Page images
PDF
EPUB

"Inde, inquit, eft imperator unde et homo, an tequam imperator; inde poteftas illi, unde et "fpiritus."

Poteftas hæc quidem, accedente hominum confenfu, principibus non raro defertur; hæc, pro hominum arbitrio, iis qui rempublicam gerunt, non uno more ac modo, difpertitur; hæc in homines, ab hominibus exercetur; hæc denique promovendis hominum commodis atque felicitatibus unice deftinatur. Poteftatem itaque hanc adepti principes, none incongrue a Petro ανθρωπινοι κλίσεις nuncupantur. Sin vero, aut unde ducta ad ipfos pervenerit auctoritas, aut cujus in fungendo munere vices obeant, et cui demum reddenda fit defuncti ratio, cogitemus nobifcum; eos, fecundum Paulum, effe revera o dialay, ipfam ipfius Dei ordinationem, fateamur neceffe.

His radicibus fubnixa firmiter fe tuentur magiftratuum jura, facile exurgunt fubditorum officia. Cum enim fummi numinis miniftri fint principes, cum ab Illo quafi jure legationis miffi ad nos venerint, par est ut eos, Dei ipfius metu ac reverentia adducti, omni qua poffumus obfervantia atque honore profquamur Eo ipfo itaque in loco, ubi reges ducefque ανθρώπινας κλίσεις vocat propter Deum tamen colendos effe Petrus affirmat. Si autem propter Deum colendi funt; quiquid in eos afpere aut contumeliofe dictum, quicquid obftinatto iis renitendi ftudio factum eft, id omne in Deum recidet, regiæ poteftatis auctorem atque vindicem." qui enim refiftit poteftati, Dei or"dinationi refiftit; qui autem refiftunt, ipfi fibi "damnationem acquirunt.

"Imo ita eft, inquiunt, populi qui caufam

"" agunt,

5

1

"agunt, fi modo principes imperii fui a Deo in"ftituti limites non tranfiliant, fi intra jus fafque "fe contineant: fin ultra pergant, Dei certe vo "luntati repugnant, Dei auctoritate funt protinus "deftituti. Quifquis itaque iis, jufta molienti"bus, reftiterit, divinæ voluntati repugnaffe, "Ordinationi reftitiffe, minime cenfendus eft."

Vera fi hæc funt, quo tendant illa apoftoli, primis duobus verficulis comprehensa, non video. Quid refert enim a Paulo nos moneri, ut PoteStatibus fublimioribus ea de caufa obtemperemus, quod a Deo ortæ, atque fub Deo conftitutæ fint; fi nihil unquam obfequii fuo jure vindicent, nifi cum in omni adminiftrandæ reipublicæ ratione civibus profint, æquitati ftudeant, juftitiam colant? Iftiufmodi fcilicet Gubernatoribus, five a cœlo, five a terra ortum trahant; five Dei, five populi folummodo perfonam fuftineant; quis fanæ inentis eft, parere qui recufaverit? Ut autem iniquis magiftratibus obediatur, ut rempublicam etiam male gerentibus, Dei tamen auctoritate munitis, Dei ipfius gratia, fuus conftet honos; hoc fummo ftudio elaborandum eft, hæc digna plane eft apo ftoli patrocinio caufa: Huc itaque ipfius fpectat oratio Omnis anima poteftatibus fublimoribus "fubdita fit; non eft ENIM poteftas nifi a Deo ;

[ocr errors]

quæ autem funt poteftates, fub Deo ordinate "funt." Huc etiam quæ fequuntur, omnino pertinent "Qui ITAQUE refiftit poteftati, Dei

ordinationi retiftit, etc. ως ο αντιτασσομένης τη εξου ❝cia, etc. ITAUT qui reftiterit poteftati," etc. cui nempe nos [vi] fubdi voluit ipfo orationis exordio apoftolus. Refpondent extrema primis, atque omnia, fibi invicem apta atque conVOL. II. Ff

nexa,

nexa, eodem recidunt; ne fcilicet non fubditi fimus, ne refiftamus iis, qui nobis legitime præfunt. Quorfum vero hæc tam multiplex. tam gravis, tam vehemens hortatio; fi eos tantum habuerit in animo apoftolus civitatum rectores, qui communi civium faluti non deeffent, quibufque non folum fine pacis publicæ difpendi, fed et fine fummo dedecore atque infamia, refifti non poffet? Iis certe, qui nihil nifi juftum imperant, nihil nifi quod expediat, æquum eft ut dicto audientes nos omni ex parte præbeamus; æquum eft, ut id ipfum quod imperant, prompte atque alacriter exequanur. Hos itaque fi mente defignaffet, Hoc etiam aperte edixiffet apoftolus: Et tamen, quæ monet, co tantum pertinent, magiftratibus ut fubditi fimus, ut non refiftamus. Quæ quidem officii noftri pars minima eft, nec momenti quidquam in fe habet, fi ad bonos principes referatur; fin malos fpectet, arduum fane hoc eft, graviffimumque præceptionis genus, in quo ad fummum perducta confiftit obedientiæ civilis ratio. Hoc itaque magno animo aggreffus, uberrime, prout decuit, atque ardentiffime pertractavit apoftolus. Plura a me eandem in rem afferri poffent, fi non hic Locus alia occafione jam antea occupatus effet, multifque expofitus; aut non effet etiam, antequam perorem, jam iterum attingendus. Hoc itaque quatenus res poftulat, perfectum ratione, conclufumque fit; Pauli præcepta in eos etiam principes cadere, qui auctoritatem legitimam illegitime exercent; quique a Deo conftituti, ad Dei tamen voluntatem fe neutiquam accommodant.

Poteftatem imperatoriam qui non nifi recta imperantibus concedunt, duas res multum diverfas permifcent,

[ocr errors]

permifcent, Jus atque Autoritatem: quid interfit inter ea quæ a principibus legitime, atque ea quæ pro imperio fiant, non vident. Ut principes jure quidquam agant, quod juftitiæ repugnat, fieri nequit; ut tamen in iis ipfis, quæ injuste agunt, corum vigeat auctoritas, nihil vetat. Auctoritate

enim pollent principes, non folum cum, quæ juri omnino fint confentanea, præcipiant; fed cum ea aut jubeant, aut prohibeant, quæ, five æqua, five iniqua fint, fuam tamen vim quandam atque robur habent; ita ut civibus, quibus hæc præcepta funt, aut parendi, aut certe non repugnandi, neceffitatem imponant. Harum enim vim vocum diligenter perpendenti patebit, jus ad actiones, auctoritatem ad perfonas pertinere. Jus omne ad legem aliquam recti pravique normam, refertur; Auctoritas neceffitudinem nexumque illum, quo magiftratibus cives conjuncti funt, unice refpicit. Atque hæc quidem ita ab invicem diftrahi, non cogitatione tantum, fed et re ipfa, poffunt, et folent; ut quædam fibi magiftratus fuo jure vindicet, quæ tamen, ut perfolvantur a fubditis, auctoritate fua non efficiat; alia pro auctoritate præfcribat, nullo tamen jure, cum, quæ imperat, privatorum juri aperte derogent. Ubi quidem tuendo atque confervando juri principum adhibetur auctoritas, animos hominum arctiffime devinctos tenet: eft tamen ubi auctoritas, a jure divulfa, ipfa per fe valet.

Subtilius hæc fortaffe difputantur; fed, exemplo in hanc rem adducto, fient dilucidiora. Qui litibus dirimendis præficiuntur Judices, id folum negotii fibi commiffum habent, ut in caufis forenfibus, quæ legi funt congrua, decernant. Si quis Ff2

tamen

tamen Judex, quod a recto abhorret, perperam decreverit; Iniquam fane protulit fententiam, haudquaquam tamen irritam: Muneris fibi defcripti fines exceffit, at fuum interim munus exercuit. Lati quidem præter jus fafque Judicii, id ipfum fi fpectes nulla prorfus eft vis; firmum tamen ratumque præstabit judicis auctoritas. Refcindi fortaffe poterit ab illo, quifquis eft, ad quem jus recognofcendi pertinet; interea tamen temporis ftandum eft fententiæ, nullo licet jure fubnixæ. Quod fi eam iftiuifmodi judex pronunciaverit, a quo (in minoribus licet caufis occupato) non datur provocatio; utcunque legibus adverfetur fententia, ipfo tamen legum inftituto in perpetuum.valebit. Atque hæc, fi ad fopiendas privatorum controverfias utiliter funt excogitata atque provifa, tuendæ certe regum dignitati pacique publica confervandæ multo utilius ac rectius poffunt adhiberi. Quid enim? Ratá erunt, quæ inferioris fubfellii judices, non citra juris violationem, decernunt? fi quid is autem qui in imperii apice eft, minus jufte egerit, fas erat fubditis fe illi opponere, atque vim vi, fi eo res vocat, pellere? Eorum fententiæ contraire non licebit, qui poteftatem fuam fummo magiftratui acceptam referunt; ipfi interim impune contraibitur, cujus a fummo numine omnis pendet auctoritas?

Duarum rationum, quibus præceptum fuum de obfequio erga principes præftando munit apoftolus, unam quidem, a derivita cœlitus regum majeftate fumptam, explicuimus; ad alteram nunc, a civium utiltate, feu privata cujufcunque feu omnium communi ductam aggredimur. Qui autem refiftunt, ipfi fibi damnationem acquirunt.

Nam

« PreviousContinue »