flatus et in lento luctantur marmore tonsae. atque hic Aeneas ingentem ex aequore lucum prospicit. hunc inter fluuio Tiberinus amoeno uerticibus rapidis et multa flauos harena 30 in mare prorumpit. uariae circumque supraque 35 Nunc age, qui reges, Erato, quae tempora rerum, quis Latio antiquo fuerit status, aduena classem cum primum Ausoniis exercitus appulit oris, expediam et primae reuocabo exordia pugnae. tu uatem, tu, diua, mone. dicam horrida bella, dicam acies actosque animis in funera reges Tyrrhenamque manum totamque sub arma coactam Hesperiam. maior rerum mihi nascitur ordo, maius opus moueo. Rex arua Latinus et urbes iam senior longa placidas in pace regebat. hunc Fauno et Nympha genitum Laurente Marica 40 45 50 55 laurus erat tecti medio in penetralibus altis, sacra comam multosque metu seruata per annos, 60 quam pater inuentam, primas cum conderet arces, 65 examen subitum ramo frondente pependit. uisa, nefas, longis comprendere crinibus ignem, atque omnem ornatum flamma crepitante cremari 70 75 80 85 90 95 100 105 Aeneas primique duces et pulcher Iulus corpora sub ramis deponunt arboris altae instituuntque dapes et adorea liba per herbam subiciunt epulis, sic Iuppiter ipse monebat, et Cereale solum pomis agrestibus augent. consumptis hic forte aliis ut uertere morsus exiguam in Cererem penuria adegit edendi et uiolare manu malisque audacibus orbem fatalis crusti patulis nec parcere quadris: 'heus, etiam mensas consumimus' inquit Iulus, nec plura adludens. ea uox audita laborum prima tulit finem, primamque loquentis ab ore eripuit pater ac stupefactus numine pressit. continuo 'salue fatis mihi debita tellus uosque' ait, 'o fidi Troiae saluete Penates: 110 115 120 hic domus, haec patria est. genitor mihi talia namque (nunc repeto) Anchises fatorum arcana reliquit : cum te, nate, fames ignota ad litora uectum accisis coget dapibus consumere mensas, 125 tum sperare domos defessus ibique memento prima locare manu molirique aggere tecta. haec erat illa fames; haec nos suprema manebat, exitiis positura modum. quare agite et primo laeti cum lumine solis 130 quae loca, quiue habeant homines, ubi moenia gentis, uestigemus et a portu diuersa petamus. nunc pateras libate Ioui precibusque uocate 135 140 129. exitiis codd. et edd. plur. exiliis (cod. unus Gott.) R. Wakefield. aduenisse diem, quo debita moenia condant. certatim instaurant epulas atque omine magno crateras laeti statuunt et uina coronant. 145 Postera cum prima lustrabat lampade terras orta dies, urbem et finis et litora gentis diuersi explorant: haec fontis stagna Numici, 150 hunc Thybrim fluuium, hic fortis habitare Latinos. donaque ferre uiro pacemque exposcere Teucris. 155 160 165 imperat et solio medius consedit auito. tectum augustum ingens, centum sublime columnis, urbe fuit summa, Laurentis regia Pici, 170 horrendum siluis et religione parentum. hic sceptra accipere et primos attollere fasces 175 regibus omen erat, hoc illis curia templum, 180 et cristae capitum et portarum ingentia claustra spiculaque clipeique ereptaque rostra carinis. ipse Quirinali lituo paruaque sedebat succinctus trabea laeuaque ancile gerebat 185 Picus, equum domitor; quem capta cupidine coniunx 190 200 Dicite, Dardanidae (neque enim nescimus et urbem 195 et genus, auditique aduertitis aequore cursum), quid petitis? quae causa rates aut cuius egentis litus ad Ausonium tot per uada caerula uexit? siue errore uiae seu tempestatibus acti, qualia multa mari nautae patiuntur in alto, fluminis intrastis ripas portuque sedetis, ne fugite hospitium neue ignorate Latinos Saturni gentem, haut uinclo nec legibus aequam, sponte sua ueterisque dei se more tenentem. atque equidem memini (fama est obscurior annis) Auruncos ita ferre senes, his ortus ut agris Dardanus Idaeas Phrygiae penetrarit ad urbes Thraeiciamque Samum, quae nunc Samothracia fertur. hinc illum, Corythi Tyrrhena ab sede profectum, aurea nunc solio stellantis regia caeli accipit et numerum diuorum altaribus auget.' Dixerat, et dicta Ilioneus sic uoce secutus: 'rex, genus egregium Fauni, nec fluctibus actos atra subegit hiemps uestris succedere terris, nec sidus regione uiae litusue fefellit: consilio hanc omnes animisque uolentibus urbem adferimur, pulsi regnis, quae maxima quondam extremo ueniens Sol aspiciebat Olympo. ab Ioue principium generis, Ioue Dardana pubes gaudet auo, rex ipse Iouis de gente suprema, 6 205 210 315 220 211. numero codd. P2 71, numerum codd. cet. auget codd. F M P R, addit codd. y b c. 'numero...addit' scripserat Heins. nec improbat R. 'numerum...addit' C. al. nos ut R. edidimus. 2 20. Nihil nobis proficere uidentur, qui post suprema plene interpungunt, sublato commate in u. 221. |