und Kenntnisse bei jenen Verrichtungen sicher von Gewicht und Einfluß waren: dies beweist das nach dem Abschlusse des Friedens von Cambray ihm zu Theil gewordene Lob seines Fürsten, und der Beifall seiner Landsleute. Anmerkungen. 1) Ueber des Sir Thomas Hofämter und Beförderungen siche folgende Stellen aus den Quellen und den Neueren. 1520. 1. Rymer. a) Foedera, XIII. p. 714-718. Acta, VI. p. 11. April. 183. col. 2-185. col. 1. init. De Provisione super Trac - Acta, VI. p. 186. De Tractando cum Ambassia Thomas More, consi b) Foedera, XIII, p. 722. 723. col. 2. 187. col. 1. init. 1520 toribus Hanzae Theutonicae. << 10. Jun. liarius, armiger. » c) Ibidem, p. 767. 768. Acta, VI. p. 204. col. Super Adventu Imperatoris, Assignati ad intendendum Domino Legato apud Canturarium. In diesem 24. Mai. Verzeichnisse des Personals, welches dem Kaiser entge= gen gehen sollte, unter den Knights, Sir Thomas More. 1522 1 et 2. - d) Ibidem, XIV. p. 48-57. Acta, VI, II. p. 21. 1525 bis 25. col. 1. init. Tractatus Pacis et Amicitiae per 30. Aug. Commissarios Dominae Ludovicae Regentis Franciae. Thomas More miles, Angliae subthesaurarius. Desgleichen in den folgenden Urkunden vom selbem Datum. ་་ e) Ibidem, p. 185-187. Acta, VI. II. p. 75. 76. 1526 Tractatus reciprocae obligationis.— «Magnificus et egre8. Aug. gius vir, Dominus Thomas More, miles, Ducatus Lancastriae Cancellarius. » (Am 5. Mai desselben Jahres war er noch nicht in dieser Würde. S. Urkunde bei Rymer foed. XIV. p. 158-172. Acta. VI. II. p. 64-70. col. 1.) 1527 f) Ibidem, p. 192. 193. Pro Thoma More Milite. " Acta, VI. II. p. 78. col. 1. 23. Jan. noster Thomas More, Miles, Cancellarius ducatus nostri Lancastriae. „ 1527 g) Dumont, IV. P. I. p. 472. Tractat zwischen Franz I. 30. April. und Heinrich VIII. Unter den englischen Commissarien Thomas Moore, Miles, Ducatus nostri Langastriae cancellarius. » h) Rymer, Foedera, XIV, p. 217. 218. Acta, VI. II. p. 88. col. 1. Instrumentum Juramentorum Re18. Aug. gis Francisci et Candinalis Eborum. Unter den Zeu 1527 --- gen, More, Ritter und Kanzler von Lancaster. i) Ibidem, p. 326 - 344. Acta, VI. II. p. 129136. Dumont, IV. P. II. p. 42. seqq. Tractat 5. Aug. von Cambray. More, miles, ducatus Langastriae Cancellarius. » 1529 1517 *) II. Des Erasmus Briefe. a) III. II. p. 1600. C. Erasmus an Wilh. Nesenus, « Morus totus est aulicus etc., 17. April. d. d. Lovanio. 1518. 1518 Erasmus an Tunstal., d. plane deplorarem, qui sit tali Rege etc. » c) Ibidem, p. 1693. 1694. Erasmus an More, d. d. Lovanio. «Quod in aulam pertractus es, unum hoc me consolat etc., d) III. I. p. 402. D. Erasmus an Paul Bombasius, 26. Juli. d. d. Basil. Morus est a consiliis etc. 1519. 1519. 1520 12. Aug. 1521 f) III. I. p. 541. A. Erasmus an Budäus, d. d. Lovanio. h) Ibidem, p. 646. B. Erasmus an Richard Pacäus, 11. Jun. d. d. Anderlaco. "Intelligo; Morum e consiliario Regis Erasmus an Paul 23. Sept. Bombasius, d. d. Anderlaco. Eques auratus, a consiliis, et thesaurarius etc., 1521. k) Ibidem, p. 678. A-F. p. 679. 680. Guil. Budäus, d. d. Anderlaco., Erasm. an *) 1517 ist ein irriges Datum, da wir wissen, daß er im April des Jahres noch im Dienste der Stadt London war. **) 1518 desgleichen, weil er erst nach der Bertheidigung des päpstlichen Schiffes in des Königs Dienste gezogen wurde. 1525 " 1) Ibidem, p. 899. F. Vives an Erasmus. Morus 13. Nov. est apud eum (Regem) multus et gratiosissimus. » 1529 m) *) III. II. p. 1176. E. Erasmus an Wilh. Mont28. März. joye, d. d. Friburg. Isti regno gratulor, cui non potuit sanctior, meliorque judex contingere. » 1530 31. Jan. 1530 n) III. II. p. 1264. E. Erasmus an Tunstall. «Vestrae Britanniae serio gratulor. » o) Ibidem, p. 1278. C. Erasmus an Richard Pa22. März. cäus. Glückwünsche zu More's Beförderung. 1530. p) Ibidem, p. 1347. F. p. 1348. A. Erasmus an Juan de Vergara. Wolsey's Sturz, und wie More Kanzler wird. III. Roper. P. 33. macht er gleich More'n zum Master of the Request (1518), und ein Monat nachher zum Ritter. p. 34. Im Jahre 1520, nach Mr. Westons, des Schahmeisters des Exchequer Tode, erhält More dessen Stelle, ohne darum nachzusuchen. Ibidem. More, Sprecher im Unterhause, 1523. p. 43. und p. 48. More, Kanzler vom Herzogthume Lancaster, ohne Zeitangabe. p. 53. Lord-Kanzler, nach dem Frieden von Cambray. IV. Stapleton, Hoddesdon, More. Stapleton, c. III. p. 10. col. 1., giebt die Zeit von More's königlichen Diensten auf ungefähr 14 Jahre an annos circiter quatuordecim, richtiger als Roper, p. 33., der bei 20 Jahre und mehr annimmt. Trat More 1518, im Julius, in des Königs Dienste, so abdicirte er 1532, was mit der Urkunde bei Rymer, foedera XIV. p. 433. 434. Acta, VI. II. p. 171. col. 1 et 2. 1532 16. Mai. Super deliberatione Magni Sigilli etc. übereinstimmt. Kurz nach den Legationen ward More Rath. Sodann eques auraHierauf Proquaestor totius regni, (Stapl. p. 9. col. 2.) 1520; im August, wobei sich auf des Erasmus Brief an Goclenius (Siehe oben lit. g. der Erasmischen Briefe) bezogen wird. Siehe auch More, p. 55. not. h. tus. Hoddesdon, p. 14-16. P. 12. Sprecher des Unterhauses (dux verbi). * Soll dieser Glückwunsch auf More's Erhöhung zum Großkanzler zu deuten seyn, so ist das Datum falsch, weil More erst im October dieses Jahres diese Würde überkam. P. 10. col. 1. init. Nachdem More einige Jahre dem Amte eines proquaestoris vorgestanden, wird er Kanzler des Herzogthumes Lancaster, qui (ducatus) ob stirpis regiae defectum ab ipso Rege possidetur. More, p. 63., berichtet, er sey nach Richard Winkfields Tode zu dieser Würde befördert worden. Staplet. ibidem, 3-4 Legationen More's, zuleßt nach Cambray. Hierauf Lord Kanzler. (More, p. 173.) V. Biographia Britannica und British Plutarch. Biogr. Brit. p. 3160. und Brit. Plut. p. 61., wie Roper. B. Br. p. 3162. Marginal - Note 52. More, Kanzler von Lancaster, anno 1526; wogegen irrig der Brit. Plut. p. 65. das Jahr 1528 annimmt. B. Br. p. 3162. More's Gesandtschaft mit Wolsey 1527. Ibidem. Reise nach Cambray, 1529 im Juli. Plut. p. 67. 68. Ibidem. 25. October 1530. More Kanzler. 2) Von 1518 1529. 3) Treasurer of the exchequer. Br. 4) Staplet. o. XIII. p. 47. col. 1. Bullart, p. 47. More, p. 66. 67. erzählt, der Cardinal habe einst einen Entwurf gewisserFriedensbedingungen zwischen England und Frankreich aufgeseßt, und den Sir Thomas um seine aufrichtige Meinung darüber ge= fragt. More zeigte, wo der Entwurf verbessert werden könnte, worüber der Cardinal zornig ward, und ihn den größten Narren unter dem ganzen Rath_schalt. 5) More, p. 63. 6) Ueber More als Sprecher. S. Roper, p. 34—41. Staplet. p. 45. 46. Hoddesd. p. 17-28. More, p. 57-63. Brit. Plutarch, p. 62— Stow, p. 518. 519. Herbert. p. 144. Parliam. hiLingard, VI. p. 79. 80. 7) Rot. Parliam. VI. p. 521. Hall, fol. CVI. b. according to the old usage. Siehe auch John Hatsell, precedents of proceeding. Vol. I. p. 146. "It has been usual for persons, when proposed to be Speakers, to deline that office, from sense of their own insufficiency, and even on the Steps of the Chair, to beg of the House to excuse them etc. Roper, p. 34. sagt von dieser Rede More's: "not now extant. » Hall, fol. CVI. b. giebt sie im Auszuge: "die Gemeinen wählten den Sir Thomas More zum Sprecher, und stellten ihn den Sonntag nachher in der Parlamentskammer vor, wo er sich nach altem Brauche als solcher Stelle nicht gewachsen erklärte, sowohl in Betreff des Verstandes, als auch |