Bibliographisch Album. In het Paleis der Bourgondiërs te Brussel. Historische roman door Betsy Perk. Arnhem, P. Gouda Quint, 1889. Als wij dit boek gelezen hebben en dan nog eens den titel opslaan, denken wij aanstonds bij de daarop voorkomende woorden "Historische roman" aan een drukfout, die, ofschoon bijna onvergeeflijk, niet tot de onmogelijke behoort, aangezien in het rijk der drukfouten niets onmogelijk is. Wij zoeken naar een verbeterblaadje, en als wij dit niet vinden, willen wij toch liever gelooven aan verregaande slordigheid in de correctie dan aan kolossale zelfmisleiding van de schrijfster. En toch is het jammer, dat dat „Historische roman" op den titel staat; wij gaan ons nu onwillekeurig voorstellen, wat er had kunnen worden uit de voorhanden stof, indien zij eens door eene kunstenares ware bewerkt. Doch laat ons niet onbillijk zijn; dat Mej. Perk geen historischen roman schreef, sluit volstrekt nog niet in, dat haar boek waardeloos zou zijn. Wie door een populair geschrift zijne kennis van de laatste levensjaren van Karel V en diens afstand ten behoeve van zijnen zoon Filips wil opfrisschen, zal met succês het boek van Betsy Perk ter hand nemen. Of aan een dergelijk geschrift groote behoefte bestond, zullen wij daarlaten, maar wel zouden wij gaarne hebben gezien, dat zulk een belangrijk tijdvak uit onze vaderlandsche geschiedenis in goed Hollandsch ware beschreven. De Nederlandsche taal is nu juist niet het vak, waarin mej. Perk uitmunt, doch aangezien het spreekwoord zegt, dat niemand te oud is om te ALBUM. 1889. 12 126 BETSY PERK, IN HET PALEIS DER BOURGONDIËRS TE BRUSSEL. leeren, en de leergrage en onderzoekende schrijfster van die waarheid wel diep doordrongen zal zijn, willen wij haar op een en ander wijzen, dat bij een niet waarschijnlijken, maar toch mogelijken tweeden druk van haar boek zou kunnen worden verbeterd. Wij hebben voor het grijpen en doen maar een paar grepen. Blz. 228 staat bejegend", hollandsch ontmoetend"; blz. 230 „zoek worden gemaakt", holl. zoek worden gebracht"; blz. 232 „zich zochten", holl. elkander zochten"; blz. 236 zoo geviel het", holl. „zoo gebeurde het"; blz. 259 „zich verspitsen", holl. „zich spitsen"; blz. 261 geheel onder zich", holl. geheel onder elkander". Mocht soms dit alles en nog zooveel meer ook moeten worden gebracht tot de rubriek drukfouten, dan heeft de corrector ten volle verdiend, dat het werk voor zijne rekëning herdrukt wordt. J. K. C. " In vuur en vlam, Historisch-Romantisch Verhaal, door Catharina F. van Dit boek lazen wij onmiddellijk na het voorgaande en niets is meer rationeel dan de bespreking van „In vuur en vlam" ook onmiddellijk te laten volgen op die van het werk van Mej. Perk, Beide boeken toch hebben ontzettend veel gemeens. Dezelfde uitgever gaf ze uit in hetzelfde jaar; het formaat is hetzelfde; het aantal bladzijden is bijna (een verschil van twee) gelijk; beide werden geschreven door eene vrouw; op beide titels lezen wij de vroegere werken van de schrijfster; beide werken moeten beschouwd worden als vervolgen, die echter op zichzelf een geheel vormen; beide behandelen onderwerpen uit de geschiedenis, en wel uit de vaderlandsche. Toch valt er ook wel eenig verschil op te merken, afgezien natuurlijk van den omslag. Vooreerst hebben wij ten aanzien van het boek van Mej. Van Rees geen gissingen te maken omtrent drukfouten, daar zij ons worden aangewezen op de laatste bladzijde, en ten andere lezen wij hier goed Hollandsch. Maar wat waarschijnlijk het belangrijkst is, het boek van Catharina van Rees maakt een veel bescheidener indruk dan dat van Betsy Perk; komt de laatste ons bij abuis, hetzij zoo een His CATHABINA F. VAN REES, IN VUUR EN VLAM. 127 torischen Roman aanbieden de eerste vergenoegt zich met een Historisch-Romantiseh- Verhaal". En dat Historisch-Romantisch Verhaal" is uitnemend. Er is eene kunstenares aan het werk geweest, die haar stof beheerscht, die weet te schilderen met de pen, die het verleden voor ons doet herleven. Op den historischen achtergrond maalt zij de beelden harer fantasie, teekent zij ons karakters. Waarlijk, het is een voortreffelijk boek, dat „In vuur en vlam" en wij zullen nog lang denken aan den edelen Oede, aan de ongelukkige Metta, aan de schoone Mechteld, aan den laaghartigen Herbern van Putten, aan den stoeren Ottoszoon en zoovele anderen, wij zullen de Veluwe niet kunnen zien zonder ons te herinneren, dat Catharina van Rees haar „In vuur en vlam" geschreven heeft. Velen zullen zeker willen kennis maken met die beelden en tooneelen en als Mej. Perk onder de lezeressen gevonden wordt, zal zij stellig genieten. Jammer voor haar, dat zij niet, evenals in de Nederlandsche taal, een lesje kan gaan nemen in de kunst, omdat een mensch nu eenmaal geen kunstenaar gemaakt, maar geboren wordt. J. K. C. Een Eerste Liefde, Roman van Bram van Dam, Amsterdam, A. van Indien de Franschman gelijk heeft met zijn tout genre est bon, hors le genre ennuyeux", dan kunnen wij ten minste dit boek niet tot le bon genre" rekenen, want het is door en door vervelend en de mensch, die het brengt tot het woord "einde" op de 266ste bladzijde, mag voldaan zijn over zijn wilskracht en doorzettingsvermogen. Het motief is verre van nieuw, het verloop doodgewoon, erg alledaagsch. Op de eerste bladzijden weten wij reeds, dat Terwoud en het geredde meisje nauwer met elkander in aanraking zullen komen; de scène tusschen haar en Lachette zien wij reeds tegemoet zoodra ons de naam Lachette is genoemd, en als Terwoud den revolver heeft gekocht, lezen wij eenvoudig door om het boek uit te hebben, maar volstrekt niet om den afloop, dien wij reeds kennen, te weten te komen. Wie in dit boek frischheid en oorspronkelijkheld zoekt, zoekt te vergeefs. Als de schrijver dergelijke onderwerpen wil behandelen op frissche en amusante manier, ga hij eens bij de Franschen ter schole om hun de kunst af te kijken. Op één punt kan Bram van Dam gerust zijn. Hij spreekt ergens van onzedelijke boeken, die gedrukt werden op de drukkerij, waar Terwoud werkte, en natuurlijk weten wij niet of hij daartoe ook zijn pennevrucht rekent. Zoo ja, dan behoeft hij zich niet angstig te maken over slechten invloed van zijn boek, want het behoort tot dat lamme soort, dat geen kwaad zal doen. De fantasie wordt door het lezen van Een Eerste Liefde" niet verontreinigd of geprikkeld, maar gedood, en het boek kan best dienst doen als een homoeopatisch geneesmiddel tegen sensualiteit. Er komen stukken in voor de teekening van mevrouw Biezen en hare dienstbode en van de familie Lachette die duidelijk bewijzen, dat Bram van Dam talent heeft, en het is jammer, dat hij dit talent niet heeft besteed aan een frisch, oorspronkelijk onderwerp. J. K. C. |