Data Romae per manum Lucae presbyteri cardinalis, agentis vicem domini Aimerici, sanctae Romanae ecclesiae diaconi cardinalis, cancellarii, IV. kalendas Decembris, indictione I., incarnationis domini anno MCXXXVIII., pontificatus domini Innocentii papae secundi anno VIII. Nach Herrgott, Geneal. dipl. II. nr. 213. S. 157. Das Original fand sich nicht unter den ins G.L.Archiv nach Karlsruhe gekommenen S. Blasier Urkunden, und gieng wohl schon früher verloren. 1) Wislikofen, Kant. Aargau, Bez. Zurzach, nach der jetzigen polit. Eintheilung der Schweiz. 2) Die aufgezählten viculi (vinculorum bei Herrgott ist wohl blosser Druckfehler) sind: Bebikon, Lengnau, Schneisingen, Ober-, Unter-, (Medendorf nicht zu ermitteln) Siglisdorf, Mellsdorf, Rümikon, Mellikon im Kant, aargauischen Kreise Kaiserstuhl, Bezirks Zurzach. 3) Gysenstein? Dorf im Kant. bern. Amt Konolfingen; Rötteln, Schloss, rechts vom Rhein, bad. B.A. Iestetten, eher als Rötteln, bad. B.A. Lörrach; Eyen, Bez. Zurzach; Müssegg? Kant. aarg. Bez. u. Kr. Baden; Altwys? Kant. luz. Kr. Hitzkirch; Lengnau, s. Anm. 2.; Turchin unermittelt; Hallwyl? Schloss im aarg. Bez. Lenzburg. 4) Es wird reserventur zu lesen sein. 5) Ochsenhausen, O.A. Biberach; Berau, Weitenau, Bürglen, in den bad. B.Ae. Bonndorf, Schopfheim und Müllheim (vgl. Bd. I. S. 371). 6) Diese Stelle ist offenbar unvollständig oder verdorben. CCCVIII. König Konrad III. überträgt auf Bitten des Klosters Lorch dem Herzog Friederich unter ausgedrückten Bedingungen die erbliche Vogtei über dasselbe und nimmt es in seinen Schutz. rex. Lorch 1139. In nomine sancte et individue trinitatis. Conradus, dei favente clementia Romanorum Scimus et fideliter credimus, si quid dei ecclesiis pro amore divino devote offerimus, vel oblata protectione et auctoritate nostra ad decorem domus dei diligenter defendimus, et ad eternam beatitudinem et regni gloriam et honorem nobis maxime profuturum. Eapropter omnibus Christi nostrique fidelibus, tam futuris quam presentibus notum esse cupimus, qualiter abbas Craft caeterique fratres coenobii, Lorche 1) in honore sanctissime dei genetricis constituti, nos adierunt, in Christo rogantes, quatenus causa dei nostra regia auctoritate privilegium ab Innocentio papa prefato coenobio traditum nobisque presentatum muniremus, et de nostro aliquid, ecclesie illi valde necessarium, adderemus. Postulabant itaque, ut secundum tenorem sui privilegii, quod precipit, ut nullus alius, nisi qui ab abbate cum fratribus electus fuerit, advocatus adsciscatur, Fridericum ducem, cognatum nostrum, utpote virum potentem et illuc valde benevolum, advocatum eis statueremus, qui posset et vellet ab iniusta aliorum potestate, qua eo tempore plurimum laborabatur, servos dei potenter eripere. Nos igitur, qui signi illius testimonium et veritatem, et eiusdem coenobii religionem cognovimus, tam iuste, tam necessarie petitioni deesse nequivimus, et cognatum nostrum, ducem Fridericum, quem vota fratrum elegerunt, eidem coenobio advocatum prefecimus, ut eam advocatiam nulli penitus persone secundarie ipse, nec aliquis successorum suorum regendam vel tuendam concedat vel commendet, sed manu propria teneat, et eo defuncto, qui maior natu ex eadem parentela, abbatis fratrumque electione fuerit 2), advocatiam obtineat. Si vero non patronus, sed predo extiterit, in arbitrio abbatis et libertate fratrum sit, quicunque sibi idoneus magis et utilis visus fuerit, ab eis liberaliter eligatur. Spiritualia vero iura prefati coenobii, ad apostolicam sedem pertinentia, fideliter collaudamus. Secularia vero, sub regis tutela consistere debentia, ut inconvulsa et immobilia, simul inviolata in posterum permaneant, regia nostra auctoritate privilegii, sigilli quoque impressione inconmutabiliter confirmamus. Data anno dominice incarnationis MCXXXIX., indictione secunda, regnante Conrado, Romanorum rege secundo, in hoc loco qui dicitur Laureacus, in Christo feliciter. Amen. (Monogramm.) Bischof Embrico von Wirzburg nimmt das dem Kloster Hirsau mit genannten Gütern und Rechten übergebene Kloster Schönrein unter ausgedrückten Bestimmungen in seinen Schutz. Wirzburg 1139. Februar 26. (Chr.) In nomine sancte et individue trinitatis. Embrico, Wirciburgensis episcopus. | Notum sit omnibus Christi fidelibus, tam futuris quam presentibus, quod in nostra diocêsi locus quidam situs est, Sconenren 1) vocatus ac monasticę religioni dicatus, qui temporibus Hein ||rici regis quarti pięque memorię Adelberonis, nostri praedecessoris, Hirsaugiensi cenobio traditus est hoc modo. Ludewicus comes ac frater eius Beringerus de Thuringia || pro remedio animarum suarum, pro redemptione maiorum, pro felicitate posterorum prefatum locum cum duobus molendinis, ortis, pratis, nemoribus, cultis et incultis, simul cum ||-predio quod habebant in Wisentfelt 2), deo et beatis apostolis Petro et Pavlo sanctę memorię Willihelmo abbati libera donatione tradiderunt, ac cenobialem vitam inibi institui rogaverunt. Quod quidem a venerabili patre Willihelmo feliciter est inchoatum, sed ab eius successoribus felicius est consummatum, constructoque monasterio cepit locus florère sub beatę dei genitricis sanctique Iohannis evangelistę patrocinio. Terminus autem loci sub monte, qui Súmerberc dicitur, in Rotenclinga pertingit, et inde sursum versus usque ad viam, que Chirwech sive Ffafenwech appellatur, ascendit, et per eandem viam in Scútibach descendit. Set quia fratres eiusdem loci iuxta Mogum fluvium nil proprietatis habebant, et ob hoc ab incolis ville, que Spurca 3) dicitur, crebras molestias sustinebant, annuente venerabili Erlvngo episcopo, medianteque loci priore et Gerhardo comite, Bertholdo comiti, qui tunc temporis prefatam villam beneficii iure tenebat, tradita: sunt XII iugera terrę arabilis in loco, qui Eigelmanneswert 1) dicitur, ea nimirum conditione, ut illud prediolum in ius sancti Kyliani concederet, fratres autem viam ad Mogum ducentem, duarum hinc et inde perticarum, cum duabus partibus agri et prato perpetualiter optinerent. Huius concambii pactum multis testibus astipulantibus est actum, ipsius Bertholdi hominibus fideliter affirmantibus, se amplius et utilius accepisse, minus et vilius dedisse. Igitur cum sepedictus locus usque ad nostra tempora prospere procederet, et ex fidelium donationibus in dies augesceret, homines maliciosi, invidia diaboli permoti, eiusdem loci iura temerare, fines invadere, fratres ibidem deo militantes proturbare conati sunt. Quibus nos, deo animati zeloque iusticię inflammati, satis impigre obviavimus, ac tempestatem diabolico spiritu concitatam deo favente sedavimus. Quapropter, ne deinceps patiantur similia a similibus, perversis scilicet hominibus, ad perennem fratrum ibi degentium tutelam hanc cartam fieri, sigillique nostri impressione insignîri iussimus: per dei terribilem maiestatem et beati Petri apostolorum principis auctoritatem prohibentes et modis omnibus interdicentes, ut nullus mortalium predicto loco calumniam seu violentiam presumat inferre; sed fratres inibi positi, sub abbate Hirsaugiensi degentes eiusque preceptis obedientes, ab omnium de cetero dominatione liberi sint et absoluti, quatenus in pace quieteque viventes pro statu regni, pro pace nostrę, immo totius ecclesię liberius valeant deo supplicare. Advocatum sane vel subadvocatum nullum habebunt preter quem abbas communi fratrum consilio parique consensu delegerit. Prediis illuc collatis et adhuc conferendis, mancipiis, familiis et omnibus omnino pertinentiis ea sit immúnitas, ut, nisi monasterii poposcerit utilitas, nullus ex his aliquid distrahendi, concambiendi, precariandi potestatem habeat. Quod si quis hec infringere vel convellere temptaverit, anathemate perpetuo se tenendum noverit, et, nisi resipiscat, vindictam sanctę dei genitricis et beati Iohannis excipiat, et cum maledictis et reprobis omnibus fiat perditionis filius. Testes huius rei sunt: Adam, abbas de Eberaha 5). Wignandus, abbas de Tharissa. Hartman, abbas de Steinaha. Heinricus, abbas de Murrehart. Tietericus, abbas de Suarza. De clericis: Otto, prepositus maioris ecclesię. Sigefridus, prepositus. Wortwinus, decanus. Gebehart. Burchart. Emicho. Heinricus. De liberis: Goteboldus, urbis prefectus. Rupertus de Castele et filii eius Rupertus et Heriman. Giso de Hildeneburc. Reginher. Beringer de Gamburc et frater eius Trageboto. De ministerialibus: Cunrat de Bleichfelt et filius eius Adelbertus. Cunrat de Bozzensheim. Hartmüt. Cůnrat. Folcnant. Folcher. Otto de Windeheim et filius eius Otto. Richalm. Billung. Růtwic. Heinricus. Herolt. Wolfram. Gurlei. Sigeboto. (Siegel.) 6) Acta sunt hęc anno incarnationis dominicę MCXXXVIIII., indictione secunda, regnante Conrado, anno primo regni eius. Data Wirceburc per manum Gebehardi, IV. kalendas Martii. Abdruck in Trithemii Annal. Hirs. Tom. I. S. 406 und Ussermann, Episcopat. Wirceb. Cod. prob. S. 33 nr. 33. 1) und 2) Schönrein, am Main, baier. L.G. Gemünden; Wiesenfeld, baier. L.G. Karlstadt. 3) Unermittelt, welcher Ort damit gemeint sein soll. 4) Wohl der Name einer Flurgegend. 5) Dieser und die folgenden Ortsnamen sind:, Ebrach, L.G. Burgebrach, Kloster Theres, am Main, L.G. Hassfurt, Münchsteinach, L.G. Neustadt a. d. Aisch, alle in Baiern; Murrhart, O.A. Backnang; Münsterschwarzach, baier. L.G. Dettelbach; Castell (Stammsitz des gleichnam. Grafengeschlechts), baier. Herrsch.Ger. Rüdenhausen; Hildenburg, zertr. Bergschloss bei den gleichnamigen Höfen, L.G. Mellerichstatt; Gamburg, links a. d. Tauber, bad. B.A. Gerlachsheim; Bleich- oder Pleichfeld, Ober-, Unter-, baier. L.G. Dettelbach und Wirzburg; Possenheim, baier. Herrsch. G. Markt-Einersheim; Windheim, wohl das im baier. L.G. Hammelburg, Dekanats Gemünden. 6) Das Siegel war auf dem freigelassenen Raume zwischen den Zengenunterschriften und den Zeitangaben aufgedrückt, und ist jetzt verloren. CCCX. Pabst Innocenz II. nimmt das Kloster Gengenbach mit genannten Gütern und Rechten in seinen Schutz, gestattet demselben die freie Abtswahl und bestätigt die ihm von den Kaisern verliehene Befreiung von weltlichen Auflagen und Gerichten. Im Lateran 1139. Februar 28. Innocentius episcopus, servus servorum dei, dilecto filio Gotfrido, abbati monasterii Genbachcensis, quod in pago Mortunagensi iuxta fluvium Kinzicha situm est, eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Pie postulatio voluntatis debet effectu prosequente compleri, ut devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecte in domino fili Gotfride abbas, tuis rationa[bi]libus postulationibus clementer duximus annuendum, et Gengebacense monasterium, cui auctore domino presides, sub apostolice sedis tutela et protectione suscipimus et presentis scripti pagina conmunimus, statuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona idem cenobium in presentiarum iuste et legitime possidet, aut in futurum 1), concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis auxiliante domino poterit 2) adipisci, firma tibi tuisque successoribus in perpetuum et illibata permaneant. In quibus hec propriis nominibus duximus annotanda. In Mortunagia 33) Gengenbach, Cella, Steinach, Hademarsbach, Richenbach, et quartam partem castri Gerolteshecke, Norderaha cum silvis et aquis et omnibus suis appendiciis vel pertinentiis, Ichenheim cum cella et omnibus ad eam pertinentibus, Scopfheim, Kinsdorf, Lincgisen, decimas etiam curtis Tutsuelt. In Brisegaugia 4) Nuwershusen. In Alsatia 5) Dancratesheim, Westhusen, Belhen, Durningen, Franckenheim, Batenesdorf. In quibus nimirum villis Alsatie, sicut usque ad hec tempora predecessores tui fecisse noscuntur, tibi tuisque successoribus advocatum liceat constituere, quod nimirum que ad utilitatem et quietem vestri cenobii spectare videntur, studeat operari. Decimationem quoque vini, ab Ricgardis quondam illustri regina vobis collatam in Kunegesheim, Scherwilre. In Sueuia Rimigesdorf 6), Vrslingen), Villigen 8), Aschaha 9), Gruorn 10), Steten 11), quatuor mansos in Witershusen 12). Obeunte vero te, nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus inibi qualibet surrettionis astutia seu violentia preponatur, nisi quem fratres conmuni concensu vel pars consilii sanioris secundum dei timorem et beati Benedicti regulam elegerint. Ut autem quiecius omnipotenti servire domino valeatis, libertatem ab imperatoribus monasterio vestro concessam presenti scripto firmamus, ut videlicet nullus iudex vel iudiciaria potestas, seu aliqua magna vel parva persona vobis vel fratribus vestris aut monasterio, sive ecclesiis vel villis ad ipsum pertinentibus, sive hominibus, tam ingenuis quam servis, terram ipsius cenobii inhabitantibus, audeat aliquas pravas consuetudines imponere, aut ipsos aliquibus exactionibus, sive iniustis iudiciis fatigare. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare. Sed omnia integra conserventur, eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva dyocesani episcopi canonica iusticia et reverentia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona, hanc nostre constitutionis paginam sciens, contra ea[m] temere venire temptaverit, secundo terciove commonita si non congrue satisfecerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Ihesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura servantibus sit pax domini nostri Ihesu Christi, quatenus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne lucis 13) inveniant. Amen. Ego 14) Innocentius, catholice ecclesie episcopus. † Ego Egidius, Tuschulanus episcopus. † Ego Theodwinus, sancte Rufine episcopus. † Ego Petrus, presbyter cardinalis tituli sancti Marcelli. Ego Gerardus, presbyter cardinalis tituli sancte crucis in Ierusalem, † Ego An... 15), presbyter cardinalis tituli sancti Laurentii in Lucina. Ego Lucas, presbyter cardinalis tituli sanctorum Iohannis et Pauli. Ego Crisogonus, presbyter cardinalis tituli sancte Praxedis. Ego Gregorius, diaconus cardinalis sauctorum Sergii et Bachi. Ego |