quid yuris nobis competit, competereque potest aut debet insuper et de primitiis cuarumcumque bullarum principalium (pplium) et aliarum etiam obtentarum concessione pretextu in villis de Burgia, de Tahust, et loco de Magallone, quas et quo cum omni jurisdictione et aliis universis iuribus possidetis, tenore presentis vobis eidem Domine Yolande concedimus generose. Ita quod de cetero per nos seu nostros offitiales, comissarios aut personas quascumque pro nobis aut nostro nomine primitiæ nobis pertinentes in dictis villis de Burgia, de Tahust et loco de Magallone petantur vel peti possint etiam vel haberi .

Dalis Cæsarauguste quinta decima die Decembris anni a Nativ. Dni. Millesimo trecentesimo nonagesimo cuarto. Rex Martinus.

C.

Bulla Nicolai Papæ V. super decimas et primitias: anno 1450.

Ex arch. Ecclesie Turiason.

Nicolaus Episcopus servus servorum Dei: Dilectis filijs Abbati Monasterij Sanctæ fidei, Decano Ecclesiæ Calataiubij, Cæsaraugustan. et Tirasonens. Diœcesis, ac Officiali Cæsaraugustano salutem, et Apostolicam benedictionem. Ex debito ministerij Pastoralis, quo Ecclesiarum omnium regimini præsidemus, ad ea per quæ Ecclesiarum, præsertim Metropolitanarum, ac illis præsidentium statui, et indemnitatibus consulitur, libenter intendimus, et ijs quæ propterea rite facta fuerunt, ut illibata persistant, libenter cum a Nobis petitur, Apostolici volumus adijci muniminis firmitatem. Exhibita siquidem Nobis nuper pro parte Venerabilis Fratris Nostri Episcopi, et dilectorum filiorum Capituli Ecclesiæ Tirasonens. petitio continebat, quod licet dudum bonæ memoriæ Aragonum Reges Decimas et Primicias Civitatis, et Diœcesis Tirasonens. quas ex Apostolicæ Sedis gratia, et largitione in eorum propios usus convertendos obtinuerunt, pie moli per sua privilegia et indulta Episcopo et Capitulo præfatis liberaliter donarunt, et concesserunt, ac dilectus filius Alphonsus, etiam modernus Aragonum Rex Illustris, pie motus, ac vestigijs Prædecessorum suorum Regum Aragonum inhærendo concessionem, et donationes præfatas, per Prædeccessores suos

factas, confirmavit: necnon Decimas, et Primitias huiusmodi, pro maiori Episcopi, et Capituli prædictorum tuitione, etiam ipsis Episcopo, et Capitulo dedit, atque concessit: prout in Privilegijs Regijs, et instrumentis publicis, tam Prædeccessorum, quam suorum litteris authenticis, desuper confectis, latius dicitur contineri. Et sicut eadem petitio subiungebat, Episcopus, et Capitulum præfati a tanto tempore (citra cuyus contrarij memoria hominum non existit) fuerunt in pacifica perceptione Decimarum, ac Primitiarum prædictarum, pro ut etiam de præsenti percipiunt, et possident Decimas, et primitias ante dictas. Quare pro parte dicti Alphonsi Regis Nobis fuit humiliter supplicatum, ut pro statu fœlici Episcopi, et Capituli præfatorum, perpetuis in antea temporibus conservando, Donationi, Concessioni ac Privilegijs præfatis, ac omnibus, et singulis in ipsis contentis robur Apostolicæ confirmationis adijcere, ad alias ejus super ijs oportune providere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur veros valores annuos, ac nomina, et cognomina Decimarum et Primitiarum prædictarum per eorum fines, et confines, ac designationes Civitatis et Diœcesis prædictarum, hic pro suficienter expressis habentes, ac hujusmodi supplicationibus inclinati, Discretioni Vestræ per Apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel duo, aut unus vestrum de concessionibus, et donationibus, ac confirmatione, nec non litteris et instrumentis hujusmodi a contentis in illis diligenter informetis, ac illas, et contenta huiusmodi inspiciatis, et examinetis, et si expediens vobis videbitur, dummodo aliquid in præfatis litteris non contineatur, quod in præjudicium dictæ Ecclessiæ Tirasonensis vergere possit, super quibus vestras oneramus conscientias, litteras, donationes, privilegia, instrumenta, ac omnia et singula in illis contenta, ac inde sequuta quæcumque, Apostolica authoritate, et ex certa scientia confirmetis, et approbetis, ac donationem de Decimis et Primitijs prædictis si et in quantum opus sit, de novo facietis, supplentes omnes et singulos defectus, si qui intervenerint in eisdem, et si confirmationes, approbationes, et donationem hujusmodi per vos fieri contigerit, vobis et cuilibet vestrum, ut omnes et singulas utriusque sexus personas, etiam si Hæbrei vel Sarraceni fuerint, intra Civitatem et Diœcesim Tirasonensem degentes, totalem et integram solutionem Decimarum et Primitiarum huiusmodi Episcopo, et Capitulo prædictis faciendam compellere, ac quoscumque contradictores et rebelles per censuras ecclesiasticas, et alia opportuna iuris remedia, appellatione quacumque postposita, cohivere pos

sitis, plenam, et liberam thenore præsentium concedimus potestatem, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachij sæcularis: Non obstantibus præmissis, ac Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis contrarijs quibuscumque," aut si personis prædictis, vel quibusvis alijs communiter vel divisim a Sede prædicta indultum existat, quod interdici, suspendi, vel excomunicari non posint per litteras Apostolicas, non facientes plenam, et expressam, ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem, Dat. Fabriani Camerinens. Diocesis, anno Incarnationis Dominicæ millesimo quadringentesimo, Nonis Augusti, Pontificatus Nostri anno quarto.

CI.

Buila Eugenii Papæ IV, qua Ecclesia Beatæ Mariæ apud civitatem Borgia in Collegialem erigitur: anno 1445.

Ex arch municipali eiusdem civitatis.

Eugenius Epus. servus servorum Dei: Dilectis filiis Sancte Fidei et de Veruela monasteriorium Abbatibus ac Decano Ecclesia Beate Marie Tutelæ Cesaraugustan. et Tirason. Dioc. sal. et ap. ben.

Inter cetera cordis nostri desiderabilia illud intensis desideramus affectibus ut ubique locorum majestas Altissimi in gratiarum actionibus collaudetur, suique cultus gloriosi nominis amplietur, et ad horum promotionem etiam profidelium populorum quorumlibet devotionis augmento et animarum salute, cum a Nobis petitur, prout etiam ex debito tenemur summi Pontificatus offitii Nobis de super iniuncti favores quantum cum Deo possumus adhibemus. Sane pro parte carissime Marie Aragonum Regine Illustris et dilectorum filiorum Communitatis et hominum terre de Borja Tirasonen. Dioc. nuper Nobis exhibita petitio continebat, quod licet terra predicta, ex Regio decreto, nomine titulo et decore civitatis gaudeat, ac inter alias Regni Aragonum terras villas et loca..

nulla Collegiata ecclesia.

si parrochialis Ecclesia Beate Marie in dicta terra quæ aliarum duarum videlicet Sancti Michaelis et Sancti Bartholomei prefate terre parroquialium Ecclesiarum matrix, ac in sua structura et edifitiis ampla et ornata existit, et in qua decem et septem benefitia, portiones nuncupatæ, pro decem et sep

tem ecclesiasticis personis, portionariis nuncupatis, ac plures Capellanie perpetue pro pluribus etiam pepetuis Capellanis instituta existunt, et ad quam mayor pars utriusque sexus fidelium pre fate terre pro Missis et aliis Divinis offitiis audiendis comuniter accedit, quamquam etiam benefitia et Capellanias huyus modi obtinentes pro magna illorum parte causante etiam fructuum benefitiorum et Capellaniarum huyusmodi exilitate a multis extra temporibus reliquisse, ac ad serviendum aliis ecclesiis, in non modicum inibi sacri cultus diminutionem, ac ipsorum Communitatis et hominum displicentiam, se contulisse videntur, in Collegiatam ecclesiam ac in ea unum ecclesiasticarum personarum Collegium erigeretur, ac ad cultus augmentum ac prefatæ terræ ejusque pro tempore incolis et habitatoribus decus et honor animarumque suarum consolationes et gaudia, et alia etiam ad laudem et gloriam Divini nominis utilitates et commoda plurima provenirent, necnon etiam Regum Aragonum, predicta ad quam terra ipsa cum incolis et habitatoribus prefatis pleno yure pertinere dignoscitur, de bonis sibi a Deo collatis ad utilitatem et commodum ecclesie Beate Marie, et in ea pro tempore servientium personarum predictarum nonulla, pia suffragia et auxilia impendere obtulit. Quare pro parte Regine et Communitatis et hominum predictorum asserentium quod de cem et septem Benefitiati pro tempore supradictis tenus.

unus Beate Marie, et alius Sancti Michaelis, necnon etiam alius Vicarii nuncupati Sancti Bartholomei ecclesiarum prefatarum parrochianorum animarum curam exercere, necnon etiam tres alii qui etiam Sacriste nuncupantur, in eisdem Beatæ Mariæ ac Sancti Michaelis et Sancti Bartholomei ecclesiis quoad illarum sacristiæ et nonulla alia operam dare consueverunt, quodque alias dilecti filii Capitulum Tirasonense omnes et singulas decimas fructuum reddituum et proventuum ex terris ac territoriis infra limites parroquiarum dictarum ecclesiarum consistentibus illis ex eis, quoad perpetuam capellaniam in Capella Castri Reginali dicte terre institutam, Capellaniam de Castro nuncupatam, pertinere noscuntur, dumtaxat exceptis, percipere, ac propterea omnibus et singulis decem et septem Benefitiatis supra dictis debita in ipsis ecclesiis servitia pro tempore impendentibus quotidianas portiones ad valorem triginta florenorum auri de Aragonia, pro quolibet Benefitiatorum servientium predictorum annuatim communiter ascendentes tradere et assignare, et inter illos distribuere, seu tradi assignari et distribui facere consuerunt, et ad distributionem et assignationem huyusmodi perpetuo facien

das obligati existunt, quodque obtinentes prædictas, aut duas alias in dicta ecclesia Sancti Michaelis institutas sine cura capellanias, juxta fundatorum earumdem ordinationes, Missas in dictis Beatæ Mariæ et Sancti Michaelis ecclesiis a multis citra temporibus celebrare neglexerunt atque negligunt, et quod Beneficiati pro tempore predicti, illis ex ipsis qui Vicarii et Sacriste ut prefertur nuncupantur dumtaxat exceptis, in choro Beate Marie singulis horis Canonicis interesse et servire, nec Missas in eadem ecclesia Beate Marie celebrare tenentur, Nobis fuit humiliter supplicatum, ut in premissis ac alias eorum devotioni opportune providere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur de premissis certam notitiam non habentes, huyusmodi supplicationibus inclinati, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus vos, vel duo aut unus vestrum, de premissis omnibus et singulis auctoritate nostra vos diligentius informetis, et si per informationem huyusmod¡ ea vera esse inveneritis, super quo vestram conscientiam oneramus, ecclesiam Beate Marie predictam in Collegialam ecclesiam erigere, necnon Collegialibus titulis et insigniis ad instar aliarum in dicto Regno consistentium Collegiatam ecclesiam... aut novem ex dictis benefitiis in illa penitus supprimere et extinguere necnon illorum.... unum prioratum qui inibi dignitas principalis existat, pro uno perpetuo Priore, qui caput dicte ecclesie Beate Marie ac illius pro tempore Canonicorum et personarum esse, eorumque principalem curam habere debeat, ac ulterius octo Canonicatus. pro totidem canonicis inibi in Missis et aliis divinis predictis perpetuo servituris, perpetuo instituere et creare auctoritate predicta curetis. Et nihilominus si erectionem, necnon institutionem huyusmodi urgere presentium fieri contingerit, de Castro ac duas necnon alias quarum quantitates presentibus haberi volumus pro expressis. .

Volumus autem quod propter unionem, anexionem et incorporationem predictas si illas vigore premisso fieri et effectum sortiri contigerit Beatæ Mariæ et Sancti Michaelis ecclesie, necnon capella predicta, debitis non fraudetur obsequiis, sed quod Prior, Canonici et Benefitiati, pro tempore existentes, ecclesie Beate Marie huyusmodi in illa et in ecclesia Sancti Michaelis, necnon Capella prefatis, juxta ordinationem per vos vel duos seu unum iam de super faciendam perpetue celebrare teneantur. Et insuper ex nunc irritum decernimus et inane si secus super his a quacumque quavis auctori tale scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Datis Rome apud Sanctum Petrum, anno Incarnationis Dominice millesimo, quadringentessimo, qua