Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

Nam principes non funt timori boni operis, fed mali. Vis autem non timere poteftatem? bonum fac, et habebis laudem ex illa: Dei enim 'minifter eft tibi in bonum. Si autem malum feceris, time; non enim fine caufa gladium portat : Dei enim minister eft, vindex in iram ei qui male agit.' Quæ prima hic occurrunt Pauli verba, id tantum indicare videntur, Romanos, fi principibus, iifque qui in magiftratu effent, pie obtemperarent, fuæ quemque faluti, fuis commo dis, optime confulturos. Id ubi ftrictim paucifque attigerat, ad alia, quæ, fpatiis amploribus effufa, regum inftituendorum finem, et commune reipublicæ bonum fpectarent, fenfim delabitur apoftolus: eaque et copiofa et ardenti orationi exponit.

Qui "refiftunt (inquit) ipfi fibi damnationem acquirunt." Οι ανθεσηκότες εαυλοις κριμα ληψονται Qui reftiterint, fibi ipfis perniciem accerfent, commiffi facinoris pœnas luent. Kgalos nomine, non æternæ tantum pœnæ fignificantur, a Deo aliquando exigendæ ; fed et illa etiam fupplicia quibus in hac vita coercentur improbi. Eo fenfu facris fcriptoribus ufitata frequentius et trita vox *, ut hic loci etiam accipiatur, fuadet certe Apoftolici, et argumenti, et orationis nexus--"Qui refiftunt, ipfi fibi damnationem acquirunt : NAM principes non funt timori boni operis, fed mali," etc. Demuntiati xalo Judicii] caufam + fubjungit

* Vide Luc. xviii. 4o. xxiv. 26. 1 Pet iv 7 Apoc xviii 20

1 Cor xi 29. 34.

Intra fex primos hujufce Capitis Verficulos particula illa, yap, fepties occurrit: Ubicunque a item legatur, ad ea, qua proxime præcefferant, verba nufquam non referri debet.

Apoftolus,

Apoftolus, eaque adducta, quod affirmate primum dixerat, fulcit dein atque roborat. Ad pœnas autem in hoc fæculo infligendas caufa allata pertinent; ad eafdem itaque et Kgia illud, quod ante intentatum eft, pertinuit; non tamen ita ut nulla interim habeatur ratio pœnarum illarum, quæ et mortuos manent, quibufque ca, quæ in maleficos ac fceleratos nunc conftituuntur fupplicia, quafi futurorum auguria, omnino præcurunt. Chrifto enim et apoftolis nihil ufit tius, quam, propofitis hujus vitæ malis, quæ a Deo immiffa, fuftinent peccatores, Cruciatuum illorum, qui ad æternitatem pertinent fpeciem quandam adumbrare; et, cum præfentia tantum verbo tenus exprimant, futura tamen mente complecti, atque ad ea expectanda, five audientium, five legentium animos erigere velle atque adhortari. Notiora funt hæc, quam, ut probatu indigeant, quam ut exemplis confirmanda fint. Quod itaque jam diximus, in eo perftemus; apoftolum, cum fummi magiftratus oppugnatoribus Egia fivi Judicium denuntiet, avioυ xguales. Judicii illius, quod alterro fæculo exercebit Deus, non effe immemorem ; et tamen ea, quæ jam nunc inftant facino ofis, fupplicia expreflius minitari. Hoc plane more mihi et facillime, et veriffime explicari poffe videntur Pauli verba: "Qui refiftunt, ipfifibi damnationem acquirunt; NAM principes non funt timori boni operis, fed mali," etc. One qui referunt ad illa que longius præcefferant, "Non eft enim poteftas, nifi a Deo," etc. perverfiffime agunt cohærentia enim, atque inter fe nexa, temere divellunt: aliena autem, et multum disjuncta, nullo jure copulant: ca fcilicet de causa, ut, quæ duo apo

ftolus

ftolus fatis diftinxit argumenta, in unum coalefcant; atque ita alterum alterius vim frangat ac debilitet: Ut inquam, Pauli doctrina de Deo poteftatis humanæ fonte atque auctore, appendicula quadam perperam aucta iis tantum regibus coveniat, qui officio fuo fancte funguntur," et non funt timori boni operis, fed mali: quod (ut a me fæpe dictum, fæpius dicendum eft) ab omni probabilitatis fpecie quam longiffime abhorret.

Atque hoc efle illud Kgs genus quo Romanis metum incutere vult apoftolus, hane verbo fubjectam effe notionem, eo mihi fortius perfuadeo, quod quæ fequuntur omnia, finitima huic fint atque confentanea: de jure enim Gladii prorfus agunt, de præmiis ac fuppliciis, quibus a magiftratu cives, aut ad virtutem allici folent, aut a vitiis abfterreri. Orta autem illa omnia cum fint ex eo quod jam ante dixerat apoftolus ["Qui refiftunt, ipfi fibi damnationem acquirunt"] ad id etiam, fi non omni ex parte, quadantenus certe debent referri.

Hoc itaque pofito, argumentum, quod inde ducit et quo, quod unicuique in hac re feorfum utile fit, docet apoftolus, iftiufmodi eft-Magiftratibus non effe ulla in re obfiftendum; ne, dum iis negotium faceffimus, nobifmetipfis perniciem merito moliamur. Cum enim a Deo regibus jus gladii fit commiffum, quo maleficia cujufque generis vindicent, certiffimum eft, eo illos acerrime ufuros adverfus perduelles, pacifque publicæ averfores quicquid culpæ, quicquid facinoris, lenitate ac mifericordia aliquando ducti prætereant, hoc tamen audaciæ, quo eorum labefactatur auctoritas, impunitum inultumque non dimittent, Chriftianis,

Chriftianis, religionis caufa, fatis ex fe adverfantur principes a Christi fide alieni: fi vero, qui hac ex parte principibus odio funt, rerum etiam novandarum ftudio teneantur, atque ad feditionem propendeant; imo, fi religionis ipfius obtentu rempublicam perturbent, leges violent, quo non exi tio digni videbuntur? quibus non fuppliciis coer cendi? Ex altera autem, parte, nihil eft quod tam deliniat principes Chriftiano nomini infentos, tantumque ad manfuetudinem ac benevolentiam traducat, ac fi ii, qui e Chrifti grege funt, mode fte atque fummiffe fe gerant, et magriftratibus in omni re fecundum Deum pareant. Quæ Chriftianorum cervicibus femper impendent pericula, fi qua forte ratione vitari poffint, hac certe declinanda funt via. Non fæpe enim malis etiam a regibus male tractari contigit iftiufmodi cives, qui religione, qua imbuti funt eorum animi, quæcunque illa fit, privato gaudent; nihil interim turbarum excitant, nihil magistratui molestiæ creant; fed, dum pietati ftudent, una etiam pacem colunt. Ita, inquam, plerumque fe res habetUnde petri illa vox, ea ipfa in epiftola, ubi Chriftianos tanquam mala multa jam perpeffos, plura etiam paffuros alloquitur; "Quis eft qui vobis noceat, fi boni æmulatores fueritis ?”

Hactenus Pali argumentum, ab utilitate ductum, quatenus feparatim ad fingulos fpectat, perpendimus: ab ea nunc parte confiderandum eft, qua ad univerfos pertineat ac derivata a magiftratu ad humani generis focietatem commoda refpiciat. In hac enim cogitatione præcipue defixa erat apoftoli mens cum "principes diceret timori

effe

effe in bonum, ac vindices in iram eis qui male agunt."

Quam ad caufam inftituerentur reges: quæ reges ipfius neceffitas fit, quanta utilitas; quo officii genere, quamque late ad omnes vitæ humanæ ufus patenti, perfungantur principes; his, atque aliis in eandem rem, verbis a Paulo declaratum eft. li fcilicet pacis atque incolumitatis publicæ confervatores funt; li legum communium, quarum defcriptione omnis omnium falus continetur, la tores primum dein et cuftodes. Poenas a quoque civium pro merito exigendi, præmia quæ cuique conveniunt, tribuendi jus iis conceffum eft: atque hoc fere ita utuntur, ut nefariorum fcelera cohibeant, audaciam retundant; bonos autem beneficiis ad virtutem,veramque laudem accendant. Muneris itaque tam fructuofi nobis miniftri cum fint, æquum eft ut Gratiam iis, quantam poffumus, maxinam referamus; ut eos fumme colamus atque amemus, non proterve iis refragemur, non improbe refiftamus, quorum laboribus ac pervigiliis effectum eft ut tot tantifque vitæ commodi tatibus placide perfruamur. "Nam pricipes non funt timori boni operis, fed mali," etc. Neceffe itaque eft ut fubjiciamini," etc.

Inftant iterum poteftatis regiæ oppugnatores, ac fidenter affirmant: "Enumeratis, quæ ex “ reipublicæ administratione exurgunt, atque ad "univerfos cives permanant, utilitatibus, non id "Paulo propofitum effe, ut inde obedientiam. quibufcunque poteftatibus fublimioribus deberi contendat; fed iis tantum, qui defcriptas mu"neris fui partes tuentur, et ad expreffam jufti, "imperii effigiem fe totos componunt." Inane VOL. II.

G g

hoc

« PreviousContinue »