Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

lisset cum vero nihil commissum contra legem esse defendam, quid est quod meam defensionem latio legis impediat? negat 6 esse eiusdem severitatis, Catilinam exitium rei publicae intra moenia molientem verbis et paene imperio ex urbe expulisse et nunc pro L. Murena dicere. ego autem has partes lenitatis et misericordiae, quas me natura ipsa docuit, semper egi libenter, illam vero gravitatis severitatisque personam non adpetivi, sed ab re publica mihi impositam sustinui, sicut huius imperii dignitas in summo periculo civium postulabat. quodsi tum, cum res publica vim et severitatem desiderabat, vici naturam et tam vehemens fui quam cogebar, non quam volebam, nunc, cum omnes me causae ad misericordiam atque humanitatem vocent, quanto tandem studio debeo naturae meae consuetudinique servire ! ac de officio defensionis meae ac de ratione accusationis tuae fortasse etiam alia in parte orationis dicendum nobis erit.

sed me, iudices, non minus hominis sapientissimi atque 7 ornatissimi, Ser. Sulpicii, conquestio quam Catonis accusatio commovebat, qui gravissime et acerbissime se ferre dixit me familiaritatis necessitudinisque oblitum causam L. Murenae contra se defendere. huic ego, iudices, satis facere cupio. vosque adhibere arbitros: nam cum grave est vere accusari in amicitia, tum, etiam si falso accuseris, non est neglegendum. ego, Servi Sulpici, me in petitione tua tibi omnia studia atque officia pro nostra necessitudine et debuisse confiteor et praesti

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]
[blocks in formation]

alia in parte] § 67 foll. 7. sapientissimi] Here as often of a learned jurist. cf. Lael. § 6.

conquestio] not in the technical sense of de invent. I. § 106, but as again in Cic. ($ 72, ad Q. fratrem 1. 1, § 22) simply complaint.' Z.

satis facere] to justify myself in his eyes. This, as well as adhibere arbitros, is a legal expression. cf. § 27, iudicem an arbitrum.

accuseris] Z. remarks that this is one of the few instances of the second person sing. pass. in ris found in C.cero. cf. Madv. § 114 b.

tisse arbitror. nihil tibi consulatum petenti a me defuit, quod esset aut ab amico aut a gratioso aut a consule postulandum. abiit illud tempus, mutata ratio est. sic existimo, sic mihi persuadeo, me tibi contra honorem L. Murenae, quantum tu a me postulare ausus es, tantum debuisse, contra salutem nihil 8 debere. neque enim, si tibi tum, cum peteres consulatum, favi, nunc, cum Murenam ipsum petis, adiutor eodem pacto esse debeo. atque hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest, ut, amicis nostris accusantibus, non etiam alienissimos defendamus. IV. mihi autem cum Murena, iudices, et magna et vetus amicitia est, quae in capitis dimicatione a Ser. Sulpicio non idcirco obruetur, quod ab eodem in honoris contentione superata est. quae si causa non esset hominis, tamen honoris eius, quem adeptus est, amplitudo summae mihi superbiae crudelitatisque famam inussisset, si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi causam tanti periculi repudiassem. neque enim iam mihi licet neque est integrum, ut meum laborem hominum periculis sublevandis non impertiam. nam cum praemia mihi tanta pro hac industria sint data, quanta antea nemini, sic existimo, quibus

a me] on my side.' So pro Milone § 10. H.

abiit] sc. frustra. cf. pro Sest. §72 abiit ille annus. Z. that season is past; circumstances have changed.'

postulare ausus es] 'had the face to claim from me. In Greek ἀξιοῦν éróλunoas. For matter cf. Quint. XI. i. 69.

8. favi] so Z. from MS. Lag. 9, and it is far better than the adfui given by some inferior MSS. 'supported you.' an election word. petis] on same authority, instead of petas, which H. keeps, and compares with vocent § 6. But see Madv. § 358.

hoc] this principle, viz. that...... cf. pro Sulla, § 49 intellegebat hanc nobis a maioribus esse traditam

disciplinam, ut nullius amicitia ad pericula propulsanda impediremur.

H.

etiam alienissimos] cf. §§ 45, 56.

iv. capitis] Expulsion from the Senate and ten years exile, according to the lex Tullia. obruetur. cf. Ov. Amor. III. 1. 40, obruit exiguas regia vestra fores. inf. § 86.

honoris contentione] see on § II, and for genitive cf. Madv. § 283 obs. 3.

superata est] It yielded to my friendship for Sulpicius.

[ocr errors]

quae si causa non esset hominis, tamen...] so I much prefer to read with Z, led by MS. Lag. 9. even were he not a personal friend, still'...

famam] so notam,ignominiam, etc. inurere. Here fama bad name.

integrum, ut...] H. cf. Tusc. D. V. § 62 ei ne integrum quidem erat ut ad iustitiam remigraret. Madv. § 374 obs. 2.

sic existimo...ingrati] Here again the reading of Z., led by MS. Lag.

ceperis, ea, cum adeptus sis, deponere, esse hominis et astuti et ingrati. quodsi licet desinere, si te auctore possum, si nulla 9 inertiae, nulla superbiae, nulla inhumanitatis culpa suscipitur, ego vero libenter desino: sin autem fuga laboris desidiam, repudiatio supplicum superbiam, amicorum neglectio improbitatem coarguit, nimirum haec causa est eius modi, quam nec industrius quisquam nec misericors nec officiosus deserere possit. atque huiusce rei coniecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis. nam si tibi necesse putas etiam adversariis amicorum tuorum de iure consulentibus respondere, et si turpe existimas te advocato illum ipsum, quem contra veneris, causa cadere, noli tam esse iniustus, ut, cum tui fontes vel inimicis tuis pateant, nostros etiam amicis putes clausos esse oportere. etenim si me tua familiaritas ab hac causa 10 removisset et si hoc idem Q. Hortensio, M. Crasso, clarissimis viris, si idem ceteris, a quibus intellego tuam gratiam magni aestimari, accidisset, in ea civitate consul designatus defensorem non haberet, in qua nemini umquam infimo maiores nostri patronum deesse voluerunt. ego vero, iudices, ipse me existimarem nefarium, si amico, crudelem, si misero, superbum, si consuli defuissem. quare quod dandum est amicitiae, large dabitur a me, ut tecum agam, Servi, non secus ac si meus esses

9, seems better in itself. But the sentence is probably too far corrupted for full restoration. Steinmetz well compares a fragm. of Cato the censor, nam perimurium siet, cum mihi ob eos mores, quos prius habui, honos detur, ubi datus est, tum uti eos mutem atque alii modi sim.

9. te auctore] on your authority or responsibility.

vero] lays stress on ego. 'I for my part am quite ready to do so.' cf. ad Fam. IV. 6, ego vero, Servi, vellem... ad Q. fr. II. 7 (9) § I.

studio] 'line,' 'profession.' cf. §§ 66, 75. coniecturam. cf. § 44.

Servi] With friendly familiarity he uses the praenomen only, here and elsewhere in the speech, when addressing Sulpicius; so with Cato, CIC. pro L. Mur.

§ 13. Z. cf. Hor. Sat. II. 5. 32, gaudent praenomine molles auriculae. respondere] see on § 19.

advocato] not an advocate, as in the later authors; but any legal assistant. 'when your opinion is taken.' lit. 'a backer.' cf. Phil. I. § 16, pro Caec. §§ 24, 43, Ter. Adelph. IV. 5. 43.

causa cadere] to be non-suited for informality in pleading. Z. cf. de Orat. I. § 166, ad Fam. VII. 14. Gaius IV. 68, Jul. Paullus I. IO. inimicis tuis] rhetorical = inimicis amicorum tuorum. H.

10. voluerunt] not a law, but customary in the praetor's edict. T.

non secus ac] = non aliter ac, but non secus quam non minus quam. For the latter cf. de Leg. II. § 5. Z. esses] so Z. with the best MSS.

3

11

frater, qui mihi est carissimus, isto in loco: quod tribuendum est officio, fidei, religioni, id ita moderabor, ut meminerim me contra amici studium pro amici periculo dicere.

v. intellego, iudices, tris totius accusationis partes fuisse et earum unam in reprehensione vitae, alteram in contentione dignitatis, tertiam in criminibus ambitus esse versatam. atque harum trium partium prima illa, quae gravissima debebat esse, ita fuit infirma et levis, ut illos lex magis quaedam accusatoria quam vera male dicendi facultas de vita L. Murenae dicere aliquid coegerit. obiecta est enim Asia : quae ab hoc non ad voluptatem et luxuriam expetita est, sed in militari labore peragrata. qui si adulescens patre suo imperatore non meruisset, aut hostem aut patris imperium timuisse aut a parente repudiatus esse videretur. an cum sedere in equis triumphantium praetextati potissimum filii soleant, huic donis militaribus patris triumphum decorare fugiendum fuit, ut rebus

isto in loco] sc. the seat of the counsel for the prosecution. cf. pro Flacco, § 22, pro Rosc. Am. § 32, ad subsellia.

officio — fidei — religioni] 'duty,' 'honour,' 'conscience.' A fine cli

max.

V. II. contentione dignitatis] 'in contrasting his claims to the consulship with those of his rivals.' So contentio honoris, §§ 8, 56. Other wise in de Off. 1. § 87, where contentio honorum=struggle for office, and in the contentio honesti et utilis of book III. cf. § 56 inf.

ambitus] 'corrupt practices,' of which there were two main branches, (a) simple bribery of voters (largitio), and (b) the use of intimidation by bribed gangs (sodalicia). Festus defines it generally as crimen adfectati honoris.

The whole of this partitio is quoted and praised by Quintil. IV. v. 12. In VII. i. 12 he remarks anteactae vitae crimina plerumque prima purganda sunt, ut id, de quo laturus est sententiam iudex, audire propitius incipiat. cf. also VII. ii. 33-34,

IV. V. 3.

lex] see on § 5.

male dicendi even of true charges. cf. § 13.

Asia] i. e. his life in that province. for its reputation cf. with H. ad Q. fr. I. 1, § 19 corruptrix provincia, also Tac. Agr. 6, Liv. XXXIV. 4, XXXIX. 6, inf. § 20.

quae] adversative, as in pro Rosc. Amer. § 83. H. and yet it was not that he sought after its luxury, but'...

in militari labore] in the course of hard service in the field.

meruisset] sc. stipendia. imperium] hinting that the father was a martinet.

in equis] in the triumphal car sat with the general his children or near relations. The elder sons if still praetextati (i. e. not yet of age for taking the toga virilis) rode on the horses that drew the car. cf. Tac. Ann. II. 41, Suet. Tib. 6. Growr up sons rode after the car on their own horses. cf. Liv. XLV. 40. potissimum] are generally chosen to sit'...' by preference.' cf. §$ 75,

[blocks in formation]

communiter gestis paene simul cum patre triumpharet? hic 12 vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, parenti suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit: et si habet Asia suspicionem luxuriae quandam, non Asiam numquam vidisse, sed in Asia continenter vixisse laudandum est. quam ob rem non Asiae nomen obiciendum Murenae fuit, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum flagitium ac dedecus: meruisse vero stipendia in eo bello, quod tum populus Romanus non modo maximum, sed etiam solum gerebat, virtutis, patre imperatore libentissime meruisse pietatis, finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fecisse felicitatis fuit. maledicto quidem idcirco nihil in hisce rebus loci est, quod omnia laus occupavit.

VI. saltatorem appellat L. Murenam Cato. maledictum 13 est, si vere obicitur, vehementis accusatoris, sin falso, maledici conviciatoris. quare cum ista sis auctoritate, non debes, Marce, arripere maledictum ex trivio aut scurrarum aliquo

[blocks in formation]

the habit of dancing (singly). 'a stage-dancer,' 'harlequin.' A great reproach. Z. refers to in Pison. $22, quumque ipse nudus in convivio saltaret, and de Off. 1. § 150, III. $$ 75, 93. H. adds pro Deiot. § 26. Add Hor. Sat. II. I. 24, Plato Menex. 236 d, Xen. Sympos. ii. 17-19, Ov. Fasti v. 338.

maledici] the passage quoted generally in explanation of this is pro Caelio § 6, aliud est male dicere, aliud accusare. accusatio crimen desiderat, rem ut definiat, hominem ut notet, argumento probet, teste confirmet: maledictio autem nihil habet propositi praeter contumeliam, quae si petulantius iactatur, convicium, si facetius, urbanitas nominatur. an abusive scoffer.'

Marce] so Serzi, § 9, etc., but it may be better with Z. to follow MS. Lag. 9 in reading M. Cato, as the familiarity of 'Marce' addressed to Cato is at least unlikely.

« PreviousContinue »