futuris regularem vitam professis in perpetuum. Religiosam uitam eligentibus apostolicum conuenit adesse presidium, ne forte cuiuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito reuocet, aut robur, quod absit, sacrae religionis infringat. Eapropter dilecti in domino filii uestris iustis postulationibus clementer annuimus et prefatam ecclesiam sancte Marie, in qua diuino estis obsequio mancipati, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti priuilegio communimus. Inprimis siquidem statuentes, ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti regulam in eodam loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inuiolabiliter obseruetur. Preterea quascumque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione Regum uel Principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis prestante Domino poterit adipisci, firma uobis uestrisque successoribus et illibata permaneant. Liceat preterea uobis clericos vel laicos liberos et absolutos, e seculo fugientes, ad conversionem recipere et eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper, ut nulli fratrum uestrorum post factam in eodem loco professionem fas sit, nisi arctioris religionis obtentu, absque Abbatis sui licentia de eo discedere. Discedentem vero absque communium litterarum cautione, nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terrae fuerit, liceat uobis clausis januis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis Campanis, suppressa voce diuina officia celebrare. Prohibemus insuper, ut nulli liceat ecclesie uestre nouas et indebitas exactiones imponere, uel in uos aut ecclesiam uestram sine manifesta et rationabili causa excommunicationis vel interdicti sententiam promulgare. Sepulturam preterea ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum deuotioni et extremae voluntati, qui se illic sepeliri deliberauerint, nisi forte excommunicati vel nominatim fuerint interdicti, nullus obsistat, salua tamen iustitia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Obeunte uero te, nunc ejusdem loci Abbate, uel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu uiolentia preponatur, nisi quem fratres communi consensu aut fratrum pars consilii sanioris secundum dei timorem et beati Benedicti regulam prouiderint eligendum. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare aut eius possessiones aufferre, ablatas retinere, minuere seu quibuslibet uexationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur

eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate et diocesani episcopi canonica iustitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere uenire temptauerit, secundo tertioue commonita, nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Iesu Christi, quatenus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant. Amen.

Amen.

Amen.

Ego Celestinus catholice ecclesie epi

scopus. (Loc. Monogr.)

Ego Albinus Albanensis episcopus.

Ego Octavianus Hostiensis et Velletrensis episcopus.

Ego Pandulfus basilice XII. apost. Ego Gerardus s. Adriani diacon. presb. cardin.

Ego omanus tit. s. Anastasie presb. card.

Ego Hugo presb. card. tit. s. Mar

tini equitis.

Ego Johannes tit. s. Stephani in celio monte presb. card.

card.

Ego Gregorius s. Marie in porticu diacon. card.

Ego Johannes s. Theodori diacon. card.

Ego Bernardus s. Marie nove

Diacon. card.

Ego Gregorius s. Georgii ad uelum aureum Diacon. card.

Datum Laterani per manum Egidii s. Nicolai in carcere Tulliano diacon. card. nonis Decembris, indictione Xa, incarnationis dominice anno M. Co. XCIo, pontificatus vero domini Celestini pape III. anno primo.

Original auf Pergament mit Bleibulle.

XI.

1200, 28. Februar, Haimburg.

Herzog Leopold VI. (VII.) bestätigt dem Schottenkloster in Wien alle von seinem Grossvater, Herzog Heinrich II., gemachten Schenkungen, unter gleichzeitiger Aufzählung aller jener Schenkungen, welche dem Kloster seit vierzig Jahren sowohl von seinen Vorfahren, als andern Wohlthätern zugewendet worden sind.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis Leupoldus dei gratia dux Austrie et Stirie uniuersis fidelibus salutem in perpetuum. Pia et salubris est intentio, qua quisque ad seruiendam deo mouetur et ad bene agendum intentam habet uoluntatem. Que quidem uoluntas in leuioribus personis et hiis, quibus rerum non suppetit facultas, sufficit et est meritoria, quippe cum uoluntas pro facto reputetur. In magnatibus uero et uniuersis, quibus copia rerum et auctoritas agendi quidlibet amminiculantur, hec eadem laudabilior est et maiorem habet efficaciam, cum ipsi hoc, quod per bonam uolontatem concipiunt in mente, ad exsequendum in opere habeant facultatem. Nobis igitur uniuersisque principibus, quibus plus est commissum, ut et plus a nobis exigatur, expedit, ut bonam uoluntatem et opera caritatis habundantius quam ceteri ad uniuersos extendamus, maxime tamen ad religiosos et monastice professionis uiros, quos secularia negotia postponentes, ad obsequia diuina et cultum religionis obseruandum propensiori cura et beniuolentia fouere debemus et amplecti. Pietatem itaque antecessorum nostrorum, quam circa ecclesias accurata sollicitudine iugiter intendere consueuerunt, imitari cupientes, uniuersas ecclesias precipue tamen eas, quarum fundatores ipsi exstiterunt, pro posse manutenere et promouere intendimus, et si non plura eis conferendo, saltim ab antecessoribus nostris et aliis ipsis collata, patrocinatus nostri defensione eisdem conseruando. Cum autem beate memorie auus noster dux Heinricus exules quosdam et simplices, scotos uidelicet, maxime pietatis affectu collegisset, wienne in predio suo libere fundationis iure eos collocauit, monasterium ibidem in honore beate ac gloriose dei genitricis Marie et beati Gregorii eisdem construendo, et redditus ad subsidium illic deo famulantibus benigna deuotione donauit, quos in presenti pagina exprimi iussimus. Duas parochias Pulca uidelicet et Echendorf cum attinentibus, et cappellas wiennenses cappellam beati Petri et cappellam beate Marie et cappellam beati Rõperti, et in Chremese cappellam beati Stephani, in Tulne cappellam sancte crucis

et unam (sic) mansum, cappellam beati Colomanni in Lovpe. In Wirochperge XII mansus cum attinentibus. In Ebersdorf XII mansus et unum dominicale. In Ladendorf XVI m. cum attinentibus. In Hipplinsdorf XVIIII m. cum attinentibus. In Grihtsansteten curiam uillicariam cum attinentibus. In Ruspach curiam uillicariam et unam mansum cum attinentibus. In Erpurch iuxta Falchenstein VIIII m. cum attinentibus. In Fuldramsdorf V m. In Swechent II m. In Wolfpaizzingen man. In Hovmat V m. Insuper redditus, quos alii fideles diuine retributionis intuitu eidem cenobio contulerunt. In Enceinsdorf XI mans. et ecclesiam et molendinum cum aliis attinentibus. In Gauristenne II mans. In Imzinsdorf mansum et dimidiam. In Sconenpuhel I mansum. In Diersdorf II m. In Nandinsdorf I m. In Uelce II m. In Liucenloch II m. In Chirhaim IIII m. et ecclesiam. In Grauendorf II m. In Dietrichsdorf II m. cum attinentibus. In Stallarn IIII m. In Prunnen II m. In Preitenuelde II m. In Preitenle I m. In Malesdorf I m. In Rópperthesdorf I m. In Scirneinsdorf II m. In Wolfmanesdorf I m. In Heimburc III arcas. Quoniam autem predictorum fratrum simplicitas antecessorum nostrorum secura presidio, a prima fundatione redditus sibi collatos sub forma priuilegii in scriptum redigere neglexit, quamuis etiam in omnibus, quamdiu uixerimus, nostro securi possint esse potrocinio tamen, ne post decessum nostrum heredumque nostrorum, siquos per dei gratiam sumus habituri, aliqua calumpniacionis occasione uexari possint uel inquietari, omnia, que a pluribus quam XL annis a parentibus nostris et ab aliis collata in pace possederunt, eis presentis pagine indicio sigillique nostri inpressione subscriptioneque testium, quorum nomina sunt hec, confirmamus. De ordine comitum. Comes Fridericus de Zolre. Comes Chůnradus de Hardeke. Dominus Vdalricus de Perneke. De ordine liberorum. Dominus Werenhardus de Scowenberc. Dominus Crapto de Amzinspach. Dominus Chunradus de Valchenberc. De ordine ministerialium. Wichardus dapifer. Vdalricus Struno. Marquardus de Hintperc. Pilgrimus de Swarcenowe. Hugo de Eigen. Heinricus de Rotenstein. Rudolfus Mace et frater eius Chunradus, et alii multi. Datum apud Heimburc per manus Vdalrici notarii presente domino Tittone plebano de Heimburc et domino Chonrado capellano. Anno incarnationis domini Mo. CC. kalendas Martii. Indictione IIIa.

Original auf Pergament mit Siegel. Pez, Thesaur. VI, II, 61, Nr. 104. Hormayr, Wien, Abtheil. I, Bd. I, Urkunden pag. 45, Nr. 16.

III.

XII.

(1204—1220.) M. (Marcus I. oder Mathäus?) Abt des Schottenklosters in Wien beurkundet einen von ihm mit dem Ritter Otto von Enzersdorf abgeschlossenen Vergleich über ein Gut zu Enzersdorf.

Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris, quod ego M. Winnensium peregrinorum dictus Abbas et Otto miles de Enzinstorf controuersiam per aliquod temporis interuallum habuimus super predio, quod ipse ab ecclesia Christiani, qui bona in eadem uilla ecclesie contulit, dispositione possidet; tandem autem ex bonorum uirorum consilio rancorem animi deponentes ad inuicem ad pacem uenimus, hoc tenore, quod tam ipse quam sui nepotes, sicut alii, videlicet Albertus, Eberhardus, Leo et Hermannus cum suis nepotibus, qui in eadem uilla habitantes ecclesie seruire tenentur, mecum meisque successoribus equitare, dum opus fuerit, debeant et suos equos cum suis seruis, quocienscunque negocium postulaverit, acomodare non dubitent. Hospicia sua, secundum quod ius poposcerit, nobis parare curent, quod si neglexerint, se mediante iure excusent uel pro negligentia satisfaciant. Huius rei testes sunt. Omnes fratres nostri et insuper Heinricus de Rodanstwin. Chunradus sueuus. Otto Grans. Heinricus marschalcus. De familia nostra Eberhardus. Dietricus et alii quam plures. Ad confirmandam igitur rei geste memoriam nostri sigilli munimine presens cartula consignatur.

Original auf Pergament mit Siegel.

XIII.

1208, 11. April, Lateran. Papst Innocenz III. nimmt auf die Bitte des Abtes Marcus das Schottenkloster in Wien in den besonderen Schutz des apostolischen Stuhles und bestätiget demselben alle seine Besitzungen, Rechte und Privilegien.

Innocentius episcopus seruus seruorum dei dilectis filiis Marco abbati sancte Marie Wienne eiusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem uitam professis in perpetuum. Religiosam uitam eligentibus apostolicum conuenit adesse presidium, ne forte cuiuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito reuocet, aut robur, quod absit,

Fontes. Abth. II. Bd. XVIII.

2