65

Aurum vasa Numa Saturniaque impulit aera, Vestalesque urnas et Tuscum fictile mutat. 60 O curvæ in terras animæ, et cœlestium inanes! Quid juvat hoc, templis nostros immittere mores, Et bona dis ex hac scelerata ducere pulpa ? Hæc sibi conrupto casiam dissolvit olivo, Et Calabrum coxit vitiato murice vellus: Hæc baccam concha rasisse, et stringere venas Ferventis massæ crudo de pulvere jussit. Peccat et hæc, peccat: vitio tamen utitur. Atvos Dicite pontifices, in sacro quid facit aurum? Nempe hoc quod Veneri donatæ a virgine pupра. [lance

Quin damus id superis, de magna quod dare Non possit magni Messalæ lippa propago, [sus Compositum jus fasque animo, sanctosque recesMentis, et incoctum generoso pectus honesto. 74 Hæc cedo ut admoveam templis, et farre litabo. SATIRA III.

Nempe hoc assidue? jam clarum mane fe

nestras

Intrat, et angustas extendit lumine rimas. [num
Stertimus, indomitum quod despumare Faler-
Sufficiat, quinta dum linea tangitur umbra.
En quid agis? siccas insana canicula messes 5
Jam dudum coquit, et patula pecus omne sub
[adsit
Unus ait comitum. "Verumne? itane? ocius
Huc aliquis! nemon'?" Turgescit vitrea bilis,
Finditur: Arcadia pecuaria rudere credas.

ulmo est:

9

Jam liber et bicolor positis membrana capillis, Inque manus chartæ nodosaque venit arundo. Tunc queritur, crassus calamo quod pendeat humor;

Nigra quod infusa vanescat sepia lympha; Dilutas queritur geminet quod fistula guttas. 14

O miser inque dies ultra miser! huccine rerum Venimus? at cur non potius, teneroque palumbo Et similis regum pueris, pappare minutum Poscis, et iratus mammæ lallare recusas? [istas "An tali studeam calamo?" Cui verba? quid Succinis ambages? tibi luditur: effluis amens.20 Contemnere. Sonat vitium percussa, maligne Respondet viridi non cocta fidelia limo. [et acri Udum et molle lutum es, nunc nunc properandus, Fingendus sine fine rota. Sed rure paterno Est tibi far modicum, purum et sine labe salinum, (Quid metuas?) cultrixque foci secura patella. Hoc satis? an deceat pulmonem rumpere ventis, Stemmate quod Tusco ramum millesime ducis? Censoremne tuum vel quod trabeate salutas? Ad populum phaleras. Ego te intus et in cute novi. Non pudet ad morem discincti vivere Nattæ ? Sed stupet hic vitio, et fibris increvit opimum Pingue: caret culpa: nescit, quid perdat : et alto Demersus, summa non rursus bullit in unda. Magne pater divûm, sævos punire tyrannos 35 Haud alia ratione velis, cum dira libido Moverit ingenium, ferventi tincta veneno, Virtutem videaut, intabescantque relicta. Anne magis Siculi gemuerunt æra juvenci, Aut magis auratis pendens laquearibus ensis 40 Purpureas subter cervices terruit, imus, Imus præcipites, quam si sibi dicat, et intus Palleat infelix, quod proxima nesciat uxor?

45

Sæpe oculos, memini, tangebam parvus olivo, Grandia si nollem morituri verba Catonis Dicere, non sano multum laudanda magistro, Quæ pater adductis sudans audiret amicis.

50

55

Jure: etenim id summum, quid dexter senio fer.
Scire erat in voto: damnosa canicula quantum [ret,
Raderet angustæ coilo non fallier orcæ :
Neu quis callidior buxum torquere flagello.
Haud tibi inexpertum curvos de prendere mores,
Quæque docet sapiens braccatis illita Medis
Porticus, insomnis quibus et detonsa juventus
Invigilat, siliquis et grandi pasta polenta.
Et tibi quæ Samios diduxit littera ramos,
Surgentem dextro monstravit limite callem
Stertis adhuc, laxumque caput compage soluta
Oscitat hesternum, dissutis undique malis?
Est aliquid quo tendis, et in quod dirigis arcum?
An passim sequeris corvos testaque lutoque, 61
Securus quo pes ferat, atque ex tempore vivis?
Helleborum frustra, cum jam cutis ægra tu-
mebit,

Poscentes videas. Venienti occurrite morbo.
Et quid opus Cratero magnos promittere montes?
Discite io miseri, et causas cognoscite rerum ;
Quid sumus, et quidnam victuri gignimur: ordo
Quis datus, aut metæ quam mollis flexus, et unde:
Quis modus argento: quid fas optare: quid asper
Utile nummus habet: patriæ carisque propinquis
Quantum elargiri deceat: quem te deus esse 71
Jussit, et humana qua parte locatus es in re.
Disce; nec invideas, quod multa fidelia putet
In locuplete penu, defensis pinguibus Umbris,
Et piper, et pernæ, Marsi monimenta clientis, 75
Mænaque quod prima nondum defecerit orca.

80

Hic aliquis de gente hircosa centurionum Dicat, Quod satis est, sapio mihi: non ego curo Esse, quod Arcesilas ærumnosique Solones, Obstipo capite, et figentes lumine terram, Murmura cum secum et rabiosa silentia rodunt, Atque exporrecto trutinantur verba labello, Ægroti veteris meditantes somnia, gigni De nihilo nihil, in nihilum nil posse reverti. Hoc est, quod palles? cur quis non prandeat, hoc est ?

85

His populus ridet: multumque torosa juventus Ingeminat tremulos naso crispante cachinnos.

Inspice: nescio quid trepidat mihi pectus, et ægris

91

[istud,

96

Faucibus exsuperat gravis halitus: inspice sodes,
Qui dicit medico, jussus requiescere, postquam
Tertia compositas vidit nox currere venas,
De majore domo modice sitiente lagena
Lenia loturo sibi Surrentina rogavit.
Heus bone, tu palles. "Nihil est." Videas tamen
Quicquid id est: surgit tacite tibi lutea pellis.
"At tu deterius palles: ne sis mihi tutor :
Jam pridem hunc sepeli : tu restas." Perge,tacebo.
Turgidus hic epulis atque albo ventre lavatur,
Gutture sulfureas lente exhalante mephites.
Sed tremor inter vina subit, calidumque triental
Excutit e manibus: dentes crepuere retecti: 101
Uncta cadunt laxis tunc pulmentaria labris.
Hinc tuba, candelæ : tandemque beatulus alto
Compositus lecto, crassisque lutatus amomis,
In portam rigidos calces extendit: at illum 105
Hesterni capite induto subiere Quirites.

"Tange miser venas,et pone in pectore dextram: Nil calet hic: summosque pedes attinge ma

Putre, quod haud deceat plebeia radere beta. Alges, cum excussit membris tremor albus arisNunc face supposita fervescit sanguis, et ira [tas: Scintillant oculi: dicisque facisque, quod ipse Non sani esse hominis non sanus juret Orestes. SATIRA IV.

Rem populi tractas? (barbatum hæc crede magistrum

Dicere, sorbitio tollit quem dira cicutæ :)
Quo fretus? dic hoc, magni pupille Pericli.
Scilicet ingenium et rerum prudentia velox
Ante pilos venit: dicenda tacendaque calles.
Ergo ubi commota fervet plebecula bile.
Fert animus calidæ fecisse silentia turbæ

5

15

Majestate manus. Quid deinde loquere? Quirites,
Hoc, puta, non justum est: illud male: rectius
Scis etenim justum gemina suspendere lance [illud.
Ancipitis libræ : rectum discernis, ubi inter 11
Curva subit, vel cum fallit pede regula varo:
Et potis es nigrum vitio præfigere Theta.
Quin tu igitur summa nequicquam pelle decorus,
Ante diem blando caudam jactare popello
Desinis, Anticyras melior sorbere meracas.
Quæ tibi summa boni est? uncta vixisse patella
Semper, et assiduo curata cuticula sole. [nunc;
Exspecta: haud aliud respondeat hæc anus.
Dinomaches ego sum, subfla: sum candidus. Esto:
Dum ne deterius sapiat pannucea Baucis,
Quum bene discincto cantaverit ocima vernæ.
Ut nemo in sese tentat descendere, nemo!
Sed præcedenti spectatur mantica tergo.

21

Quæsieris, Nostin' Vectidi prædia? "cujus?" Dives arat Curibus quantum non milvus oberret. "Hunc ais? hunc dis iratis genioque sinistro? Qui quandoque jugum pertusa ad compita figit, Seriolæ veterem metuens deradere limum, [dens Ingemit, Hoc bene sit! tunicatum cum sale morCæpe et farrata pueris plaudentibus olla, Pannosam fæcem morientis sorbet aceti."

31

At si unctus cesses, et figas in cute solem, Est prope te ignotus, cubito qui tangat, et acre Despuat in mores: penemque arcanaque lumbi 35 Runcantem, populo marcentes pandere vulvas. Tu cum maxillis balanatum gausape pectas, Inguinibus quare detonsus gurgulio exstat? Quinque palæstritæ licet hæc plantaria vellant, Elixasque nates labefactent forcipe adunca, Non tamen ista filix ullo mansuescit aratro.

40

Cædimus, inque vicem præbemus crura sagittis. Vivitur hoc pacto: sic novimus. Ilia subter Cæcum vulnus habes: sed lato balteus auro Prætegit. Ut mavis, da verba, et decipe nervos, Si potes. "Egregium cum me vicinia dicat, Non credam?" Viso si palles, improbe, nummo; Si facis, in penem quicquid tibi venit amarum ; Si puteal multa cautus vibice flagellas: Nequicquam populo bibulas donaveris aures. 50 Respue, quod non es: tollat sua munera cerdo. Tecum habita,et noris, quam sit tibi curta supellex. SATIRA V.-Ad Magistrum suum Annæum Cornutum.

Vatibus hic mos est, centum sibi poscere voces, Centum ora, et linguas optare in carmina centum, Fabula seu mosto ponatur hianda tragœdo, Vulnera seu Parthi ducentis ab inguine ferrum. Quorsum hæc? aut quantas robusti carminis Ingeris, ut par sit centeno gutture niti? Grande locuturi nebulas Helicone legunto, Si quibus aut Procnes, aut si quibus olla Thyestæ

[offas

Non equidem hoc studeo, bullatis ut mihi nugis Pagina turgescat, dare pondus idonea fumo. 20 Secreti loquimur. Tibi nunc, hortante Camcena, Excutienda damus præcordia: quantaque nostræ Ostendisse juvat. Pulsa, dignoscere cautus, Pars tua sit, Cornute, animæ, tibi, dulcis amice, Quid solidum crepet, et pictæ tectoria linguæ. 25 His ego centenas ausim deposcere voces, Ut, quantum mihi te sinuoso in pectore fixi, Voce traham pura, totumque hoc verba resignent, Quod latet arcana non enarrabile fibra. [cessit,

35

40

Cum primum pavido custos mihi purpura Bullaque succinctis Laribus donata pependit; 31 Permisit sparsisse oculos jam candidus umbo; Cum blandi comites, totaque impune Suburra Cumque iter ambiguum est, et vitæ nescius error Diducit trepidas ramosa in compita mentes: Me tibi supposui. Teneros tu suscipis annos Socratico, Cornute, sinu. Tunc fallere soilers Apposita intortos ostendit regula mores, Et premitur ratione animus vincique laborat, Artificemque tuo ducit sub pollice vultum. Tecum etenim longos memini consumere soles, Et tecum primas epulis decerpere noctes. Unum opus et requiem pariter disponimus ambo, Atque verecunda laxamus seria mensa. Non equidem hoc dubites, amborum fœdere certo Consentire dies, et ab uno sidere duci. Nostra vel æquali suspendit tempora Libra Parca tenax veri, seu nata fidelibus hora Dividit in Geminos concordia fata duorum, Saturnumque gravem nostro Jove frangimus una; Nescio quod certe est, quod me tibi temperat,

astrum.

46

51

55

Mille hominum species, et rerum discolor usus. Velle suum cuique est, nec voto vivitur uno. Mercibus hic Italis mutat sub sole recenti Rugosum piper et pallentis grana cumini: Hic satur irriguo mavult turgescere somno: Hic campo indulget: hunc alea decoquit: ille In Venerem est putris. Sed cum lapidosa cheFregerit articulos, veteris ramalia fagi; [ragra Tunc crassos transisse dies, lucemque palustrem, Et sibi jam seri vitam ingemuere relictam.

61

At te nocturnis juvat impallescere chartis. Cultor enim juvenum purgatas inseris aures Fruge Cleanthea. Petite hinc juvenesque senesque Finem animo certum, miserisque viatica canis. 6 "Cras hoc fiet." Idem cras fiet. 66 Quid, quas

magnum?

Vertigo facit! hic Dama est non tressis agaso, 76
Vappa et lippus, et in tenui farragine mendax:
Verterit hunc dominus, momento turbinis exit
Marcus Dama. Papæ! Marco spondente recusas
Credere tu nummos? Marco sub judice palles? 80
Marcus dixit: ita est. Adsigna, Marce, tabellas.
Hæc mera libertas: hoc nobis pilea donant.
"An quisquam est alius liber, nisi ducere vitam
Cui licet ut voluit? licet ut volo vivere: non sim
Liberior Bruto?" Mendose colligis, inquit
Stoicus hic, aurem mordaci lotus aceto.
Hoc reliquum accipio: licet illud et ut volo tolle.
"Vindicta postquam meus a prætore recessi,
Cur mihi non liceat, jussit quodcunque voluntas,
Excepto, si quid Masuri rubrica vetavit?"

85

90

95

Disce: sed ira cadat naso rugosaque sanna, Dum veteres avias tibi de pulmone revello. Non prætoris erat, stultis dare tenuia rerum Officia, atque usum rapidæ permittere vitæ. Sambucam citius caloni aptaveris alto. Stat contra ratio, et secretam gannit in aurem : Ne liceat facere id, quod quis vitiabit agendo. Publica lex hominum naturaque continet hoc fas, Ut teneat vetitos inscitia debilis actus. Diluis helleborum, certo compescere puncto 100 Nescius examen? vetat hoc natura medendi. Navem si poscat sibi peronatus arator Luciferi rudis, exclamet Melicerta perisse Frontem de rebus. Tibi recto vivere talo Ars dedit? et veri speciem dignoscere calles, 105 Ne qua subærato mendosum tinniat auro? Quæque sequenda forent, et quæ vitanda vicissim, Illa prius creta, mox hæc carbone notasti? Es modicus voti? presso lare? dulcis amicis? Jam nunc adstringas, jam nunc granaria laxes? 110 Inque luto fixum possis transcendere nummum, Nec glutto sorbere salivam Mercurialem?

Hæc mea sunt, teneo, cum vere dixeris, esto Liberque ac sapiens, prætoribus ac Jove dextro. Sin tu, cum fueris nostræ paullo ante farinæ, 115 Pelliculam veterem retines, et fronte politus Astutam vapido servas sub pectore vulpem; Quæ dederam supra, repeto, funemque reduco, Nil tibi concessit ratio: digitum exsere, peccas. Et quid tam parvum est? sed nullo thure litabis, Hæreat in stultis brevis ut semuncia recti. 121 Hæc miscere nefas: nec, cum sis cætera fossor, Tres tantum ad numeros satyri moveare Bathylli. "Liber ego." Unde datum hoc sumis, tot subdite rebus?

An dominum ignoras, nisi quem vindicta relaxat?
I puer, et strigiles Crispini ad balnen defer: 126
Si increpuit, cessas nugator? servitium acre
Te nihil impellit: nec quicquam extrinsecus intrat,
Quod nervos agitet. Sed si intus et in jecore ægro
Nascantur domini; qui tu impunitior exis, 130
Atque hic, quem ad strigiles scutica et metus egit
herilis?

Mane piger stertis: Surge, inquit Avaritia: eja Surge. Negas. Instat, Surge, inquit.

"Non

queo." Surge. [Ponto, "Et quid agam?" Rogitas? saperdas advehe Castoreum, stuppas, ebenum, thus, lubrica Coa. Tolle recens primus piper e sitiente camelo. 136 Verte aliquid, jura. "Sed Jupiter audiet." Eheu Baro, regustatum digito terebrare salinum Contentus perages, si vivere cum Jove tendis. Jam pueris pellem succinctus et oenophorum aptas:

140

Ocius ad navem. Nihil obstat, quin trabe vasta

Egæum rapias, nisi sollers luxuria ante
Seductum moneat: Quo deinde insane ruis? quo?
Quid tibi vis? calido sub pectore mascula bilis
Intumuit, quam non exstinxerit urna cicuta? 145
Tun' mare transilias? tibi torta cannabe fulto,
Cœna sit in transtro? Veientanumque rubellum
Exhalet vapida læsum pice fissilis obba? [deste
Quid petis? ut nummi, quos hic quincunce mo-
Nutrieras, pergant avidos sudare deunces? 150
Indulge genio, carpamus dulcia: nostrum est,
Quod vivis: cinis et manes et fabula fies.
Vive memor leti. Fugit hora: hoc, quod loquor,
inde est.
[hamo:
En quid agis? duplici in diversum scinderis
Iunccine, an hunc sequeris? subeas alternos
oportet
155

Ancipiti obsequio dominos; alternus oberres.
Nec tu, cum obstiteris semel, instantique negaris
Parere imperio, Rupi jam vincula, dicas. [illi.
Nam et luctata canis nodum abripit: attamen
Cum fugit, a collo trahitur pars longa catenæ.
Dave, cito, hoc credas jubeo, finire dolores
Præteritos meditor. (Crudum Chærestratus un-
guem

162

175

Non in festuca, lictor quam jactat ineptus.
Jus habet ille sui palpo, quem ducit hiantem
Cretata ambitio? vigila, et cicer ingere large
Rixanti populo, nostra ut Floralia possint
Aprici meminisse senes. Quid pulchrius?—At
Herodis venere dies, unctaque fenestra [cum
Dispositæ pinguem nebulam vomuere lucernæ,
Portantes violas, rubrumque amplexa catinum
Cauda natat thynni, tumet alba fidelia vino;
Laora moves tacitus, recutitaque sabbata palles.
Tunc nigri lemures, ovoque pericula rupto: 185
Hinc grandes Galli, et cum sistro lusca sacerdos,
Incussere deos inflantes corpora, si non
Prædictum ter mane caput gustaveris alli.

Dixeris hæc inter varicosos centuriones;
Continuo crassum ridet Vulfenius ingens,
Et centum Græcos curto centusse licetur.

190

SATIRA VI.-Ad Cæsium Bassum. Admovit jam bruma foco te, Basse, Sabino? Jamne lyra et tetrico vivunt tibi pectine chorda? Mire opifex numeris veterum primordia rerum, Atque marem strepitum fidis intendisse Latina: Mox juvenes agitare jocos et pollice honesto 5 Egregius lusisse senes. Mihi nunc Ligus ora Intepet, hibernatque meum mare, qua latus ingens Dant scopuli, et multa littus se valle receptat. Lunai portum est operæ cognoscere, cives. Cor jubet hoc Enni, postquam destertuit esse 10 Mæonides Quintus pavone ex Pythagoreo. Hic ego securus vulgi, et quid præparet Auster Infelix pecori, securus et, angulus ille