stantem, die hodierno vestro me conspectui consuetam benivolentiam deposco suppliciter per presentes, quatenus meam absenciam in hoc" excusatam habere -- Rudolfo rectori ecclesie in Houdorf, presentium exhibitori, inmandatis, ut hec eadem coram vobis viva ---xerit michi vestris litteris intimari. Datum aput Wile, proxima feria sexta post octavam apostolorum Petri et Pauli —— Qua peticione audita pronunciavimus in hec verba: Anno Domini MCCLXXII, feria sexta post octavam apostolorum Petri et Pauli predictum de Guttingen magis legittime docere debere per se vel per procuratorem ad hoc sufficienter instructum lata exhibitum fuit, aliud procuratorium in hec verba Reverendo in Christo patri ac domino Eberhardo Dei gratia episcopo Constantiensi Volricus de Guttingen dyaconus et Wilhelmus de Monteforti subdiaconus, monachi dicti monasterii sancti Galli, Eberhardo in negotio electionis, quod inter nos ex una et H(ainricum) de Wartenberch pro electo monasterii sancti Galli se gerentem serunt elegisse vertitur vel verti speratur ex parte altera magistrum Andream de Willeberc, canonicum Thuricensem — ida seu quodlibet aliud, quod causa requirit, in animas nostras prestandi, expensas petendi, si necessitas exigerit, magistrum Andream in prefato electionis negotio, quantum ad hanc diem proximam, videlicet feriam sextam post octavam apostolorum Petri et Pauli —— hoc parti adverse presentibus duximus intimandum. In cujus rei testimonium presentes fieri fecimus et sigillis --fhardi de Rote, canonici Augustensis, ipsas procuravimus communiri. Datum apud Berge, anno Domini MCC..... --m peticio, super qua interlocuti fuimus in hunc modum: Anno eodem et die predicto, petente domino deliberare possint, quid faciendum in negotio abbatie sancti Galli eis visum fuerit expedire, interlo -tractum sit et mora evidenter pateat periculosa hujusmodi dilationem non esse concedendam. Post hec elegencium in procuratorio a me exhibito contentorum, peto ut processum proxima die sabbati preterita Item peto, quod cum tempore feriato ob reverenciam Dei videlicet post vesperas predicti sabbati c... ad assignetis et super peto, vos interloqui. Item quoniam terminum peremptum nimium coartastis, ut patet --qui. Item quoniam predictus electus cum electoribus interesse personaliter desiderat, nec in Constanciam propter me d) de consensu parcium, ut judicium E. a) meum" mit übergeschribenem „t", sonst in disem stücke abkürzung für „it“, z. b. in „admittere, legittime". b) Den schriftzügen nach eher „hec“. c) Ein abkürzungszeichen für „er" (fuerimus) scheint durch den strich über dem „i“ absichtlich getilgt zu sein. d) Lücke von einer ganzen zeile. b. vobis I verti speratur ex parte altera, dantes sibi potestatem exceptiones dilatorias proponendi coram sub ypotheca rerum dicti monasterii ratum et gratum habituri quicquid per eundum W. circa premissa presentes fieri fecimus et sigillo nostro roborari. Datum Constancie, ut prius. Ostenso autem onibus in modum exceptionis proponentis, nos predicta die procedere non debere. Que exceptiones de.. episcope (!) Constantiensis. Ego W. rector ecclesie in Swarzenberch, procurator constitutus a domino Ulrico -iendo propono, quod in causa nostra ista die procedere non debetis, primo et principaliter, cum dies preterita endum fuerit assignata nec per vos, nec per juris observantiam fuerit in hodiernam diem continuata ente pro tribunali fieri debeant et constitui; unde peto nomine ipsius electi, alium diem et horam eto interlocutoriam. Item excipiendo propono, quod in termino procedere non debetis, cum jam instet, inductum, quibus a partibus nulla poterit ratione renunciari et super hoc") peto interlocu(to)riam cum in dyocesi vestra nullum pro nobis precio vel precibus sufficientem advocatum prefixi ad procedendum de alienis provinciis, nobis de sufficientibus advocatis ad querendos competentes advocatos, et super hoc) peto interlocutoriam. Nos igitur poteramus, nobis exhibito et premissa protestatione publice coram nobis a parte adversa ere non debetis, termini nobis inducias conferri reputare quic quam proponens, tamquam procurator, predictas audivimus exceptiones, et licet ipsas non obstan ----procuratore fuissent proposite, in negocio ipsius electionis forsan procedere potuissemus de jure honestate in hac parte deferre volentes, alium terminum, videlicet proximam feriam sextam post mora sit periculosa ad procedendum in examinatione electionis et ad confirmandum eum -- a facienda, que negocium contingunt, sicut de jure fuerint facienda, in choro Constanciensi - et duximus prefigendum. Ego H., notarius domini episcopi Constantiensis, una cum Walthero consocio acta conscripsimus, requirentibus autem ex parte parcium ipsarum facta est copia omnium prescriptorum II sabbato post octavam sancti Johannis Baptiste. Ludewicus prepositus. Sifridus decanus. Cůno plebanus. Marquardus scolasticus. — sen(ior). Magister Hainricus de Nidelingen, archidiaconus. Waltherus de et alii quamplures. In cujus rei testimonium presens scriptum sigillis communiri. Datum et actum Auguste, anno Domini MCCLXII, Ülricus custos rius et magister Hainricus dictus Schrotelo, notarii jurati, protestamur et dicimus, quod Requisitus, utrum domino E. de Durrehain, clerico, ante suam electionem vestes dederit") et eum in familiam receperit? Respondit: quod sic, quia hoc viderit. Requisitus nt" in abbatem et quod ipse E. eos ad hoc inducere attemptavit. Requisitus: utrum creditoribus ipsius E. aliquam pecuniam pro ipso solverit? Respondit: quod sic. Requisitus, utrum Walthero de Durrehain, layco, fratri predictorum, vestes dederit, ut jam dictos fratres suos Hainricum et Hugonem induceret, ut eum eligerent in abbatem, et utrum propter hoc idemt ad hoc inducere attemptaverit? Respondit: quod sic. Requisitus: Utrum R(ůmo), qui dicitur decanus, vocem habuerit in electione abbatis sancti Galli? Respondit: quod ignorat. Requisitus, utrum in monasterio Augiensi habitum monachalem assumpserit et ibidem in eodem habitu per aliquos annos permanserit? Respondit: quod sic. Requisitus : Utrum in dicto monasterio professionem fecerit et postea in monasterium sancti Galli transierit ad tempus, donec status sui monasterii esset emendatus? Respondit: quod transivit; sed utrum ad tempus vel non, ignorat. Dixit etiam, quod monasterium Augiense in antiquo sollempnius fuit et quod, utrum postquam transivit, aliquos redditus receperit a monasterio Augiensi, ignorat. Requisitus: utrum F(riderico) de Gundolvingen injecerit temere manus violentas ad sanguinis effusionem ac etiam in Berhtoldum subdyaconum, notarium quondam abbatis Berhtoldi, et utrum post hujusmodi injectionem in divinis officiis ministraverit? Respondit, quod Strûz, frater prefati electi, in Ulricum de Sneggenburg monachum et sacerdotem ad effusionem sanguinis et in Gerwicum de Scolis, tunc subdiaconum et clericum, manus injecit violentas. Requisitus, utrum in subdiaconatus ordine ministraverit? Respondit: se ignorare. Requisitus: Utrum idem H(ainricus) junior sit bone vel male fame? Respondit: quod male fame et quod, cum aliquando esset in furto deprehensus, quondam dominus Berhtoldus abbas propter furtum et alios excessus ipsum per plures annos tenuit incarceratum, et incorrigibilis fuit. Dixit etiam, quod errabundus fuit in seculo per plures annos, monachali habitu derelicto, et quod fame sue prodigus vixit luxuriose cum quadam Judea et quod de Requisitus, utrum F. de Wildenstain Johanni clerico, magistro scolarum, manus injecerit temere violentas? Respondit : quod ignorat. Requisitus: Utrum idem F., vivente adhuc in abbatem? Respondit: quod ita percepit ab ipso electo; utrum autem dominus F(ridericus) de Gundolvingen juraverit et alia fecerit, que secuntur, dixit, quod ignorat. ➖➖ sacerdos capelle sancti Johannis apud sanctum Gallum juratus requisitus de primo, de suis electoribus sollicitasse IIo, III et IIII° articulis concordat cum superiori teste, comite precibus. Requisitus: Utrum dominum Rů(monem), qui dicitur decanus, Ulricus de Sneggenburg sollicitaverit precibus? Respondit: quod sic; ipse enim dominus Rumo aspiravit ad regimen abbacie, unde credit, quod rogatus ipsi electo adheserit. Requisitus: Utrum R. de Rætershoven, F(ridericum) de Gundolvingen et F. de Wildenstain sollicitaverit precibus? Respondit, quod ita intellexit per famam. Requisitus: Utrum domino abbate Berhtoldo ad Hyspaniam proficiscente aliquos de conventu sollicitaverit, ut eum in abbatem eligerent, et utrum F(ridericum) de Gundolvingen sollicitaverit? Respondit: quod ignorat; dixit tamen, quod, sicut intellexit ex fama publica, idem electus Hainricum et Hugonem de Durrehain sollicitavit. Requisitus, utrum electus in minoribus offitiis sibi commissis bene vel male administraverit? Respondit: quod, sicut sibi videbatur, male amministravit et negligenter. Requisitus, utrum sufficiat regimini abbatie predicte et utrum regulam beati Benedicti intelligat et eam exponere sciat? Respondit: quod, sicut credit, insuffitientis sit scientie et quod regulam beati Benedicti vix sciat litteraliter loqui. Requisitus: Utrum ante electionem fuerit bone vite vel male et levis opinionis et utrum vitam duxerit dissolutam et regulam beati Benedicti non observaverit? In eo concordat cum comite supradicto, adiciens quod de hiis est publica vox et fama. Requisitus: Utrum idem electus tempore electionis fuerit perjurus et super aliis ab — —arum ante electionem ad sanguinis effusionem manus injecerit violentas, et utrum post talem injectionem in divinis offitiis ministraverit et utrum dederint pecuniam de consensu et voluntate ipsius illis, qui vocem habent in electione, videlicet Hainrico et Hugoni, fratribus de Durre hain, ut eum in abbatem eligerent, et utrum Strûz, frater ipsius electi, aliquid dederit vel promiserit pro sua electione? Respondit: quod ignorat. Requisitus: si dictus electus ante suam electionem suis electoribus aliquid dederit vel promiserit pro sua electione? Respondit: quod dominum R. et F. de Wildenstain in familiam recepit ante suam electionem, et intellexit, eum pecuniam et alia promisisse pro sua electione. Requisitus, utrum --- Respondit, quod concubine ipsius R. datum fuerit pallium ante electionem pro sua electione. De articulo vero immediate sequenti dixit se nichil scire. Requisitus, utrum — — dederit et utrum eum in familiam receperit et utrum creditoribus ipius solverit pro ipso 40 libras, monete Brisaugensis, et utrum hoc fecerit et utrum hoc promiserit et ad hoc faciendum fratres suos inducere attemptaverit? Item utrum Walthero de Durrehain, layco, vestes dederit, ut pro eo fratres sollicitaret, et propter hoc ad monasterium sancti Galli venerit et ipsos fratres suos ad eligendum prefatum Hainricum) inducere attemptaverit? Respondit similes vestibus fratruelis electi, et quod hoc non solum ab ipso E., verum etiam a dominis Hainrico et Hugone, fratribus ipsius E., et aliis fidedignis hominibus audivit, et quod de hiis est publica vox et fama. Requisitus: Utrum R(ůmo), qui dicitur decanus, vocem electionis habuerit? et de aliis articulis dependentibus ab eodem, concordat cum superiori teste. Requisitus, utrum, qui est sacerdos et clericus secularis, ad sanguinis effusionem manus injecerit temere violentas? Respondit: quod sic, et hoc scit.... injuriam et quod de hoc est p. etc. Dixit etiam, quod ignorat, utrum in Berhtoldum notarium subdyaconus manus injecerit violentas. Requisitus: Utrum H(ainricus) de Wartenberg junior, frater -- ad effusionem sanguinis manus injecerit violentas et utrum post talem injectionem etc., et utrum de hiis sit publica etc.? Respondit: se nescire. Requisitus, utrum in.. sacerdotem et clericum secularem ad effusionem sanguinis manus injecerit temere violentas et utrum post talem injectionem in subdyaconatus ordine ministraverit idem H(ainricus) junior fuerit infamis et sacrilegium commiserit et an male vite et levis opinionis extiterit et furtum fecerit et utrum a quondam domino Berhtoldo abbate propter furtum per plures annos detentus fuerit in carcere tamquam incorrigibilis, et postquam liberatus fuit a carcere, iterum furtum commiserit, et utrum ante electionem errabundus fuerit in seculo per plures annos et fame sue prodigus vixerit luxuriose cum quadam Judea? Respondit: quod sic, et quod de hiis est publica vox et fama. Requisitus: Utrum F. de Wildenstain ante electionem ad sanguinis effusionem manus injecerit temere violentas et post talem injectionem in subdyaconatus ordine ministraverit? Dixit, quod hec percepit ex auditu. De sequentibus autem articulis dixit ante electionem, sicut ipse intellexit, conspiraverant. § Dominus Berhtoldus de Druhpurg, canonicus Augustensis, testis a pluribus ita esse intellexit. a) Die obere hälfte der buchstaben diser ganzen zeile ist weggeschnitten. Statt „G“, wie Goldast list, ist jedenfalls „E“ zu lesen. b) Goldast ergänzt „eligant“. c) Dise ergänzung Goldast's ist jedenfalls zu kurz ausgefallen für die lücke. d) Hier scheint mit dem priester der capelle St. Johann ein neuer zeuge einzutreten. e) Der letzte buchstabe diser kleinen lücke scheint ein „q“ zu sein mit übergeschribener abkürzung für „ua“ oder „ra“. Urk. St. Gallen. F. F. 4. B. 44. Abdruck: Goldast, Alamannicarum Rerum Scriptores II. 79. Drei gut geschribene bruchstücke. Das erste, offenbar von einem bücherdeckel abgelöst, ist an beiden seiten und unten stark beschnitten, das zweite oben und auf der linken seite und ebenso das dritte. Die seitliche verstümmelung dises letzteren geht indess jedenfalls nicht so weit, wie diejenige der zwei ersten stücke, und scheint sich auf 10-20 buchstaben zu belaufen. Es hat daher schon Goldast den versuch gemacht, die lücken teilweise auszufüllen. Dass das pergament seinem abdrucke in ganz gleichem zustande zu grunde lag, wie dem obigen, beweist die grosszal seiner lücken, die genau mit dem jetzt noch vorhandenen texte stimmen. Was daher Goldast mer bietet, ist lediglich conjectur, aber meist ser einleuchtende. Seine ergänzungen und von mir neu hinzugefügte sind durch cursivschrift hervorgehoben. Es versteht sich von selbst, dass in keiner weise volle sicherheit für die richtigkeit diser ergänzungen in anspruch genommen wird. An eine ergänzung der unheilbar verstümmelten ersten zwei bruchstücke konnte nicht gedacht werden. Ueber den ganzen process vrgl. man die noten 195 u. 200 in Meyer von Knonau's neuen ausgabe Kuchimeisters, St. Gallische Mitteilungen XVIII. Wärend der bearbeitung des anhangs sind mir noch einige st. gallische urkunden in die hand gefallen oder zugänglich geworden, die früher teils nur nach einer copie oder einem abdruck gegeben werden konnten, teils noch gar nicht bekannt waren. Mit den letztern stücken folgen von den erstern nachstehend noch diejenigen als beilagen, deren nachträglich zum vorschein gekommene originale von dem früher gedruckten text wesentlich abweichen oder in ergänzen. 1. Abt Berchtold von St. Gallen überträgt dem kloster Maggenau den von Albrecht von Bussnang aufgegebenen lehenhof Růtirsholz. St. Gallen. 1252. December 4. Nos Bertholdus, Dei gratia sancti Galli abbas, universis presentium inspectoribus salutem in salutis auctore. Cum omnia facta mortalium temporalem sequantur motum, expedit, ut ne labantur cum tempore, que geruntur cum tempore, literarum ac testium aminiculo ad perpetuitatem memorie fultiantur. Noverint igitur tam presentes, quam posteri, quod Albertus, nobilis de Bussenanc, curiam suam in Rutirsholz1 cum omni jure et omnibus ad eandem curiam pertinentibus, quam a nobis et nostro monasterio nomine pheodi possidebat, nobis et nostro monasterio resignavit. Nos vero ob honorem Dei et gloriose virginis Marie, genitricis ejus, nec non omnium sanctorum et ad instantiam precum predicti Alberti, de consensu unanimi et voluntati concordi Mangoldi prioris et Alberti prepositi totiusque capituli nostri, monasterio in Magginouwe, ordinis Cisterciensis, et personis ibidem militantibus Domino, curiam memoratam concessimus libere in perpetuum perfruendam; statuentes, ut dictum monasterium Magginouwe singulis annis in festo beati Galli mediam libram cere, census nomine, nobis et nostro monasterio ad aram sancti Galli offerendo persolvat. Hec autem ut rata ac inconvulsa permaneant, presentem paginam desuper scriptam nostro nostrique capituli sigillis fecimus roborari. Hujus itaque facti testes sunt hii: magister Heinricus dictus de Zurzach, Burcardus dictus de Rinegge, plebanus in Rorschach, Ysaac sacerdos sancti Oswaldi et Rudolfus Gielo. Waltherus de Lindinberc. Rudolfus Dispensator. Ülricus et Gerwicus Plarrarii. Cristanus Magister Coquine. Datum apud sanctum Gallum, anno Domini MCCLII, indictionis undecime, II nonas Decenbris (!). Klosterarchiv Maggenau. F. n. 3. 1 Vorläufig unbestimmbar. Gut geschribenes original, im ganzen wol erhalten, doch hangen beide sigel nur noch in bruchstücken, n. 1 an grün-weissen und rotweissen, n. 2 an rot-weissen seidenschnüren. Die angaben des datums stimmen genau bei anname der „indictio Bedana". 2. Vrgl. oben n. 958. In nomine Domini. Amen. Nos Bertholdus, Dei gratia abbas, Manegoldus decanus totusque conventus monasterii sancti Galli notum facimus tenore presentium universis, quod nos ad devotam supplicationem Rudolfi dicti Giel de Glatteburc militis, ecclesie nostre ministerialis, curiam dictam im Holze1, quam ipse ab ecclesia nostra jam dicta tenebat in feudum, resignatam ab eodem et omnino liberam recepimus ad manus nostras eamque monasterio de Maggenouve, Cistertiensis ordinis, donavimus pleno jure sub annuo censu dimidie libre cere in perpetuum possidendam. Quem itaque censum abbatissa et conventus monasterii predicti singulis annis in festo sancti Galli nostro monasterio persolvere tenebuntur in recognitionem dominii dicte curie a monasterio nostro tracti. Verum memoratus R (ůdolfus) miles, provide attendens, quod nostra interest indempnitate monasterii nostri precavere sollicitudine diligenti, ne unde aliis proficimus inde nobis deficiamus, obtinuit ab illustri viro comite Hartmanno de Kiburch seniore donari nobis et ecclesie nostre predium in Hiutte wiler', quod predictus miles ab eodem comite tenebat in feudum, in recompensationem scilicet prefate curie im Holze1 apud nos in perpetuum permansurum; ita tamen, quod ipse miles nobis et ecclesie nostre de ipso predio in Hiutte wiler pro jam dicta curia im Holze, monasterio de Maggenouve a nobis, ut predictum est, tradita, jus fidelitatis et homagii recognoscat. Nec diffitemur, quin predium a prefato comite nobis traditum majoris precii, quam curia im Holze1 existat, estimatione prehabita competenti. Ut igitur ea, que premissa sunt, apud posteros robur obtineant firmitatis, nos presentem conscribi cartam et sigillorum nostrorum, abbatis scilicet et conventus appensione eam fecimus roborari; dantes eam supradicto monasterio de Maggenouve in testimonium geste rei. Testes etiam, qui premissis interfuerunt, sunt hii: Otto rector ecclesie de Rumans horn3. Růdolfus nobilis de Gutingen, Egilolfus de Altstetin, Burchardus et Conradus de Einwiler, fratres, Waltherus de Lindenberc, milites. Item Conradus, Růdolfus et Ûlricus, filii prefati Gielonis. Waltherus de Altstetin. Heinricus de Hertinberc. Bertoldus Blaser. Bertoldus de Loubon, et alii plures. Actum apud sanctum Gallum in superiori capella curie abbatis, V) kalendis Februarii, anno Domini MCCLXII, indictione V, pontificatus domini Urbani pape IIII anno primo. a) itaque" nicht ganz sicher, weil verwischt. b) Möglicherweise „IV“; beschädigte stelle. Klosterarchiv Maggenau. G. G. n. 15. 1 Holzeren, gem. (Nider-) Helfenswil, kant. St. Gallen. Der sprachlichen form nach eher Hüttwilen bei Eschenz, der lage nach eher Hüttenswil oder Hüttiswil, gem. Sulgen; Romanshorn; -- kanton Turgau. Gut geschribenes, doch etwas abgeblasstes und stellenweise brüchiges und verwischtes original; beide sigel abgefallen. 3. Die grafen Fridrich und Diethelm von Toggenburg, Wezel Schnöde und Rudolf von Hausen Fridericus et Diethalmus, comites de Toggenburc, Wecilo dictus Schnoede et Rudolfus dictus Vammehuse omnibus presentium inspectoribus salutem in Domino. Noverint universi, quod nos dilectis in Christo priorisse et conventui Vallis sancte Katherine apud Diezinhoven promisimus fide data nomine sacramenti procurare infra unum mensem, quam citto Fridericus comes de Toggenburc ad propria revertatur, quod idem Fridericus donationem, quam nos comites de Toggenburc fecimus predictis priorisse et conventui de curia sita apud ....), ratam et gratam habeat sine qualibet contradictione. Quod si forte infra dictum mensem per nos non fuerit procuratum, promisimus nos Diethalmus comes de Toggenburc, Wezelo dictus Snæde et Rudolfus de Husen intrare in oppidum Wile nomine obsidum nec ab inde recedere, quoadusque hoc, quod superius dictum est, totaliter fuerit expeditum. Si vero omnes vel unus ex nobis dictam promissionem infringerit, tunc dominus Fridericus comes de Toggenburc ad ammonitionem predictorum priorisse et conventus se tenetur apud dictum opidum recipere, inde non recessurum, quoadusque id, quod superius dictum est, plenarie fuerit consumatum (!). In hujus facti testimonium |