Dum vult libertas dici mera veraque virtus.

Virtus est medium vitiorum et utrinque reductum.
Alter in obsequium plus æquo pronus et imi

Derisor lecti sic nutum divitis horret,

Sic iterat voces et verba cadentia tollit,

Ut puerum sævo credas dictata magistro
Reddere vel partes mimum tractare secundas.
Alter rixatur de lana sæpe caprina,

Propugnat nugis armatus: Scilicet, ut non
Sit mihi prima fides et vere quod placet ut non
Acriter elatrem? Pretium ætas altera sordet.
Ambigitur quid enim? Castor sciat an Dolichos plus ;
Brundisium Minuci melius via ducat an Appi.
Quem damnosa Venus, quem præceps alea nudat,
Gloria quem supra vires et vestit et ungit,
Quem tenet argenti sitis importuna famesque,
Quem paupertatis pudor et fuga, dives amicus,
Sæpe decem vitiis instructior, odit et horret,
Aut, si non odit, regit ac veluti pia mater

Plus quam se sapere et virtutibus esse priorem
Vult, et ait prope vera: Meæ, contendere noli,
Stultitiam patiuntur opes; tibi parvula res est:
Arta decet sanum comitem toga; desine mecum
Certare. Eutrapelus, cuicunque nocere volebat,

"Hic ultra vires habitûs nitor.' 25. decem vitiis instructior. i.e. ten times worse.

26. regit, 'checks him.'

30. Arta toga. Cp. e contr. Epod. iv. 8. So in Epist. I. xix. 13., exigua toga marks the strict simplicity of Cato.

31. Eutrapelus. A name given to P. Volumnius. Cp. Cic. ad Fam., vii. 32., who compliments him on the evтρаTEλía of his letters.

Vestimenta dabat pretiosa: beatus enim jam
Cum pulchris tunicis sumet nova consilia et spes,
Dormiet in lucem, scorto postponet honestum
Officium, nummos alienos pascet, ad imum
Thrax erit aut olitoris aget mercede caballum.
Arcanum neque tu scrutaberis illius unquam,
Commissumque teges et vino tortus et ira;
Nec tua laudabis studia aut aliena reprendes,
Nec, cum venari volet ille, poëmata panges.
Gratia sic fratrum geminorum, Amphionis atque
Zethi, dissiluit, donec suspecta severo
Conticuit lyra. Fraternis cessisse putatur
Moribus Amphion: tu cede potentis amici
Lenibus imperiis, quotiesque educet in agros
Ætolis onerata plagis jumenta canesque.
Surge et inhumanæ senium depone Camenæ,
Cones ut pariter pulmenta laboribus empta ;
Romanis sollemne viris opus, utile famæ
Vitæque et membris, præsertim cum valeas et
Vel cursu superare canem vel viribus aprum
Possis. Adde, virilia quod speciosius arma
Non est qui traetet: scis, quo clamore coronæ
Prolia sustineas campestria; denique sævam

35. nummos al. pascet, he will borrow money.' Cp. Pers. v. 149. Ut nummi quos hic quincunce modesto

(i, e. at 5 per cent.) Nutrieras, pergant avidos sudare de

35

40

45

50

46. Etolis onerata, etc. Epist. I. vi. 58.

47. inhumanæ, 'unsociable.' Contrast humanitatem, Cic. de Orat. i. 7. (27.), and humanissimè, C. ad Fam. xvi. 21.

senium, moroseness." Cp. Epod. xiii. 5., senectus.' Gesner comp. Epist. II. ii. 82.: 'insenuitque libris.'

48. pulmenta 1. empta. Sat. II. ii. 20.

53. coronæ, the ring of spectators, as in Ars P. 381. Cp. Pind. Ol. ix. 93. : διήρχετο κύκλον ὅσσα βοᾷ.

54. sævam militiam, 'real warfare,' as opposed to the games of the

:

Militiam puer et Cantabrica bella tulisti
Sub duce, qui templis Parthorum signa refigit
Nunc et, si quid abest, Italis adjudicat armis.
Ac, ne te retrahas et inexcusabilis absis,
Quamvis nil extra numerum fecisse modumque
Curas interdum nugaris rure paterno ;
Partitur lintres exercitus; Actia pugna
Te duce per pueros hostili more refertur ;
Adversarius est frater, lacus Hadria, donec
Alterutrum velox Victoria fronde coronet.
Consentire suis studiis qui crediderit te,
Fautor utroque tuum laudabit pollice ludum.
Protinus ut moneam, si quid monitoris eges tu,
Quid de quoque viro et cui dicas, sæpe videto.
Percontatorem fugito, nam garrulus idem est,
Nec retinent patulæ commissa fideliter aures,
Et semel emissum volat irrevocabile verbum.
Non ancilla tuum jecur ulceret ulla puerve
Intra marmoreum venerandi limen amici,
Ne dominus pueri pulchri carave puellæ
Munere te parvo beet aut incommodus angat.

Qualem commendes, etiam atque etiam adspice, ne mox
Incutiant aliena tibi peccata pudorem.

Fallimur et quondam non dignum tradimus: ergo

Campus Martius (prælia campestria).

55. Cantabrica. Epist. I. xii. 26; and Carm. II. ii. 17. (note).

65. consentire, terest in.'

55

60

65

70

75

to take an in

66. utroque pollice. i. e. heartily. Cp. Juv. iii. 36.: verso pollice.' The thumb being popularly used to

signa refigit. Carm. IV. xv. 6. 57. siquid abest, if there is any-express decision for or against: thing yet unconquered.' ("Pollices cum faveamus premere - Plin. etiam proverbio jubemur." N. H. xxvII. ii. 5.)

59. extra numerum modumque, lit. out of time and tune,' i.e. unbecoming. Cp. Gr. #λnμμeλǹs,πλnuHEλéw. Cp. the contrary phrase, in numerum (= keeping time), as in Virg. G. iv. 175.

60. nugaris. Sat. 11. i. 73.

70. patulæ. Epist. II. ii. 105.. 71. volat. ἔπεα πτερόεντα. irrevocabile. Ars P. 390. 78. tradimus. Epist. 1. ix. 3. Cp. the full phrase in Cic. ad Fam.

Quem sua culpa premet, deceptus omitte tueri,
Ut penitus notum, si tentent crimina, serves
Tuterisque tuo fidentem præsidio; qui
Dente Theonino cum circumroditur, ecquid
Ad te post paulo ventura pericula sentis?
Nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Et neglecta solent incendia sumere vires.
Dulcis inexpertis cultura potentis amici:
Expertus metuit. Tu, dum tua navis in alto est,
Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura.
Oderunt hilarem tristes tristemque jocosi,
Sedatum celeres, agilem navumque remissi;
[Potores bibuli media de nocte Falerni]
Oderunt porrecta negantem pocula, quamvis
Nocturnos jures te formidare vapores.
Deme supercilio nubem; plerumque modestus
Occupat obscuri speciem, taciturnus acerbi.
Inter cuncta leges et percontabere doctos,
Qua ratione queas traducere leniter ævum ;
Num te semper inops agitet vexetque cupido,

Num pavor et rerum mediocriter utilium spes;
Virtutem doctrina paret, naturane donet;
Quid minuat curas, quid te tibi reddat amicum;
Quid pure tranquillet, honos an dulce lucellum,
An secretum iter et fallentis semita vitæ.
Me quoties reficit gelidus Digentia rivus,
Quem Mandela bibit, rugosus frigore pagus,
Quid sentire putas? quid credis, amice, precari?
Sit mihi, quod nunc est, etiam minus; et mihi vivam
Quod superest ævi, si quid superesse volunt di;
Sit bona librorum et provisæ frugis in annum
Copia, neu fluitem dubiæ spe pendulus horæ.
Sed satis est orare Jovem quæ donat et aufert;
Det vitam, det opes, æquum mi animum ipse parabo.

100

105

110

PRISCO si credis, Maecenas docte, Cratino,
Nullu placere diu nec vivere carmina possunt,
Quæ scribuntur aquæ potoribus. Ut male sanos
Adscripsit Liber Satyris Faunisque poëtas,
Vina fere dulces oluerunt mane Camenæ.

5

Al. ne... ne. Orelli explains the same with the modern village num agitet' as 'num agitare 'Bardela;' it stands in a bleak situadebeat.' tion, between two valleys. semper inops. Never satisfied.' 99. mediocriter utilium. The ádiápopa of the Stoics,—' things indifferent.'

100. This was a frequent subject of argument,—εἰ διδακτὸν ἡ ἀρετή ; Cp. Eur. Suppl. 913.

102. lucellum. Sat. II. v. 82. 104. me reficit. Epist. I. xiv. 1.: 'mihi me reddentis.' So v. 101.

Cp. Juv. iii. 319.

EP. XIX.

Sat. I. iv. 1.

1. Cratino. 3. ut. èmel, 'from the time that as in Carm. IV. iv. 42. male sanos. Ars P. 296.; Sat. II. iii. 322.

4. Adscripsit. So 'adscribi.' Carm. III. iii. 35.

Liber Sat. Faunisque. Carm. II. xix. 1-4. Cp. Ritè cliens Bac105. Mandela. Supposed to be chi,' Epist. II. ii. 78.