turpe paras, ne tu pueri contempseris annos, sed peccaturo obstet tibi filius infans. nam si quid dignum censoris fecerit ira quandoque et similem tibi se non corpore tantum nec vultu dederit, morum quoque filius et qui omnia deterius tua per vestigia peccet, corripies nimirum et castigabis acerbo clamore ac post haec tabulas mutare parabis. unde tibi frontem libertatemque parentis, cum facias peiora senex vacuumque cerebro iam pridem caput hoc ventosa cucurbita quaerat? Hospite venturo, cessabit nemo tuorum. 'verre pavimentum, nitidas ostende columnas, arida cum tota descendat aranea tela, 50 55 бо 65 hic leve argentum, vasa aspera tergeat alter!' vox domini furit instantis virgamque tenentis. ergo miser trepidas, ne stercore foeda canino atria displiceant oculis venientis amici, ne perfusa luto sit porticus; et tamen uno semodio scobis haec emendat servulus unus: illud non agitas, ut sanctam filius omni aspiciat sine labe domum vitioque carentem? gratum est, quod patriae civem populoque dedisti, 70 si facis ut patriae sit idoneus, utilis agris, utilis et bellorum et pacis rebus agendis. plurimum enim intererit, quibus artibus et quibus hunc tu moribus instituas. serpente ciconia pullos 48 nec PS 57 senes P❘ 59 cessa*it | P| 70 patribus Bentl Hor. c. III 6 20 | 71 patria PS XIV નક 75 80 85 nutrit et inventa per devia rura lacerta: illi eadem sumptis quaerunt animalia pinnis. vultur iumento et canibus crucibusque relictis ad fetus properat partemque cadaveris adfert: hic est ergo cibus magni quoque vulturis et se pascentis, propria cum iam facit arbore nidos. sed leporem aut capream famulae Iovis et generosaė in saltu venantur aves, hinc praeda cubili ponitur: inde autem cum se matura levarit progenies, stimulante fame festinat ad illam, quam primum praedam rupto gustaverat ovo. Aedificator erat Cretonius et modo curvo litore Caietae, summa nunc Tiburis arce, nunc Praenestinis in montibus alta parabat culmina villarum Graecis longeque petitis marmoribus, vincens Fortunae atque Herculis aedem, ut spado vincebat Capitolia nostra Posides. dum sic ergo habitat Cretonius, inminuit rem, fregit opes; nec parva tamen mensura relictae partis erat: totam hanc turbavit filius amens, dum meliore novas attollit marmore villas. Quidam sortiti metuentem sabbata patrem nil praeter nubes et caeli numen adorant, 89 95 78 adfe*tus P | 82 haec Lachm. | 83 se om. P|levaret P levabit 5 | 91 possidens P| 102 tradit P | Moyses PS non monstrare vias eadem nisi sacra colenti, quaesitum ad fontem solos deducere verpos. sed pater in causa, cui septima quaeque fuit lux ignava et partem vitae non attigit ullam. 105 Sponte tamen iuvenes imitantur cetera, solam inviti quoque avaritiam exercere iubentur. fallit enim vitium specie virtutis et umbra, cum sit triste habitu voltuque et veste severum, 110 nec dubie tamquam frugi laudetur avarus, tamquam parcus homo et rerum tutela suarum certa magis, quam si fortunas servet easdem Hesperidum serpens aut Ponticus. adde quod hunc, de quo loquor, egregium populus putat adquirendi 115 artificem; quippe his crescunt patrimonia fabris, sed crescunt quocumque modo maioraque fiunt incude adsidua semperque ardente camino. et pater ergo animi felices credit avaros, qui miratur opes, qui nulla exempla beati pauperis esse putat, iuvenes hortatur, ut illam ire viam pergant et eidem incumbere sectae. sunt quaedam vitiorum elementa: his protinus illos inbuit et cogit minimas ediscere sordes. [mox adquirendi docet insatiabile votum.] servorum ventres modio castigat iniquo, 120 125 ipse quoque esuriens; neque enim omnia sustinet umquam mucida caerulei panis consumere frusta, hesternum solitus medio servare minutal Septembri, nec non differre in tempora cenae 130 114 de om. P| 117 maiora fiunt P❘ 122 peragant P| 123 illis P 128 frustra P alterius conchem aestivi cum parte lacerti 135 cum furor haud dubius, cum sit manifesta phrenesis, ut locuples moriaris, egentis vivere fato? interea pleno cum turget sacculus ore, crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crevit, et minus hanc optat qui non habet. ergo paratur 140 altera villa tibi, cum rus non sufficit unum, et proferre libet fines maiorque videtur 145 et melior vicina seges: mercaris et hanc et arbusta et densa montem qui canet oliva. quorum si pretio dominus non vincitur ullo, nocte boves macri lassoque famelica collo iumenta ad virides huius mittentur aristas, nec prius inde domum, quam tota novalia saevos in ventres abeant, ut credas falcibus actum. dicere vix possis, quam multi talia plorent et quot venales iniuria fecerit agros. sed qui sermones, quam foedae bucina famae! 150 'quid nocet haec?' inquit 'tunicam mihi malo lupini, quam si me toto laudet vicinia pago exigui ruris paucissima farra secantem.' scilicet et morbis et debilitate carebis et luctum et curam effugies et tempora vitae longa tibi posthac fato meliore dabuntur, 155 131 aestivam P|134 negavit P|136 aut P| 139 crevit PS: crescit pw | 151 quod P: quot pw | 152 quid P foede P Jahn: foedae w Herm. | 153 lupina P: lupini pw. si tantum culti solus possederis agri, quantum sub Tatio populus Romanus arabat. 160 mox etiam fractis aetate ac Punica passis 170 proelia vel Pyrrum inmanem gladiosque Molossos o pueri!' Marsus dicebat et Hernicus olim 175 180 nil vetitum fecisse volet, quem non pudet alto 185 per glaciem perone tegi, qui summovet euros pellibus inversis; peregrina ignotaque nobis ad scelus atque nefas, quaecumque est, purpura ducit.' 163 vina P 168 et unus P| 182 quis Proris P |