en ingeval zich eene gemeente vormt, welke bestaat uit leden van beide kerken, zal het haar vrij staan, zich te stellen onder toezigt van de eene of andere, naar hare keus.

4. Lieden, die in eenige kerk onder kerkelijke tucht staan, of in verhoor (proces) van tucht, zullen niet in de andere kerk, worden opgenomen, zoo lang deze tucht duurt, of zulk een regtsgeding nog onbeslist is.

5. De predikanten der corresponderende kerken zullen zich in geenerlei wijze inlaten met de dienst der predikanten van de andere kerk.

6. Geene der mindere Besturen (Judicatories) zullen de vrijheid hebben in hunne respectieve vergaderingen of onder hunne bescherming op te nemen eenig student of candidaat (Licentiaat) der zuster-kerk, zonder een behoorlijk ontslag van het kerkelijke ligchaam of het theologische seminarie, waartoe hij beschouwd wordt te behooren.

7. De algemeene vergadering der Presbyteriaansche Kerk en de algemeene Synode der Gereformeerd Protestantsche Kerk zullen ieder eenen predikant, met eenen plaatsvervanger (Alternate) benoemen, als afgevaardigden tot deze Collegiën (Judicatories).

Later werd nog besloten, dat deze gedelegeerden of afgevaardigden wederkeerig het regt zouden hebben in elk der hooge Collegien mede te beraadslagen: „, over alle vragen, welke voor mogten komen, en zulks op dezelfde wijze en in dezelfde uitgestrektheid als zijne eigene leden, overeenkomstig de reglementen der beide ligchamen;

en dat de afgevaardigden alleen zullen uitgesloten zijn van het regt van stemmen.”

Gelijk met de Presbyteriaansche Kerk, zoo trad de Synode ook met de Hervormde Presbyteriaansche Kerk in betrekking. In het jaar 1837 werd namelijk eene Commissie benoemd om met de Synode dier Kerk in briefwisseling te treden. Deze Commissie legde in 1838 het volgende plan voor, hetwelk insgelijks aangenomen werd:

1. De Synode der Hervormde Protestantsch-Hollandsche Kerk en de algemeene Synode der Hervormde Presbyteriaansche Kerk zullen ieder een predikant benoemen, bene

vens een plaatsvervanger, om zitting te nemen over en weder in ieders hoogste Collegiën, met de bevoegdheid om over alle voorkomende onderwerpen mede te beraadslagen, en bedenkingen te maken omtrent zaken betreffende de belangen van beider wederzijdsche ligchamen, of tot de algemeene belangen der Godsdienst behoorende; doch zij bezitten geen stemregt.

2. De predikanten, leden en Besturen (Judicatories) dezer kerken, (elkander altijd met Christelijke achting behandelende) zullen altijd erkennen de deugdelijkheid van ieders handelingen en voorschriften (Ordinances), die overeenstemmen met het Woord van God; daarbij echter wordt verstaan, dat elk kerkelijk collegie, behoorende tot het eene of andere ligchaam, personen mag examineren of gevallen van tucht mag herzien over zaken, die tegenwoordig bijzonder of uitsluitend tot hetzelve behooren.

In het jaar 1845, achtte de Synode het om zekere redenen gepast deze wijze van zamenwerking door gedelegeerden te doen ophouden; zij nam diensvolgens de navolgende besluiten betreffende het geheele onderwerp; werd besloten:

ZOO

1o. Dat deze Synode met de wederkeerige hartelijke betuigingen van achting voor de Synode der Hervormde Presbyteriaansche Kerk, met de ernstigste verlangens en gebeden bezield voor haren voortdurenden voorspoed en toenemend nut, en onder toewensching,,, der genade, barmhartigheid en vrede van God onzen Vader en onzen Heer Jezus Christus," vaststelt:

2o. Dat aan de algemeene Synode der Hervormde Presbyteriaansche Kerk met den meesten eerbied worde in overweging gegeven het gevoelen door deze Synode in hare zitting van Junij 1843 geuit, namelijk: dat, aangezien deze Synode met genoegen verneemt de eensgezindheid, de regtzinnigheid en den ijver der Hervormde Presbyteriaansche Kerk, en steeds wenschende met haar in genootschappelijke en toegenegene betrekking te blijven, het echter onnoodig wordt geacht om ten dien einde afgevaardigden te zenden; dewijl alle voordeelen dier onderlinge betrekking kunnen

genoten worden door eene wederkeerige toezending van hare jaarlijksche Minuten en andere handelingen, die van welwillendheid en vertrouwen getuigen.

Zoo werd ook in het jaar 1797 eene Commissie benoemd om te onderhandelen en zich te verstaan met eene dergelijke Commissie van de Synode der geassocieerde Hervormde Kerk, met het oogmerk om eenig bepaald ontwerp te vormen van onderlinge overeenstemming en betrekking. In het jaar 1800 werd zulk een ontwerp van overeenstemming door deze onderhandelende Commissiën aan de Synode voorgelegd, omvattende ook het Avondmaal der bijzondere kerken, de vriendschappelijke wisseling van diensten der predikanten en eene verstandhouding der verschillende Collegien van de onderhandelende kerken. Dewijl evenwel sommige bepalingen van dit ontwerp niet strookten met de zienswijze der Synode, zag zij er volkomen van af, dit plan aan te nemen. Evenwel schijnt er eene vriendschappelijke verstandhouding tusschen de beide Kerken te hebben blijven bestaan. In het jaar 1816 werd op nieuw een aanzoek gedaan door de geassocieerde Hervormde Kerk, om wederzijds Commissiën te benoemen, ten einde eene zamenkomst te hebben om de goede verstandhouding tusschen de beide kerken te bevorderen, en om wederzijdsche pogingen te vereenigen ter bevordering van de belangen van het Koningrijk des Verlossers. Dit verzoek werd ingewilligd door de Synode, welke diensvolgens in 1816 eene Commissie benoemde. Door deze vereenigde Commissien werd in het volgende jaar een nieuw ontwerp van overeenkomst voorgesteld, dat na eenige wijziging, door de Synode aangenomen werd. Dit ontwerp duurde voort tot 1820, toen er eene mededeeling werd ontvangen van de Synode der geassocieerde Hervormde Kerk, voorstellende de benoeming eener Commissie, ter beraadslaging over het onderwerp om eene geheele vereeniging der beide kerken te bewerkstelligen. Zulk eene Commissie werd er in 1820 benoemd. Deze Commissie van onderhandeling keurde een plan van vereeniging goed, dat aan de Synode werd voorgelegd, door haar aangenomen, en aan alle Classen werd toegezonden ter bekrachtiging. De

meerderheid der Classen keurde dit plan goed, maar de Synode der geassocieerde Kerk zag voor het tegenwoordige af van elken verderen stap tot verwezenlijking.

In het jaar 1827 werd door de Synode der geassocieerde Hervormde Kerk ор nieuw verzocht om met haar eene verstandhouding te willen onderhouden op dezelfde wijze als die, welke bestond met de algemeene vergadering der Presbyteriaansche Kerk. Evenwel, er kwam niets van dit voorstel tot het jaar 1837, toen er een ontwerp van verstandhouding door afgevaardigden werd aangenomen.

In het jaar 1838 werd er eene mededeeling ontvangen van de Synode der geassocieerde Hervormde Kerk, voorstellende om in plaats van het eerste artikel in het vroeger aangenomen plan, waarbij onderhandelende afgevaardigden benoemd werden, te willen bepalen, dat de verstandhouding voortaan alleen zou onderhouden worden door brieven, betreffende de algemeene belangen der Godsdienst, zoo in het eigen vaderland als over de wereld. Maar de Synode onthield zich thans van eenig bijzonder besluit over dit voorstel. — Ook met de Hoogduitsche Hervormde Kerk staat de Hollandsche Hervormde Kerk in eene verblijdende zamenwerking en Christelijke verstandhouding. Deze Kerk, almede Calvinistisch in haar leerbegrip en Presbyteriaansch in hare inrigting, werd eerst in 1741 door zekeren Schlatter georganiseerd, die daartoe door de Classis van Noord-Holland naar Amerika afgezonden was. Zij breidde zich voornamelijk in Pennsylvanië uit en ontving ook voortdurend hare Leeraars, als Weiber, Steiner, Otterbein en anderen, van de Classis van Amsterdam; tot 1792 was dit althans het geval. In 1819 echter verhief zij zich onder eene eigene Synode tot eene zelfstandige kerk, die thans een eigen seminarium te Mercersburg bezit, waarop wij later terug zullen komen.

Met regt kan men dus deze kerk, nog meer dan die der Presbyterianen en elke andere, eene zusterkerk van de Hollandsche noemen. Beide stonden vroeger onder de Classis van Noord-Holland (Amsterdam); beide onderhouden ook daarom nog, als dochteren van dezelfde moeder eene Chris

telijke gemeenschap door gedelegeerden. Zoo werden in 1844 door de Hollandsche Kerk als gedelegeerden naar de Hoogduitsche Synode te Allentown afgevaardigd: de Eerw. Isaac N. Wyckoff en Oscar H. Gregory, als primarii, benevens de Eerw. Gabriël Ludlow en John Gosman, als secundi, en in 1845 treffen wij als zoodanig aan de Eerw. Isaac Ferris en John Proud fit als primarii, en Nichol. J. Marsellus en Willm. H. Campbell als secundi; terwijl daarentegen de Hollandsche Synode, afgevaardigden uit de Hoogduitsche Kerk ontving, die zeer de uitstekende broederliefde en den Christelijken geest roemden, waarmede zij als zoodanig door de broeders ontvangen werden. De eerste handeling der Synode tot die naauwere verbindtenis, en die men dienaangaande in hare gedrukte Minuten aantreft, is van 1804 en van dezen inhoud:

Besloten: Dat de verstandhouding met de Hoogduitsche kerken in Amerika behoort te worden voortgezet, en dat een bekrachtigd afschrift van de handelingen dezer algemeene Synode zal worden gezonden aan het hoogste Collegie dier kerken, in afwachting dat zij ook insgelijks een afschrift van hare handelingen aan ons zullen zenden; terwijl de Voorzitter dezer Synode gemeld afschrift zal doen vergezeld gaan van eenen brief, betuigende de broederlijke genegenheid van de leden der Hervormde Hollandsche Kerk omtrent hunne Hoogduitsche broeders.

Vóór het jaar 1812, werd deze verstandhouding volgehouden door briefwisseling en de wederzijdsche toezending der Synodale stukken. Maar in dat jaar benoemde de Synode eene zending (delegatie) van drie predikanten tot de Hoogduitsche Hervormde Kerk. En in de zitting der Synode gehouden in Junij 1814, werden insgelijks afgevaardigden ontvangen van de Hoogduitsche Hervormde Kerk, terwijl de volgende bepalingen betreffende de onderlinge verstandhouding werden aangenomen:

Besloten: Dat de Synode met hartelijkheid aanneemt het ontwerp door de Hoogduitsche Synode voorgesteld, waarnaar voortaan de betrekking der beide Kerken tot elkander zal geregeld worden, als: