Quis humana sibi doleat natura negatis.
An vigilare metu exanimem, noctesque diesque
Formidare malos fures, incendia, servos,
Ne te compilent fugientes, hoc juvat ? Horum
Semper ego optarim pauperrimus esse bonorum.
At si condoluit tentatum frigore corpus
Aut alius casus lecto te affixit, habes qui
Assideat, fomenta paret, medicum roget, ut te
Suscitet ac natis reddat carisque propinquis ?
Non uxor salvum te vult, non filius ; omnes
Vicini oderunt, noti, pueri atque puellæ.
Miraris, cum tu argento post omnia ponas,
Si nemo præstet quem non merearis amorem ?
At si cognatos nullo natura labore
Quos tibi dat retinere velis servareque amicos,
Infelix operam perdas, ut si quis asellum
In Campo doceat parentem currere frenis.
Denique sit finis quærendi, cumque habeas plus,

100

Pauperiem metuas minus et finire laborem
Incipias, parto quod avebas, ne facias quod
Ummidius quidam, non longa est fabula, dives
Ut metiretur nummos, ita sordidus, ut se
Non unquam servo melius vestiret, ad usque
Supremum tempus ne se penuria victus
Opprimeret metuebat. At hunc liberta securi
Divisit medium, fortissima Tyndaridarum.

100
Quid mi igitur suades ? Ut vivam Mænius ? aut sic,
Ut Nomentanus ? Pergis pugnantia secum
Frontibus adversis componere: non ego, avarum
Cum veto te fieri, vappam jubeo ac nebulonem.
Est inter Tanain quiddam socerumque Viselli.
Est modus in rebus, sunt certi denique fines,
Quos ultra citraque nequit consistere rectum.
Illuc unde abii redeo, nemo ut avarus
Se probet ac potius laudet diversa sequentes,
Quodque aliena capella gerat distentius uber 110
Tabescat, neque se majori pauperiorum
Turbæ comparet, hunc atque hunc superare laboret.

105

cumque habeas plus, “ since you 105. This is said by the Scholiast have more than before ;' as parto to be a Greek proverb. quod avebas,'having obtained your 108. “I come back to my first original desire,' i.e. a competency. point, viz., that men in their co95. dives. sc. ita dives.

vetousness are never contented.' 100. fortissima Tyndaridarum. nemo ut, i.e. ut nemo: “ pro accus. i.e. 'like a Clytemnestra.'

cum infinitivo, ut Sat. 1. iii. 115."101. Mænius. Epist. 1. xv. 26. Orelli. The construction is appaNævius is the reading of more MSS. rently repeated from his first sentence Of him, see Sat. 11. ii, 68.

(v. 1.); fit, ut nemo contentus vivat. 102. L. Cassius Nomentanus, pro nemon' ut ...? is the reading of verbial with Horace for his extrava- many MSS. and Edd., but has all gance. Sat. I. viii. 11., 11. j. 22. the appearance of being a mere

115

Sic festinanti semper locupletior obstat,
Ut cum carceribus missos rapit ungula currus,
Instat equis auriga suos vincentibus, illum
Præteritum temnens extremos inter euntem.
Inde fit ut raro qui se vixisse beatum
Dicat et exacto contentus tempore vita
Cedat uti conviva satur reperire queamus.
Jam satis est : ne me Crispini scrinia lippi
Compilasse putes, verbum non amplius addam.

120

SATIRA II.

AMBUBAIARUM collegia, pharmacopolæ,
Mendici, mimæ, balatrones, hoc genus omne
Mæstum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli
Quippe benignus erat. Contra hic, ne prodigus esse
Dicatur metuens, inopi dare nolit amico,
Frigus quo duramque famem propellere possit.
Hunc si perconteris, avi cur atque parentis
Præclaram ingrata stringat malus ingluvie rem,

114. Ut cum carceribus. Cp.) Virg. Geor. i. 512. The carceres

SAT. II. were the inclosed vaults or stalls in 1. Ambubaiarum, Syrian muwhich chariots and horses were sicians' (cp. Juv. ii. 62.), named ranged for starting in the race. See from their musical instrument, 'amart. Circus in the Dict. of Antiqq. | buba.' These strollers, quacks, and They (or their doors) are called mountebanks made a harvest out of * spatiis obstantia claustra "in Epist. I the lavish bounty of Tigellius. 1. xiv. 9.

3. Cantoris Tigellî. Sardus Tigel119. Lucret. iii. 951., and 970—

|ius, Sat. I. iij. 3. To be distin973. (So Epist. 11. ii. 214.) 120. Crispini, a butt for Horace's

guished from Hermogenes Tigellius, satire, apparently a Stoic. Sat. 1.

who is mentioned Sat. 1. iii. 129. as

Omnia conductis coëmens obsonia nummis ;
Sordidus atque animi quod parvi nolit haberi
Respondet : laudatur ab his, culpatur ab illis.
Fufidius vappæ famam timet ac nebulonis ;
Dives agris, dives positis in fenore nummis,
Quinas hic capiti mercedes exsecat atque
Quanto perditior quisque est, tanto acrius urget;
Nomina sectatur modo sumpta veste virili
Sub patribus duris tironum. Maxime, quis non,
Jupiter ! exclamat, simul atque audivit ? At in se
Pro quæstu sumptum facit hic. Vix credere possis,
Quam sibi non sit amicus, ita ut pater ille, Terenti
Fabula quem miserum gnato vixisse fugato
Inducit, non se pejus cruciaverit atque hic.
Si quis nunc quærat : Quo res hæc pertinet ? illuc:
Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.
Maltinus tunicis demissis ambulat; est qui
Inguen ad obsconum subductis usque facetus

14. Quinas capiti mercedes ex- quinas centesimas, or 60 per cent. secat. A description of excessive 16. Nomina. i.e. bonds or bills, usury. Caput, the principal ;' mer. 18. At in se .... "But of course ces, the interest.' The old rate of he spends liberally in proportion... interest established by the XII. Not so,' etc. Tables was a yearly one, unciarium 20. Terentî fabula. The Heautonfenus = fth of the sum borrowed, timorumenos. Cp. act. III. sc. i. 31. or 84 per cent. But in later times with v. 24., dum vitant, etc. interest was paid every month, and 25. Maltinus. The Scholiast sup. in calculating it the rate was ex- poses Mæcenas to be alluded to pressed by the as and its divi- under this substituted name ; on sions. Thus, asses usuræ signi- which, see Milman's Life, pp. 39, 40. fied 12 per cent., being 1 as per tunicis demissis. Orelli quotes month. deunces usuræ=ll per Plaut. Pæn. v. v. 24. : cent. anciæ usuræ (uncia being Sane genus hoc muliebrosum est the 12th of an as) signified 1 per tunicis demissiciis. cent. Instead of asses usuræ, the These long flowing robes, worn as phrase centesimæ us. was often a protection against cold, were a used, because at this rate in a 100 mark of effeminacy. They might months a sum equal to the principal also be a mark of slovenliness. (Cp. was paid up. And thus binæ cen- Sat. 1. iii. 31.) tes. 'us. was 24 per cent.; and in 26. facetus, 'neat, trimly dressed,' this passage quinas is equivalent to or thinking himself so.

Pastillos Rufillus olet, Gargonius hircum.
Nil medium est. Sunt qui nolint tetigisse nisi illas,
Quarum subsuta talos tegat instita veste;
Contra alius nullam nisi olenti in fornice stantem.
Quidam notus homo cum exiret fornice, Macte
Virtute esto, inquit sententia dia Catonis;
Nam simul ac venas inflavit tetra libido,
Huc juvenes æquum est descendere, non alienas
Permolere uxores. Nolim laudarier, inquit,
Sic me, mirator cunni Cupiennius albi.
Audire est operæ pretium, procedere recte
Qui mochis non vultis, ut omni parte laborent;
Utque illis multo corrupta dolore voluptas,
Atque hæc rara, cadat dura inter sæpe pericla. :
Hic se præcipitem tecto dedit, ille flagellis
Ad mortem cæsus, fugiens hic decidit acrem
Prædonum in turbam, dedit hic pro corpore nummos,
Hunc perminxerunt calones ; quin etiam illud
Accidit, ut quidam testes caudamque salacem
Demeteret ferro. Jure omnes; Galba negabat.
Tutior at quanto merx est in classe secunda,
Libertinarum dico, Salustius in quas
Non minus insanit quam qui moechatur: at hic si,
Qua res, qua ratio suaderet quaque modeste
Munifico esse licet, vellet bonus atque benignus
Esse, daret quantum satis esset nec sibi damno
Dedecorique foret. Verum hoc se amplectitur uno,
Hoc amat et laudat : Matronam nullam ego tango.
Ut quondam Marsæus, amator Originis ille,
Qui patrium mimæ donat fundumque laremque,
Nil fuerit mi, inquit, cum uxoribus unquam alienis.
Verum est cum mimis, est cum meretricibus, unde

27. Repeated Sat. 1. iv, 92. this he hugs himself ; this is his 39. Cp. Epist, 1. ii. 55.

boast.' 53. hoc se amplectitur uno, 'in !