sacre religionis infringat. Eapropter dilecti in domino filii uestris iustis postulationibus clementer annuimus et prefatam ecclesiam sancte Marie, in qua diuino estis obsequio mancipati, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti priuilegio communimus. Inprimis siquidem statuentes, ut ordo monasticus, qui secundum deum et beati Benedicti regulam in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inuiolabiter obseruetur. Preterea quascumque possessiones, quecumque bona eadem ecclesia impresentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione Pontificum, largitione Regum uel Principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma uobis uestrisque successoribus et illibata permaneant. Liceat preterea uobis clericos vel laicos liberos et absolutos e seculo fugientes ad conuersionem recipere et eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper, ut nulli fratrum uestrorum post factam in eodem loco professionem fas sit, nisi artioris religionis obtentu, absque abbatis sui licentia de eo discedere. Discedentem uero absque communium litterarum cautione nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat uobis clausis ianuis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa uoce diuina officia celebrare. Prohibemus insuper, ut nulli liceat ecclesie uestre nouas et indebitas exactiones imponere, uel in uos aut ecclesiam uestram sine manifesta et rationabili causa excommunicationis vel interdicti sententiam promulgare. Sepulturam preterea ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum deuotioni et extreme uoluntati, qui se illic sepeliri deliberauerint, nisi forte excommunicati vel nominatim fuerint interdicti, nullus obsistat, salua tamen iustitia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Obeunte uero te, nunc eiusdem loci Abbate, uel tuorum quolibet successorum nullus ibi qualibet surreptionis astutia seu uiolentia preponatur, nisi quem fratres communi consensu aut fratrum pars consilii sanioris secundum dei timorem et beati Benedicti regulam prouiderint eligendum. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare aut eius possessiones auferre, uel ablatas retinere, minuere seu quibuslibet uexationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate et diocesani episcopi canonica iustitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona hanc nostre

constitutionis paginam sciens contra eam temere uenire temptauerit, secundo tertioue commonita, nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

+

Amen.

Dat. Laterani per manum Johannis sce. Marie in Cosmidin diacon. card. sce Romane ecclesie cancellarii, iijo idus Aprilis, indictione xii, incarnationis dominice anno MoCC VIIIo. Pontificatus uero domni Innocentii pape III. anno vndecimo.

Original auf Pergament mit Bleibulle.

XIV.

1209, Wien. - Hugo, Pfarrer zu Leiss, stiftet zum Altar des heil. Gregors in der Kirche des Schottenklosters zu Wien, vor welchem sich das Grabmahl des Herzogs Heinrich II. befindet, ein ewiges Licht.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis amen. Vniuersa, que geruntur sub sole et ordinantur ab hominibus, transire solent cum tempore, nisi scripto memorie commendentur. Bonum opus, ut euangelica suadet auctoritas, nobis sit in uoluntate, nam erit ex diuino adjutorio in perfectione. Et teste Paulo, velle quidem adiacet, perficere autem uix aut nullatenus ualeo, sed dominus, qui confert affectum, per misericordiam sui prestabit et effectum. Contra obliuionis igitur iniuriam meminerint queso tam moderni quam posteri, quod ego Hugo, humilis plebanus in ecclesia Lize, fallatiam mundi et nil stabile permanere sollerter considerans, decreui respectu fidei mee ac diuine retributionis intuitu paruitatis mee indigentie in instanti aliquid de temporalibus subtrahere et transitoria huius mundi domino opitulante in perpetua commutare, ut uidelicet possim ad tumbam domini mei, pii fundatoris scotorum monasterii, quondam ducis Austrie, Heinrici gloriose memorie, lampadem inextinguibilem ordinare. Ad hoc itaque domum meam Wienne in area scotorum sitam iuxta puteum et uineam meam bonam, duo iugera pene continentem, in monte domini mei Livpoldi, illustris ducis Austrie et Styrie, Thobeliche collocatam, predicto monasterio domine nostre beate Marie scotorum cum sincera deuotione confero hoc pacto, ut fidelis minister et seruiens meus Kazelo et uxor eius Friderun et ipsorum heredes ac similiter eorum posteritas pro suo fideli seruicio predictam domum et uineam a domino abbate sanctoque conuentu scotorum iure ciuili, quod uulgo sonat burchreht, recipiant et preter censum domus, quadraginta denarios uidelicet, annuatim in festo beati Michahelis archangeli custodi eiusdem monasterii sub testimonio conuentus decem longiores solidos pro dicta domo et uinea persoluant, ut exinde sincerum comparetur oleum oliuarum, de quo lampas una die noctuque ad altare beati Gregorii, ante quod est sepulchrum prefati domini mei ducis, ardeat incessanter. Nec est silentio pretereundum uel obliuione tradendum, quod, si predicti predii possessores maliciose uel aliquo, quod deus

avertat, malo ingenio predictam summam annuatim soluere neglexerint, domino abbati et custodi in duplo restituant et nichilominus ex uigili cura custodis lampas assidue procuretur. Si uero negligentes aut pertinaces in non reddendo debito biennio uel ultra exstiterint, domus cum uinea in usum conuentus libere succedant sicque ordinatio luminis in prouidentia boni custodis iugiter perseueret. Ut autem hec rata. et inconuulsa permaneant, prefatus dominus meus illustris, dux Austrie et Styrie, ad preces meas aures sue clementie dignatus inclinare presens priuilegium sigilli sui precepit munimine roborari. Testes igitur huius rei sunt hij, quorum nomina sunt subnotata. Ulricus notarius curie. Magister Arnoldus. Chůnradus plebanus in Ruspach. Ulricus de Valchenstein plebanus. Fridericus de Widervelt plebanus. Chrafto capellanus curie. In gradu laicorum Gotfridus camerarius. Theodericus magister monete. Wido miles. Chunradus sueuus. Otto Grans. Livtoldus urbanus. Actum publice Wienne in memorato scotorum monasterio. Anno verbi incarnati M. CC. VIIII. Indict. xiii. Pontificatus pape Innocentij anno xiio. Regnante Ottone Romanorum rege anno primo.

Original auf Pergament mit Siegel. Urkund. pag. 52, Nr. 56.

Hormayr, Wien, Abtheil. I, Bd. II,

XV.

1211, 16. December, Wien. Manegold, Bischof von Passau, beurkundet, dass er die von dem Wiener Bürger Dietrich in Zeizmannesprunne erbaute Kirche zu Ehren des heiligen Ulrich consecrirt, von der Mutterkirche mit Einstimmung des Wiener Pfarrers Sighard eximirt und das Präsentationsrecht an Dietrich und seine Erben verliehen habe.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Manegoldus Dei gratia Patauiensis episcopus in perpetuum. Cum mens nostra nichil capiat, quin deleat illud etas, est mentis scriptura fidele sigillum. Proinde nouerit uniuersorum tam presentium quam futurorum karitas, quod, cum Dietricus ciuis Wiennensis construxisset ecclesiam inloco, qui dicitur Zeizmannesprunne, pro remedio anime sue et uxoris sue et parentum suorum, consecrauimus eam in honore sancti Vdalrici et permisimus, eam eximi a matrice sua ecclesia, de consensu Sigehardi Wiennensis plebani tunc temporis, hoc tenore, ut ipse et omnis familia sua percipiant in ipsa ecclesia diuina, sacramentis baptismi et sepulture a parrochia

requirendis. Decernimus etiam, quod ad presentationem dicti Dietrici aut heredis sui sacerdos a nobis uel successoribus nostris debeat ipsa ecclesia inuestiri. Annectimus etiam, quod, si Dietricus et uxor sua decesserint sine legitimis heredibus, ius fundi in dicta capella ad matricem ecclesiam suam debeat pertinere. Prefatus igitur Dietricus prouidit indempnitati ecclesie Wiennensis tali concambio. Contulit siquidem ei manu potestatiua mensam inter sutores, que soluit dimidiam libram, et duas curtes in uico, qui dicitur Alsaerstraze, que soluunt triginta denarios. Dotauit etiam capellam ipsam duabus mensis, una piscali, que soluit annue unam libram, et altera macellaria, que soluit decem solidos. Ut autem hec exemptio stabilis et inconuulsa permaneat imperpetuum, eam presenti pagina sigillo nostro appensa et subscriptis testibus communimus. Huius rei testes sunt. Sifridus archidiaconus. Vdalricus plebanus de Traeschirchen. Christannus notarius episcopi. Anshalmus capellanus episcopi. Fridericus sacerdos. Hermannus capellanus domini Dietrici. Wernherus de Hochsteten. Chunradus sueuus. Albertus chlebarius et frater suus Heinricus Erlolfus. Eberhardus Thanewaeschel. Chůnradus maritus Sigule. Reinoldus. Dietricus filius Biterolfi et alii quam plures. Acta sunt hec in domo domini Dietrici Wienne. VIIo. decimo kal. Januarii. Anno ab incarnatione domini Mo. CCo. XIo. Indictione. XIIII. Anno pontificatus nostri VIo.

Original auf Pergament mit Siegel. pag. 54, Nr. 57.

Hormayr, Wien, Abtheil. I, Bd. II,

XVI.

1216, 14. Juni. Vergleich zwischen dem Schottenkloster zu Wien und Ulrich von Marbach über eine in unmittelbarer Nähe der Klostergebäude gelegene Area.

Notum sit omnibus Christi fidelibus, quod ego M. sancte Marie in wienna abbas totusque eiusdem loci conuentus ex una parte et Viricus miles de Marbach et Sophia mater eius ex altera super area, que est infra septa ecclesie posita, conuenimus in hunc modum. Prefatus V. miles et S. mater eius quondam susceperunt ab ecclesia aream illam sub censu VI. solidorum longorum annuatim in natiuitate sancte Marie persoluendorum. Preterea in idem pactum positum est,