10

15

20

Alterius luctu fortia verba loqui! Scilicet exiguo percussa es fulminis ictu ; Fortior ut possis cladibus esse tuis. Occidit exemplum juvenis venerabile morum: Maximus ille armis, maximus ille toga. Ille modo eripuit latebrosas hostibus Alpes, Et titulum belli dux, duce fratre, tulit. Ille genus Suevos acre, indomitosque Sygambros Contudit, inque fugam barbara terga dedit; Ignotumque tibi meruit, Romane, triumphum, Protulit in terras imperiumque novas. Solvere vota Jovi, fatorum ignara tuorum, Mater, et armiferæ solvere vota deæ, Gradivumque patrem donis implere parabas, Et quoscunque coli jusque piumque deos. 24 Maternaque sacros agitabas mente triumphos: Forsitan et curæ jam tibi currus erat. Funera pro sacris tibi sunt ducenda triumphis: Et tumulus Drusum pro, Jovis arce manet. Fingebas reducem, præceptaque mente fovebas Gaudia; et ante oculos jam tibi victor erat. 30 Jam veniet: jam me gratantem turba videbit : Jam mihi pro Druso dona ferenda meo.

55

Nec nocuisse ulli, et fortunam habuisse nocendi ?
Nec quenquam nervos extimuisse tuos ?
Nec vires errasse tuas Campoque Foroque;
Quamque licet citra constituisse domum? 50
Nempe per hos etiam Fortuna injuria mores
Regnat, et incerta est hic quoque nixa rota.
Hic quoque sentitur: ne quid non improba carpat,
Sævit, et injustum jus sibi ubique facit.
Scilicet immunis si luctus una fuisset
Livia, Fortunæ regna minora forent?
Quid, si non habitu sic se gessisset in omni,
Ut sua non essent invidiosa bona?
Cæsaris adde domum: quæ certe, funeris expers,
Debuit humanis altior esse malis.
Ille vigil, summa sacer ipse locatus in arce,
Res hominum ex tuto cernere dignus erat.
Nec fleri ipse suis, nec quenquam flere suorum;
Nec, quæ nos patimur vulgus, et ipse pati.
Vidimus erepta mærentem stirpe sororis.
Luctus, ut in Druso, publicus ille fuit.
Condidit Agrippam, quo te, Marcelle, sepulcro :
Et cepit generos jam locus ille duos.
Vix posito Agrippa tumuli bene janua clausa est:
Perficit officium funeris, ecce, soror.
Ecce, ter ante datis, jactura novissima, Drusus
A magno lacrymas Cæsare quartus habet.

60

65

70

Multi in te amissi: nec, cui tot turba bonorum,
Omnis cui virtus contigit, unus eras.
Nec genetrice tua fecundior ulla parentum,
Tot bona per partus quæ dedit una duos.
Heu par illud ubi est, totidem virtutibus
æquum?

90

100

Et concors pietas, nec dubitatus amor? Vidimus, attonitum fraterna morte, Neronem 85 Squalida promissa flere per ora coma, Dissimilemque sui vultu profitente dolorem: Hei mihi! quam toto luctus in ore fuit! Tu tamen extremo moriturum tempore fratrem Vidisti; lacrymas vidit et ille tuas: Affigique suis moriens tua pectora sensit, Et tenuit vultu lumina fixa tuo: Lumina, cærulea jam jamque natantia morte, Lumina, fraternas jam subitura manus. At miseranda parens suprema neque oscula fixit, Frigida nec fovit membra tremente sinu. 96 Non animam apposito fugientem excepit hiatu; Nec traxit cæsas per tua membra comas. Raptus es absenti, dum te fera bella morantur, Utilior patriæ, quam tibi, Druse, tuæ. Liquitur, ut quondam Zephyris et solibus ictæ Solvuntur teneræ, vere tepente, nives. Te queritur, casusque malos, irrisaque tales, Accusatque annos, ut diuturna, suos. Talis in umbrosis, mitis nunc denique, sylvis Deflet Threicium Daulias ales Ityn: Halcyonum tales ventosa per æquora questus Ad surdas tenui voce sonantur aquas. Sic plumosa novis plangentes pectora pennis Eniden subitæ concinuistis aves. Sic flevit Clymene: sic et Clymeneides, alte Cum juvenis patriis excidit ictus equis. Congelat interdum lacrymas, duratque, tenetque, Suspensasque oculos fortior intus agit. Erumpunt, iterumque gravant gremiumque sinusque,

104

110

115

Materni celeber nomine Drusus avi? Jamne meus non est, nec me facit ille parentem? Jamne fui Drusi mater? et ipse fuit? Nec cum victorem referetur adesse Neronem, Dicere jam potero, Major, an alter, adest? 150 Ultima contigimus: jus matris habemus ab uno; Unius est munus, quod tamen orba negor. Me miseram! extimui, frigusque per ossa cucurrit.

156

Nil ego jam possum certa vocare meum. Hic meus ecce fuit: jubet hic de fratre vereri. Omnia jam metuo: fortior ante fui. Sospite te saltem moriar, Nero; tu mea condas Lumina, et excipias hanc animam ore pio. Atque utinam Drusi manus altera, et altera fratris Formarent oculos, comprimerentque, meos! Quod licet, hoc certe tumulo ponemur in uno, Druse: neque ad veteres conditus ibis avos. Miscebor cinerique cinis, atque ossibus ossa.

Hanc lucem celeri turbine Parca neat! [tur, Hæc et plura refert: lacrymæ sua verba sequunOraque nequicquam per modo questa fluunt. Quin etiam corpus, matri vix vixque remissum, Exsequiis caruit, Livia, pæne suis.

Quippe ducem arsuris exercitus omnis in armis,
Inter quæ periit, ponere certus erat. 170
Abstulit invitis corpus venerabile frater,
Et Drusum patriæ, quod licuitque, dedit.
Funera ducuntur Romana per oppida Drusi,
(Heu facinus !) per quæ victor iturus erat:
Per quæ deletis Rhætorum venerat armis.

175

Hei mihi! quam dispar huic fuit illud iter! Consul init fractis mærentem fascibus Urbem: Quid faceret victus, sic ubi victor init? Mæsta domus plangore sonat, cui figere lætus Parta sua dominus voverat arma manu. 180 Urbs gemit, et vultum miserabilis induit unum. Gentibus adversis forma sit illa precor! Incerti clauduntque domos, strepitantque per

urbem ;

Omnibus idem oculi; par est concordia flendi.
Funeris exsequiis adsumus omnis eques.
Omnis adest ætas: mærent juvenesque senesque,
Ausoniæ matres, Ausoniæque nurus.
Auctorisque sui præfertur imagine mæsta, 205
Quæ victrix templis debita laurus erat.
Certat onus lecti generosa subire juventus,
Et studet officio sedula colla dare.
Et voce et lacrymis laudasti, Cæsar, alumnum:
Tristia cum medius rumperet orsa dolor. 210
Tu letum optasti, dis aversantibus omen,

Par tibi si sinerent te tua fata mori.
Sed tibi debetur cœlum: te fulmine pollens
Accipiet cupidi regia magna Jovis.
Quod petiit tulit ille, tibi ut sua facta placerent:
Magnaque laudatus præmia mortis habet. 216
Armatæque rogum celebrant de more cohortes,
Et pedes exsequias reddit equesque duci.
Te clamore vocant iterumque iterumque supre-

246

Muneris: ex istis, quod petis, alter erit. Hic tibi; mox Veneri Cæsar promissus uterque. Hos debet solos Martia Roma deos. Sie cecinere dea: nec tu, Tiberine, repugna, Irrite: nec flammas amne morare tuo: Nec juvenis positi supremos destrue honores. Vade age, et admissis labere pronus aquis. 250 Paret, et in longum spatiosas explicat undas; Structaque pendenti pumice tecta subit. Flamma, diu cunctata caput contingere sanctum, Erravit posito lenta sub usque toro. Tandem ubi complexa est sylvas, alimentaque sumit,

255

276

Facta ducis vivent, operosaque gloria rerum. 265
Hæc manet: hæc avidos effugit una rogos.
Pars erit historiæ, totoque legetur in ævo:
Seque opus ingeniis carminibusque dabit.
Stabis et in rostris tituli speciosus honore;
Causaque dicemur nos tibi, Druse, necis. 270
At tibi jus veniæ superest, Germania, nullum.
Postmodo tu pœnas, barbare, morte dabis.
Adspiciam regum liventia colla catenis,
Duraque per sævas vincula nexa manus:
Et tandem trepidos vultus: inque illa ferocum
Invitis lacrymas decidere ora genis.
Spiritus ille minax, et Drusi morte superbus,
Carnifici in mæsto carcere dandus erit.
Consistam, lætisque oculis lentusque videbo
Strata per obscænas corpore nuda vias.
Hunc Aurora diem, spectacula tanta ferentem,
Quam primum croceis roscida portet equis.
Adjice Ledæos, concordia sidera, fratres,
Templaque Romano conspicienda foro.
Quam parvo numeros implevit principis ævo, 285
In patriam meritis occubuitque senex!
Nec sua conspiciet, (miserum me!) munera Dru-
sus,

280

Nec sua pro templi nomina fronte leget. Sæpe Nero, illacrymans, submissa voce loquetur, Cur adeo fratres, heu sine fratre, deos? 290 Certus eras, nunquam, nisi victor, Druse, reverti. Hæc te debuerant tempora: victor eras. Consule nos, duce nos, duce jam victore, caremus: Invenit en tota mæror in Urbe locum. At comitum squalent immissis ora capillis, 295 Infelix, Druso sed pia turba suo. Quorum aliquis, tendens in te sua brachia, dixit, Cur sine me, cur sic incomitatus abis ? Quid referam de te, dignissima conjuge Druso, Atque eadem Drusi digna parente nurus ? 300 Par bene compositum; juvenum fortissimus alter, Altera tam forti mutua cura viro. Fœmina tu princeps; tu filia Cæsaris: illi Nec minor es magni conjuge visa Jovis. Tu concessus amor, tu solus et ultimus illi, 305 Tu requies fesso grata laboris eras. Te moriens per verba novissima questus abesse. Et mota in nomen frigida lingua tuum. Infelix recipis, non quem promiserat ipse,

Nec qui missus erat: nec tuus ille redit. 310 Nec tibi deletos poterit narrare Sicambros, Ensibus et Suevos terga dedisse suis: Fluminaque, et montes, et nomina magna loco

340

Magnaque maternis majoribus, æqua paternis
Gloria, quadrijugis aureus ibit equis:
Regalique habitu, curruque superbus eburno,
Fronde triumphali tempora vinctus erit.
Accipient juvenem Germanica signa ferentem
Consulis imperio, conspicuumque decus: 336
Gaudebuntque suæ merito cognomine gentis;
Quod solum domito victor ab hoste tulit.
Vix credent tantum rerum cepisse tot annos.
Magna viri latum quærere facta locum.
Hæc ipsum sublime ferent: hæc, optima mater,
Debuerant luctus attenuare tuos.
Fomina digna illis, quos aurea condidit ætas,
Principibus natis, principe digna viro:
Quid deceat Drusi matrem, matremque Neronis,
Adspice; quo surgas, adspice, mane toro. 346
Non eadem vulgusque decent, et lumina rerum.
Est quod præcipuum debeat ista domus.
Imposuit te alto fortuna, locumque tueri
Jussit honoratum, Livia: perfer onus.
Ad te oculos, auresque trahis; tua facta

mus.

Nec vox missa potest principis ore tegi. Alta mane; supraque tuos exsurge dolores:

400

Prævertitque metus per longa pericula luctum,
Tu quibus auditis anxia mentis eras.
Non ex præcipiti dolor in tua pectora venit,
Sed per mollitos ante timore gradus.
Jupiter ante dedit fati mala signa cruenti,
Flammifera petiit cum tria templa manu:
[Junonisque gravi nocte impavidæque Minervæ,
Sanctaque et immensi Cæsaris icta domus:]
Sidera quin etiam cœlo fugisse feruntur,
Lucifer et solitas destituisse vias.
Lucifer in toto nulli comparuit orbe,
Et venit stella non præeunte dies.
Sideris hoc obitus terris instare monebat,
Et mergi Stygia nobile lumen aqua.
At tu, qui superes mæstæ solatia matri,
Comprecor, illi ipsi conspiciare senex:
Perque annos diuturnus eas fratrisque tuosque:
Et vivat nato cum sene mater anus.

405

410

415

420

Infragilemque animum, quod potes, usque tene. An melius per te virtutum exempla petemus, 355 Quam si Romanæ principis edis opus? Fata manent omnes: omnes exspectat avarus Portitor: et turbæ vix satis una ratis. Tendimus huc omnes: metam properamus ad

unam.

360

Omnia sub leges mors vocat atra suas.
Ecce necem intentam cœlo, terræque, fretoque,
Casurumque triplex vaticinatur opus.

I nunc, et, rebus tanta impendente ruina,
In te solam oculos et tua damna refer.
Maximus ille quidem juvenum, spes publica
vixit;

Et, qua natus erat, gloria summa domus. 366 Sed mortalis erat: nec tu secura fuisti,

370

Fortia progenie bella gerente tua. Vita data est utenda: data est sine fœnore nobis Mutua, nec certa persoluenda die. Fortuna arbitriis tempus dispensat iniquis. Illa rapit juvenes: sustinet illa senes. Quaque ruit, furibunda ruit: totumque per orbem

Fulminat, et cæcis cæca triumphat equis. Regna deæ immitis parce irritare querendo : 375 Sollicitare animos parce potentis heræ. Quæ tamen hoc uno tristis tibi tempore venit, Sæpe eadem rebus favit amica tuis. Nata quod en alte es, quod fœtibus aucta duobus; Quodque etiam magno consociata Jovi: 380 Quod semper domito rediit tibi Cæsar ab orbe, Gessit et invicta prospera bella manu: Quod spes implerunt maternaque vota Nerones; Quod pulsus toties hostis utroque duce. Rhenus, et Alpinæ valles, et sanguine nigro 385 Decolor infecta testis Itargus aqua: Danubiusque rapax, et Dacius orbe remoto [Apulus] huic hosti perbreve Pontus iter: Armeniusque fugax, et tandem Dalmata supplex, Summaque dispersi per juga Pannonii: Et modo Germanus Romanis cognitus orbis. Adspice quot meritis culpa sit una minor. Adde quod est absens functus: nec cernere nati Semineces oculos sustinuere tui. Quique dolor menti lenissimus influit ægræ, 395 Accipere es luctus aure coacta tuos:

390

445

Et flevit populo Cæsar utrumque palam. Sed rigidum jus est et inevitabile mortis. Stant rata, non ulla fila renenda manu. Ipse tibi emissus nebulosi littore Averni, Si liceat, forti verba tot ore sonet: Quid numeras annos? vixi maturior annis. Acta senem faciunt: hæc numeranda tibi. His ævum fuit implendum, non segnibus annis. Hostibus eveniat longa senecta meis. Hoc atavi monuere mei, proavique Nerones. Fregerunt ambo Punica bella duces. Hoc domus ista docet, per te mea, Cæsaris aiti. Exitus hic, mater, debuit esse meus. Nec meritis, quanquam illa juvant magis, abfuit illis,

450

455