LXXXVI.

Sententia in favorem Episcopi Tirasonensis tribuens illi dominium loci de Calcena, cum mero et mixto imperio: anno 1535.

Ex tabulario Episcopali eam edidit Argaez.

In nomine Domini Nostri Iesu Christi.

Ego Dominicus de Gualit, iudex predictus vissa Commissione mihi facta per sepe fatum Dominum Regem super dicto mero et mixto imperio, inter partes predictas: cuius thenor talis est.

Aldephonsus Dei gratia Rex Aragonum, Valentie, Sardinie, Corsice et Comes Barquinonensis. Dilecto iudici curie jam dicti Infantis Petri, etc. Datt. Turoli VI. Idus Septembris, año Domini MCCC.XXXIV.

Vissa etiam petitione per partem dicti Domini Episcopi, et per ipsum Procuratorem super predictis coram me proposita, et litis contestatione, per partem dicti Merini, nomine Domini Regis, ad eadem subsecuta. Vissis jam superdictis, et depositionibus testium, ac instantijs, et alijs legitimis documentis, que pars sepe fati Domini Episcopi, ad suam intentionem fundandam, in iudicio produxit, ipsisque publicatis, et die predicto Merino, nomine Domini Regis, ad contradicendum assignata. Visso etiam contradictorio per ipsum Petrum Garcesij coram me oblato, et replicationibus per alteram partem ad eumdem subsecutis. Vissis jam supradictis, que dicte partes in terminum ad dicendum de iure, et de facto, assignatione dicere proponunt, et allegare voluerunt, omnibus plene discusis, pensatis, et diligenter recolectis, renuntiato, et concluso in causa predicta die per me presentibus ad meam sententiam proferendam prefixo, diligenti tractatu primo habito, et prudentium sepius consilio communicato, Deum solum pre oculis habendo (1) illius solius immitans vestigia, qui tabernaculum ingressus querellas populi ad Dominum referebat, ut secundum eius altum imperium iudicaret. Attendens (2) quod per instrumenta publica, per partem ipsius Domini Episcopi in modum probationis producta, clare constat inter alia Regem Alphonsum

(1) Formula Rolæ Romanæ.

(2) Id est considerando.

tunc regnantem Locum de Calcena dedisse et contulisse cuidam vocato Capozi pro se et suis, cum quanta voce ipse idem Dominus Rex ibi habebat, et habere poterat; qui quidem Capoz dictum Locum in Ecclesiam Tirasone vigore quorundam instrumentorum transtulit cum omnium ei iurisditione ad ipsum pertinente. Attendens in super, quod per testes numero plures, et omnes exceptione maiores clare et liquide probatum existit, quod iustitie predicti Loci de Calcena creati per ipsum Concilium, et homines universitatis ipsius iura dicte Tirasonensi Ecclesie recognoscebant, cognoscunt, et cognoscere consueverunt de omnibus causis, tam criminalibus, quam civilibus que coram eisdem proponebantur, et ducebantur pacifice, et absque cuiusquam contradictione, delinquentes iuxta sua delicta puniebant. Attendentes etiam quod luce clarior probatum existit, quod furce fuerunt et sunt erecte in termino de Calcena, et nec dum tantum extat probatum de furcarum erectione; sed de exertitio iurisdictionis meri et mixti imperij, videlicet, quod plures diversis, et longis temporibus fuerunt per iustitias dicti loci ad suspendendum, aliqui vero ad azotandum, alteri vero ad exorellandum, reliqui in exilium condempnati: que quidem sententie fuerunt per ipsos Iustitias suis temporibus executioni debite demandate, et à predicta possessione, vel quasi exercitio, et iure, liquide probatur, quod dictus Dominus Dominus Bertrandus Episcopus, qui nunc est, et antecessores sui, ac Ecclesia Tirasone, et homines sui loci predicti de Calcena, fuerunt, et sunt usi, et in predicta possessione, vel quasi, usu et exercitio et iure fuerunt, et sunt, predicti a X.XX.XXX.XL. annis supra, et a tanta tempore citra, de quorum in contrarium memoriam non existit, ut ipsi testes in dicta causa producti dixerunt se vidisse, nec a maioribus suis, nec aliis contrarium audivisse dictorum seu asserere de predictis. Attendentes (inquam) quod de foro, ac consuetudine Regni, nec non ratione scripta, cui in hac parte forus minimine contradicit, indubitatum existat, quod talis usus, et tale iurisdictionis pacifice exertitium, ac tanti temporis, jus plenum tribuat utenti et exercenti. Ideo his rationibus que animum judicantis ad recte pronuntiandum movere posunt, et debent, motus, per hanc meam diffinitivam sententiam pronuntio, et declaro dictum Dominum Episcopum, qui nunc est, et predecessores suos, et Ecclesiam Tirasone, fuisse, et esse, in possesione, vel quasi, ipsius meri et mixti imperij in dicto loco de Calcena, et potuisse, et posse licite, et debere nunc et in posterum, uti dicto mero et mixto im

perio; et facere omnia, et singula que ad dictum merum et mixtum imperium pertinent et expectant: per eam denique sententiam pronuntio, et declaro dictum merum et mixtum imperium fuisse et esse dicti Episcopi Ecclesie, et pertinere nunc, et in futurum ad ipsum Episcopum et successores suos, et Ecclesiam Tirasone, et per eamdem sententiam condemno dictum Petrum Garcesi, Procuratorem et Locum Tenentem Merini predicti, nomine et voce Domini Regis; ac ipsum Dominum Regem et successores suos, ac illum, vel illos, quorum inter est, vel interesse potest, vel poterit in futurum, ad permittendum uti libere dictum Dominum Episcopum, et successores suos dicto mero et mixto imperio. Super hec ipse Petro Garcesi, Procuratori et Loco-Tenenti Merini, predicto nomine et voce Domini Regis, et ipsi Domino Regi, et successoribus suis, et alijs predictis super hoc perpetuum silentium impono, mandansque, et pronuncians, per eadem ipsi procuratori, nomine quo supra, ne dictum Dominum Episcopum et successores suos, et Ecclesiam Tirasone, cominus uti libere valeant dicto mero et mixto imperio, turbationem, seu impedimentum super predictis aliquod faciant, sive prestent. Lata fuit hec sententia per dictum Dominum Dominum Inicum Gualit Iudicem qui supra, in Civitate Tirasone, in domibus Michaelis de Añon, Canonici Tirasone, die veneris, Kalendis Decembris, anno Domini MCCCXXXXV. Et dictus Dominus Simon de Nocito, Decanus et procurator dicti Domini Episcopi, qui supradictam sententiam tamquam recte et juste latam aceptavi, etc.

LXXXVII.

Appellatio Conventus Dnici. Sepulchri super exemptione: anno 1344.

Ex ms. Prioris Monterde.

A los mui honrados en Jesu Christo Religiosos D. Abad i el Convento de los Monges de S. Maria de Piedra, et el Prior i el convento de la Orden de Sant Sepulchre de Calataiub, D. Bernalt Duc, Dean de la Iglesia maior de Santa Maria de Calat., D. Juan Gomez de Conejares, Prior de Santa Maria de la Peña de Calat., D. Francisco Martinez de la Sala, Sacristan de la Iglesia maior de S. Maria de Calat., Comisarios de

putados adaquesto por el honrado Padre et Señor nuestro D. Fr. Sancho, Bispe de Tarazona, salut en nuestro Señor Jesucristo.

Significamos a Vos et a cada uno dellos, Vos han distribuido, i contado delant los Clerigos de Villa et de Aldeas cincientos cinquanta y ocho soldos de los florines de la provision de D. Beltran titulo Sancti Marchi Presbitero Cardenal, de la qual cantidad caio, ô atanescio à pagar a Vos D. Abad, i al Convento del dicho monasterio de S. Maria de Piedra, por todas vuestras Iglesias vint i cinq. soldos i quatro dineros, et a vos Prior del Sepulchre, i al Convento de la Casa de Calataiub, por todas vuestras Iglesias que avedes en la Villa, i en el Arcidiagnado de Calataiub (1) selze soldos i ocho dineros, segunt quel portador de la letra vos lo lleva escrito por cedulas: etc::: (se avian de pagar a los seis dias a D. Pedro Codon, Calonge de Santa Maria de Calat.) Et otrosi que dedes al portador de la letra i de las cedulas, por su trabajo, tres dineros por cada una de vuestras Iglesias y so las ditas penas::: 1 porque todos no teniamos a mano nuestros sellos fiziemos sellar esta carta con los sellos de los sobredichos Prior de Santa Maria de la Peña, i del Sacristan de Santa Maria la maior de Calat. Dat. Calat. IV Idus Septembris anno Domini 1344.

(D. Andres del Castillo, del orden del Santo Sepulchro, con poder de D. Fr. Barthome de Moros, Prior en Aragon y del convento de Calataiud, dado XIV Kal. Septemb., era 1379, apelo al Papa de dicho mandado, expresando la arbitral de 1332. El acto se hizo XIV Kal. Octob. anno 1344: lo repitio en V de las calendas de los mismos, i en los Idus del dicho mes, i entonces se le asigno el sabado proximo XVII Kal. Novembris para recibir los Apostolos in porticu Sanctæ Mariæ maioris hora tertiæ. (2)

(1) En verbum Archidiaconatus jam usitalum medio sæculo decimo cuarto. Non fuit ergo hæc vox mera inventio sæculi

XVII ut contendit Argaez.

(2) Hæc adiecit Prior Monterde ad calcem trassumpti.

LXXXVIII.

Restauratio Cathedralis Turiason. a Petro Crudeli diruta: anno 1361.

Ex arch. eiusdem Eccles. eam evulgavit Argaez, fol. 296.

Noverint universi quod Nos Petrus, Miseratione Divina Tirasonensis Episcopus, attendentes quanta solicitudine Nos assidua jugis cura solicitat, cum consideramus ruinam et casum nostre Tirasonensis Ecclesie, et exterminium Claustri, pene devastati et consumpti, domorumque nostre habitationis incendium, quibus hostium incursionibus, flamarumque combustionibus pro maiori parte consumptis, vario anxietatis motu concutimur; majori tamen afligimur anxietate cum videmus Sedem nostram in ultimo paupertatis et neccessitatis articulo constitutam, cum careat vestibus sacris, vasis, ornamentis atque libris divino cultui necessarijs: que omnia fuere predis hostium, et exercituum direptionibus occupata, tempore invasionis hostilis. ¿Quis enim non doleat Tirasonensis Ecclesie casum et ruinam, Sedis, quasi consumpte et dirute? cum thesaurorum gacofilatia, et Sacraria Ministrorum sint pervia predonibus et furum latrocinijs exposita et aperta; adeo, ut ipsum oraculum cum interiori atrio Ecclesie taliter extiterit profanatum, ut non modo hominibus sed et bestijs esset et pecudibus pervium: tum in ipsius ambitu claustri et Ecclesie, in choro atque porticibus Sacris, equos et animalia stabulare, et dum ambitus Ecclesie cum claustro a contaminationibus mundaretur vidimus claustrum desertum, sic ut in eo iam fructices pullulassent. Unde obortis lacrymis censuimus Nos esse magis custos deserte solitudinis, quam Pontifex Ecclesie Cathedralis. Postquam igitur divinum offitium, quamquam iam inordinatum et confussum, cum capitulo nostro vigilanti circunspectione correximus, ad fabrice consumpte refectionem animadvertimus, et ad disipati operis emendationem, ut mediante Divina gratia, et nostri, et Sedis nostre Capituli providentia statum Ecclesie confussum ad statum optimum et correctionem pristinam, ducere festinamus. Idcirco Nos predictus Petrus, miseratione Divina Tirasonensis Episcopus, et Dominicus Ferdinandi de Anion, Paschasius Dominici de Boria, Ferdinandus Petri Calbiello Archipresbyter Calatayub, Fortunius de Anion, et