen Schrift ein ähnliches >>*Verzeichniss der von 1500 bis 1520 gedruckten auf der öffentlichen Bibliothek zu Lübeck befindlichen Schriften etc. (Lübeck, Donatius. 4o. Pr. 12 Gr.) « folgen lassen. *Catalogus historico-criticus Romanarum Editionum saeculi XV. in quo praeter Editiones a Maettario, Orlandio, ac P. Laerio relatas et hic plerumque plenius uberiusque descriptas plurimae aliae quae eosdem effugerunt, recensentur ac describuntur: non paucae contra ab eodem p. 1. aliisve memoratze

[merged small][ocr errors]

exploduntur: varia item ad Historiam typographicam et bibliographicam pertinentia nunc primum pertractantur. Romae ex typogr. Paleariniano. 1783. gr. 4o. XXVII, 476 S. (Die Seitenz. 465-68 sind doppelt vorhanden.) Mit 1 Taf. Facsimile. Antiquar. Pr. c. 4 Thlr.

Bearbeitet von Joannes Baptista Audiffredi und herausgegeben von
Marcus Palearinus.

Ein allgemein anerkanntes Meisterwerk, welches zwar die diplomatische Genauigkeit Hain's hinsichtlich der Titelkopien nicht erreicht, dem aber die Fülle gelehrter litterarischer sowohl als bibliographischer Bemerkungen einen ganz besonderen Werth verleiht.

Carl Theodor Gemeiners Nachrichten von den in der Regensburgischen Stadtbibliothek befindlichen merkwürdigen und seltenen Büchern aus dem funfzehenden Jahrhundert. Regensburg, Montags Erben. 1785. 8°. XVIII, 301 S. Pr. 16 Gr.

Eine zum Theile sehr ausführliche und fast überflüssig wortreiche, keineswegs aber bibliographisch überall genügende Verzeichnung und Beschreibung von viertehalbhundert Drucken.

Bibliotheca Moguntina libris saeculo primo typographico Moguntiae impressis instructa, hinc inde addita inventae Typographiae Historia, a Stephano Alexandro Würdtwein. Augustae Vindelicorum, Bürglen. 1787. 4o. 251 S. mit 9 Taf. Pr. 2 Thlr., antiq. c. 1 Thlr.

Enthält: §. I. De libris, Typographià a Johanne Gutenberg Moguntiae inventà usque ad annum MCCCCLVII. Moguntiae impressis; §. II. Libri ab anno MCCCCLVII — MCCCCLXVI. a Johanne Fust & Petro Schoiffer impressi; §. III. Libri ab an. MCCCCLXVII-MDII. a Petro Schoiffer impressi; additis quibusdam in Rhingavia excusis & nonnullis aliis Typographis; §. IV. Libri ab an. MDIII - MDXXXI. a Johanne Schöffer impressi; §. V. Libri ab an. MDXXXI MDLVIII. ab Jvone Schoeffer & aliis impressi. Die Beschreibung der Drucke ist ungenügend.

[ocr errors]

Bibliothecae academicae Ingolstadiensis Incunabula typographica seu Libri ante annum 1500 impressi circiter mille et quadringenti; quos secundum annorum seriem disposuit, descripsit, et notis historico-litterariis illustravit Sebastianus Seemiller. Cum adprobatione Theologicae Facultatis. Fasc. I. qui libros complectitur nota anni insignitos ultra centum et viginti, eosque omnes ante annum 1477 impressos. Accedunt totidem fere libri nota anni impressa carentes, sed probabilissime ante annum 1477, vel certe ante annum 1480 impressi. Ingolstadii, Krüll. 1787. 4°. 4 Bll. 192 S. Fasc. II. qui libros complectitur nota anni impressa insignitos ultra ducentos et viginti, eosque omnes septennii spatio ab anno 1477-1483 impressos. Accedunt quadraginta et amplius nota anni impressa carentes, sed probabilissime quoad majorem partem pariter ante annum 1484 impressi. Ibid. 1788. 4o. XVI, 184 S. Fasc. III. qui libros complectitur nota anni impressa insignitos ultra ducentos et sexaginta, eosque omnes sexennii spatio ab anno 14841489 impressos. Accedunt libri triginta et amplius nota anni impressa carentes, sed probabilissime quoad majorem partem pariter ante annum 1489 impressi. Ibid. 1789. 4°. 25 B. *Fasc. IV. Ibid. 1792. 4o. Pr. 3 Thlr. 8 Gr., antiq. c. 1 Thlr. 10 Ngr.

[ocr errors]

Ein seiner Zeit mit Recht sehr geschätztes und noch jetzt ganz achtbares Werk. Der Verf. hat die Drucke, wennschon hier und da mit fast überflüssiger Weitläufigkeit, doch sonst mit grosser Sorgfalt beschrieben, und der Beschreibung aus seinen Fonds gediegener Kenntnisse zweckdienliche Bemerkungen hinzugefügt, sowie auch kurze Register angehängt.

Georg Wolfgang Panzers Aelteste Buchdruckergeschichte Nürnbergs oder Verzeich

Bibliotheca bibliographica.

16

« PreviousContinue »