Page images
PDF
EPUB

74

SYNOD OF STREANÆSHALCH,

[III

entes contradicitis, neque legi neque euangelio in obseruatione uestri paschae congruere. Iohannes enim ad legis Mosaicae decreta tempus paschale custodiens nil de prima sabbati curabat; quod uos non facitis, qui nonnisi prima sabbati pascha celebratis. Petrus a xua luna usque ad 5 xxiam diem paschae dominicum celebrabat; quod uos non facitis, qui a xiiiia usque ad xxam lunam diem dominicum paschae obseruatis: ita ut xiiia luna ad uesperam saepius pascha incipiatis, cuius neque lex ullam fecit mentionem neque auctor ac dator euangelii dominus in ea sed in 10 xiiiia uel uetus pascha manducauit ad uesperam uel noui testamenti sacramenta in commemorationem suae passionis ecclesiae celebranda tradidit. item lunam xxiam quam lex maxime celebrandam commendauit, a celebratione uestri paschae funditus eliminatis: sicque, ut dixi, in celebratione 15 summae festiuitatis neque Iohanni neque Petro neque legi neque euangelio concordatis.'

His contra Colmanus 'numquid' ait 'Anatolius uir sanctus et in praefata historia ecclesiastica multum laudatus legi uel euangelio contraria sapuit, qui a xiiiia usque ad xxam 20 pascha celebrandum scripsit? numquid reuerentissimum patrem nostrum Columbam et successores eius uiros deo dilectos, qui eodem modo pascha fecerunt, diuinis paginis contraria sapuisse uel egisse credendum est? cum plurimi fuerint in eis, quorum sanctitati caelestia signa et uirtutum 25 quae fecerunt miracula testimonium praebuerunt, quos ipse sanctos esse non dubitans semper eorum uitam mores et disciplinam sequi non desisto.'

At Vilfridus 'constat' inquit 'Anatolium uirum sanctissimum doctissimum ac laude esse dignissimum; sed quid 30 uobis cum illo, cum nec eius decreta seruetis? ille enim in pascha suo regulam utique ueritatis sequens circulum x et uiiii annorum posuit, quem uos aut ignoratis aut agnitum

25]

PASCHAL CONTROVERSY.

75

et a tota Christi ecclesia custoditum pro nihilo contemnitis. ille sic in pascha dominico xiiiiam lunam computauit, ut hanc eadem ipsa die more Aegyptiorum xuam lunam ad uesperam esse fateretur; sic item xxam die dominico paschae 5 adnotauit, ut hanc declinata eadem die esse xxiam crederet. cuius regulam distinctionis uos ignorasse probat, quod aliquoties pascha manifestissime ante plenilunium, id est in xiiia luna, facitis. de patre autem uestro Columba et sequa

cibus eius, quorum sanctitatem uos imitari et regulam ac 10 praecepta caelestibus signis confirmata sequi perhibetis, possem respondere, quia multis in iudicio dicentibus domino, quod in nomine eius prophetauerint et daemonia eiecerint et uirtutes multas fecerint, responsurus sit dominus quia numquam eos nouerit. sed absit ut hoc de patribus uestris 15 dicam, quia iustius multo est de incognitis bonum credere quam malum; unde et illos dei famulos ac deo dilectos esse non nego, qui simplicitate rustica sed intentione pia deum. dilexerunt. neque illis multum obesse reor talem paschae obseruantiam, quamdiu nullus aduenerat qui eis instituti 20 perfectioris decreta quae sequerentur ostenderet: quos utique credo, si qui tunc ad eos catholicus calculator adueniret, sic eius monita fuisse secuturos, quomodo ea quae nouerant ac didicerant dei mandata probantur fuisse secuti. tu autem et socii tui, si audita decreta sedis apostolicae 25 immo uniuersalis ecclesiae et haec litteris sacris confirmata sequi contemnitis, absque ulla dubitatione peccatis. etsi enim patres tui sancti fuerunt, numquid uniuersali quae per orbem est ecclesiae Christi eorum est paucitas uno de angulo extremae insulae praeferenda? et si sanctus erat ac 30 potens uirtutibus ille Columba uester, immo et noster si Christi erat, numquid praeferri potuit beatissimo apostolorum principi, cui dominus ait: "tu es Petrus et super

1 toto ms.

19 iecerint ms.

29 extrimae ms.

76

VILFRID DEFEATS COLMAN.

[III

hanc petram aedificabo ecclesiam meam et portae inferi non praeualebunt aduersus eam et tibi dabo claues regni caelorum?"

[ocr errors]

Haec perorante Vilfrido dixit rex: 'uerene, Colmane, haec illi Petro dicta sunt a domino?' qui ait: 'uere, rex.' 5 at ille 'habetis' inquit 'uos proferre aliquid tantae potestatis uestro Columbae datum?' at ait ille: nihil.' rursum rex 'si utrique uestrum' inquit in hoc sine ulla controuersia consentiunt, quod haec principaliter Petro dicta et ei claues regni caelorum sint datae a domino?' responderunt 'etiam' 10 utrique. at ille ita conclusit: 'et ego uobis dico, quia hic est ostiarius ille cui ego contradicere nolo sed, in quantum noui uel ualeo, huius cupio in omnibus oboedire statutis, ne forte me adueniente ad fores regni caelorum non sit qui reseret, auerso illo qui claues tenere probatur.'

Haec dicente rege fauerunt adsidentes quique siue adstantes maiores una cum mediocribus, et abdicata minus perfecta institutione ad ea quae meliora cognouerant sese transferre festinabant.

15

XXVI

FINITOQVE conflictu ac soluta contione Agilberctus

20

domum rediit. Colman uidens spretam suam doctrinam sectamque esse despectam, adsumtis his qui se sequi uoluerunt, id est qui pascha catholicum et tonsuram coronae (nam et de hoc quaestio non minima erat) recipere nolebant, 25 Scottiam regressus est, tractaturus cum suis quid de his facere deberet. Cedd relictis Scottorum uestigiis ad suam sedem rediit, utpote agnita obseruatione catholici paschae. 10 dati ms.

1-3

petram et cetera usque regni caelorum ms.
15 reserat ms.

23 dispectam ms.

5

26]

BISHOPS CEDD, TUDA, EATA.

77

facta est autem haec quaestio anno dominicae incarnationis delxiiii, qui fuit annus Osuiu regis xxiius, episcopatus autem Scottorum quem gesserunt in prouincia Anglorum annus xxxus; siquidem Aidan x et uii annis, Finan decem, Colman tribus episcopatum tenuere.

Reuerso autem patriam Colmano, suscepit pro illo pontificatum Nordanhymbrorum famulus Christi Tuda, qui erat apud Scottos austrinos eruditus atque ordinatus episcopus, habens iuxta morem prouinciae illius coronam tonsurae Io ecclesiasticae et catholicam temporis paschalis regulam obseruans, uir quidem bonus ac religiosus, sed permodico tempore ecclesiam regens. uenerat autem de Scottia tenente adhuc pontificatum Colmano, et diligenter ea quae ad fidem et ueritatem pertinent et uerbo cunctos docebat et opere. 15 porro fratribus, qui in Lindisfarnensi ecclesia Scottis abeuntibus remanere maluerunt, praepositus est abbatis iure uir reuerentissimus ac mansuetissimus Eata, qui erat abbas in monasterio quod dicitur Mailros: quod aiunt Colmanum abiturum petisse et inpetrasse a rege Osuiu, eo quod esset 20 idem Eata unus de xii pueris Aidani, quos primo episcopatus sui tempore de natione Anglorum erudiendos in Christo accepit. multum namque eundem episcopum Colmanum rex pro insita illi prudentia diligebat. ipse est Eata qui non multo post eidem ecclesiae Lindisfarnensi episcopus 25 factus est. abiens autem domum Colman adsumsit secum partem ossium reuerentissimi patris Aidani, partem uero in ecclesia cui praeerat reliquit et in secretario eius condi praecepit.

Quantae autem parsimoniae cuius continentiae fuerit 30 ipse cum praedecessoribus suis, testabatur etiam locus ille quem regebant, ubi abeuntibus eis excepta ecclesia paucissimae domus repertae sunt, hoc est illae solummodo sine quibus conuersatio ciuilis esse nullatinus poterat. nil pe

78

MONKS OF LINDISFARNE.

[III

cuniarum absque pecoribus habebant, si quid enim pecuniae a diuitibus accipiebant, mox pauperibus dabant. nam neque ad susceptionem potentium saeculi uel pecunias colligi uel domus praeuideri necesse fuit, qui numquam ad ecclesiam nisi orationis tantum et audiendi uerbi dei causa 5 ueniebant. rex ipse, cum oportunitas exegisset, cum u tantum aut ui ministris ueniebat et expleta in ecclesia oratione discedebat: quod si forte eos ibi refici contingeret, simplici tantum et cotidiano fratrum cibo contenti nil ultra quaerebant. tota enim fuit tunc sollicitudo doctoribus illis deo 10 seruiendi non saeculo, tota cura cordis excolendi non uentris. unde et in magna erat ueneratione tempore illo religionis habitus, ita ut, ubicumque clericus aliqui aut monachus adueniret, gaudenter ab omnibus tamquam dei famulus exciperetur etiam si in itinere pergens inueniretur, adcurre- 15 bant et flexa ceruice uel manu signari uel ore illius se benedici gaudebant; uerbis quoque horum exhortatoriis diligenter auditum praebebant. sed et diebus dominicis. ad ecclesiam siue ad monasteria certatim non reficiendi corporis sed audiendi sermonis dei gratia confluebant: et 20 si quis sacerdotum in uicum forte deueniret, mox congregati in unum uicani uerbum uitae ab illo expetere curabant. nam neque alia ipsis sacerdotibus aut clericis uicos adeundi, quam praedicandi baptizandi infirmos uisitandi et, ut breuiter dicam, animas curandi causa fuit: qui in tantum erant 25 ab omni auaritiae peste castigati, ut nemo territoria ac possessiones ad construenda monasteria, nisi a potentibus saeculi coactus, acciperet. quae consuetudo per omnia aliquanto post haec tempore in ecclesiis Nordanhymbrorum sed de his satis dictum.

seruata est.

6 exigisset ms.

12 erat om ms.

16 flexo ms.

17 exhortatoris ms.

« PreviousContinue »