vinciale Remense observare, et manualia juxtà decretum dicti concilii edita emere, illisque uti in posterum. Habitâ autem super calendis maturâ deliberatione, attendens quod duæ in anno sufficere non possunt in hac diœcesi Ambianensi, ratione suæ latitudinis, et ne excessus et delicta virorum corruptorum crescant, et ignota fiant in dedecus et scandalum hujus cleri, idem Dominus Episcopus, id probantibus et consulentibus dictis comparentibus, hujusmodi calendas quæ vulgò capitula decanorum ruralium vocantur, et quæ hactenus in eadem diœcesi Ambianensi, sexies in anno habebantur, ad quatuor reduxit, statuitque omnes beneficiarios ecclesiasticos, et maximè curatos qui ad hoc tenentur, comparere in synodo semel in anno celebrandâ, cum habitu et tonsurà statui congruentibus, nec non cum stolå et superpelliceo, secundum dicti concilii decretum, et sub pœnâ canonica; et postmodum Episcopus, die Jovis crastinà immediate sequente, dicta sigilla reddi fecit dictis decanis; eosque suo debito et officio functuros mandavit. Anno et diebus prædictis.... Decanatu de Monstrolio.... vacante.

STATUTS SYNODAUX

de

GEOFFROY DE LA MARTONIE.

- An 1599. (1)

Ces statuts sont les mêmes que ceux de François de Pisseleu de 1546, rapportés plus haut à la page 85.

Nous y avons seulement remarqué les additions suivantes que nous imprimons ici.

1°. L'article relatif au prône, page 87, a été modifié ainsi qu'il suit :

Omnes curati nostræ diœcesis, aut eorum vicarii, quolibet die dominico, legant de verbo ad verbum, in suo prono, preces communes Ecclesiæ quæ incipiunt: En ce saint jour de Dimanche par exprès ordonné de Dieu pour vaquer surtout aux choses spirituelles, etc.

(1) Ils ont été publiés sous ce titre : Statuta Synodalia quæ nos Geoffridus de la Martonie Dei et sanctæ sedis apostolicæ gratia, Electus Episcopus Ambianensis, una cum statutis synodalibus prædecessorum nostrorum (quorum hic etiam meminimus) amodo observari volumus. Publicata in nostra synodo, die mercurii, post festum sancti Lucæ.

Manuscrit de la Bibliothèque d'Amiens, copié sans doute sur un imprimé; car après le titre, on y lit cette indication: Ambianis, apud Joannem Vaspasium, propè ædem Beatæ Mariæ, M. D. XCIX.

juxta formam concilii Provincialis Remensis traditam in Manuali sacerdotum nostræ diœcesis; atque exhortentur parochianos suos, etc... Vid. p. 87.

2o. P. 93. Le paragraphe concernant la résidence des curés commence ainsi :

Curati assidue resideant in suis beneficiis, nec ea deserant ut alteri beneficio vel negotio vacent; qui verò residere ex legitima causa non potuerint, eamdem causam nobis vel vicario nostro deducant, et ea cognita, vicarium a nobis seu vicario nostro examinandum et recipiendum præsentent.

Omnibus curatis mandamus, districteque iterata vice præcipimus, sub pœna suspensionis a divinis, ut infra quæ capitulata denuntiare habeant delicta, et excessus commissos in sua parochia, Decano loci et Promotori curiæ nostræ denuntient.

3o. Les règles suivantes sont ajoutées à celles qui avaient été données par François de Pisseleu pour l'exercice de la juridiction en matière contentieuse. (Pages 94 et suiv.)

Decani antequam a nostris foro et urbe recedant, ad minus infra octo dies immediate dictum suum raportum sequentes, tenebuntur litteras de contemptu adversus citatos non comparentes, et alias litteras requirentes executionem levare a notariis nostræ camerulæ et illas omnes infra octo dies inde sequentes executioni demandare; illasque infra alios octo dies, cum relationibus executorum, penes nostrorum promotorum fideliter mittant, ut super illis possim litteris subsecutivis imperare.

Notarii camerulæ nostræ expediant decanis ruralibus, quam citius. fieri poterit, commissiones super informationibus juridicis faciendis, ac super casibus et excessibus, et quibus partes coram nobis seu officiali nostro accusati se retulerunt, ut informationibus illis juridicis factis, jus fieri possit per nos seu officialem nostrum, juxta proximum raportum dictorum nostrorum decanorum.

Decani ad singulas suas relationes capitulares comparere, et usque ad ultimam horam expectare tenebuntur, nisi prius ab officiali promotore nostro audito licentiam abeundi habuerint.

Statuimus, expresseque ordinamus, ut quilibet curatorum ac vicesgerentium nostræ diœcesis sigillum proprium habeat, utque quoties eos ad nos vel officialem nostrum scribere contigerit, litteras suas in membrana, et latine scribant, et signent, suisque dictis sigillis (quo fides adhibeatur major) sigillent.

Ad tollendos quantum in nobis est intentionum abusus, quarum occasione multæ ad nos hactenus quærimoniæ delatæ extiterunt, districtius inhibemus decanis nostris, ne quemquam virtute collationis aut provisionis aliunde quam a nobis aut vicariis nostris obtentæ, in Ecclesiæ parochialis nostræ diœcesis possessionem inducant; aut ab alio forsan inductum in eadem servire sinant aut permittant, nisi per litteras nostras aut vicariorum nostrorum fidem fecerit quod hujusmodi suam collationem aut provisionem nobis vel eorum alteri insinuaverit et intimaverit, juramentaque in talibus assueta præstiterit. Licet enim nullatenus intendamus impedire hujusmodi collationum seu provisionum canonicum et legitimum effectum, plurimum tamen nostri interest cognoscere quo nomine, titulo, aut auctoritate, quispiam ad regimen gregis sollicitudini nostræ commissi accedat.

Nolumus vicesgerentibus nostræ diœcesis licentias serviendi in parochiis, per nos aut vicarios nostros, nisi prævio diligenti examine, tam super doctrina quam moribus eorum, concedi. Et quoniam plerumque in hominibus et morum et doctrinæ mutationes contingunt, mandamus has licentias singulis annis renovari.

Inhibemus quod decani pro excessibus gravibus, ad continuationem causarum recipiantur; sed citati compareant, et coram judice audiantur nec consentiat promotor in tales assignationes nec insuper aliquid expediatur in camerula, et causis inibi pendentibus, vel noviter venientibus, nisi de præcepto judicis promotore præsente et consentiente.

Notarii etiam camerula in nullis procedant judiciariis, nisi ordine supra scripto servato.

Omnibus decanis prædictis, sub pœna privationis officii, suspensionisque a ministerio ordinum per eos susceptorum, ac aliis censuris a pœnis canonicis, districtissime prohibemus ne cuiquam sine nostra seu vicarii, aut officialis nostri, curiæve nostræ spiritualis Ambianensis auctoritate, ac sigilliferi nostri promotoris officii nostri, vel partium instantiam suspenso aut excommunicato, ullam absolutionem vel relaxationem, sive plenariam, sive ad cautelam, sive ad tempus per

formam ne admittatur, aut alias verbo vel scripto quomodolibet, seu quovis quæsito colore, dare amodo præsumant. Si qua vero decanis potestas (qua certis et statis diebus suspensos vel excommunicatos occasione partium, verbo aut scripto mediante, partium consensu vel litterarum restitutione absolvere possent) aliquando facta est, tam certis rationibus ac causis permoti, et pro multis abusibus tollendis quos inde commissos didicimus, omnino revocamus.

Quoniam per prædecessores nostros alias non abs re ordinatum fuit ne officialis curiæ nostræ ullas, ad promotoris nostri instantiam, contra laicos citationes decerneret, nisi eædem forent sufficienter libellatæ, itaque quatenus citationes illæ amodo debitæ magis exequantur, decanis nostris præcipimus, ut cum rotulos citationesque illas adversus laicos decretas receperint, eas quinque vel certe tribus diebus capitula præcedentibus, ad ipsorum laicorum curatos transmittant, et penes eos relinquant; quas dicti curati ad capitula sua decanis afferre tenebuntur non modo executas, sed etiam rescriptas. Hæ vero citationes, aliaque mandata nostra ac rotuli, si ad personas exequi nullo modo possint, saltem ad domicilia sine ulla excusatione exequantur, præsentibus testibus, et data copia mandati,