inter privantia: deinde inter adverfa; minorem adhuc inter contradicentia; minimam inter relata: nam relata propter illam mutuam affectionem, partim confentanea funt: contradicentia purè quidem contraria negantia funt, fed tamen propter infinitam illam negationem, pro mediis et difparatis crebro accipiuntur, ut non calidum non tam opponitur calido quàm frigidum; quoniam non calidum poteft tepidum effe; fic non bonum, medium quiddam effe poteft et adiaphorum: non album de rubro dici aut intelligi poteft: adverfa è regione quidem adverfantur; non ita tamen, quin commifceri queant: privantia verò mixtionem non admittunt; et privatio ferè eft habitus extinctio atque ereptio aut faltem deficientia; habitufque eft ens, privatio non ens; enti autem nihil, æquè ac non ens, contrárium eft. "Sed diffentaneorum categoria fic eft, unde quidvis ab altero differre quolibet modo poffit." Quanquam enim caufa omnis effentialis differentiæ, formæ primitus eft reliquarum, argumenta reliqua confenta nea, ut quot modis confentire totidem diffentire res dicantur, caufa nempe vel effecto, fubjecto vel adjuncto, modi tamen omnes, quib. res inter fe differunt vel ratione fcilicet vel re, non tractantur nifi in diffentaneis, vel fi comparantur, in comparatis. Unde illud genere vel specie differre, nihil aliud eft quàm communi vel propria forma, quarum illa fymbola funt, ut infra dicetur. CAP. XVIII. De Paribus. Argumenta fimplicia ita fuerunt in confentaneis et dif- . "Comparata funt argumenta prima, quæ inter fe compa 2.2 fentaneis. rantur. Simplex rerum affectio comparatione prius tractanda fuit: hanc enim fi removes, comparata omnia aut confen tänea tanea erunt aut diffentanea. Platonis doctrina et Xenophontis ante adjuncta utrique erat, quàm comparata. Sunt argumenta prima non orta, eo quòd orta, ut patebit infra, eandem habent affectionem cum primis unde orta funt; comparata etfi fimplicia prius fuere, fimplicium tamen affectionem non habent. Inter fe comparantur; nimirum quæ funt ejufdem generis: genera autem diftributio mox docebit. Nunc proprietates comparatorum funt dicendæ. 66 Comparata etfi ipfa comparationis natura æquè nota funt; attamen alterum altero alicui notius et illuftrius effe debet." Ubi hoc advertendum, non fua fed comparationis natura dici æquè nota effe comparata. Ita funt, inquis, et relata vi relationis; immo argumenta omnia quæ etiam relata funt. At, inquam, relatio et comparatio non funt idem; et reliqua argumenta, et fi quatenus relata funt notione logica, æquè nota funt, fua tamen natura, prout quæque eft, vel æquè vel non æquè funt manifefta; diffentanea quidem æquè, confentanea non æquè, ut jam fupra eft dictum. Debet autem ei quicum difputamus comparatorum id quod arguit fua natura et priufquam comparatio inftituitur, notius effe atque illuftrius eo quod arguitur; æquè enim obfcurum nihil argueret. Unde in fignis comparatorum ufus elucet; quo fit ut inæqualis rerum notitia comparationis vi æqualis reddatur. Sic confentanea ad probandum, diffentanea ad refellendum, comparata ad illuftrandum aptiffima funt. 66 Comparata autem fæpe notis brevius indicantur; aliquando partibus diftinguuntur, quæ propofitio redditioque nominantur." Duplex ergo eft comparationis forma: altera contracta, altera explicata. Contracta eft quæ uno verbo concluditur, ut infra cap. 21. Explicata, quæ partibus diftinguitur; partesque iftæ propofitio et redditio nominantur. Propofitio præcedit fæpe, et argumentum eft: redditio fæpe fequitur, eftque id quod arguitur: fi fecus occurrit, inverfio eft. Omnis autem forma comparationis contracta, fuis partibus explicari potest. R 2 "Atque <c Atque omnino comparata etiam ficta arguunt fidemque faciunt. "> Arguunt fcilicet rem veram; in quo cæteris argumentis præcellunt; quæ ficta fi funt, rem fictam duntaxat arguunt; ut materia ficta, fictam folis domum. At comparata etiam ficta, non fua quidem natura, fed comparationis vi, res veras arguunt fidemque faciunt. "Comparatio eft in quantitate vel qualitate. Quantitas eft qua res comparatæ quantæ dicuntur. Eftque parium vel imparium." Non hic loquimur de quantitate folùm mathematica, quæ magnitudinis eft aut numeri, fed de quantitate logica, quæ ratio qua libet five affectio eft, qua res quæcunque inter fe comparatæ quantæ, i. e. æquales vel inæquales, pares vel impares dici poffunt. "Paria funt, quorum eft una quantitas." Sic enim definit Ariftoteles, Phil. 8, 15. valet acfi diceretur, quorum par ratio est. dem, æqualis: unde in plurali numero eodem nomine ac definitione explicantur. Quod idem "Una,” i. e. ea "Argumentum igitur paris eft, cùm par illuftratur à pari." Ad exempla veniamus; atque ad ea primùm quæ in forma, ut diximus, contracta notis brevius indicantur. Hæ autem notæ præcipuæ funt "par, æquale, æquare;" ut in his: Æneid. 2. Par levibus ventis." Ubi levitas Creufe umbræ comparatur levitati ventorum. "Et nunc æquali tecum pubefceret ævo." Æneid. 3. 66 "Fn hujus nate aufpiciis, illa inclyta Roma Æneid. 6. His notis alæ funt affines, "pariter, æquè, æqualitas, æqualiter, perinde, acfi," et id genus alia. Sequitur forma explicata: in qua propofitio et redditio diftinguuntur, quæ in contracta forma erant implicita. In hac autem forma explicata par quantitas vel notis apertè indicatur, vel fine notis mente et ratione concipitur: notæ itæ funt vel propriæ parium: vel negationes imparium: parium propriæ, "idem quod; tam, quàm; tanto, quanto; tot, quot." In quibus fingulis notarum paribus prior quæque redditioni infervit, pofterior verò propofitioni. Catil. 4, 66 Cujus res geftæ atque virtutes iifdem, quibus folis curfus, regionibus ac terminis coninentur." 39 "Tam ficti pravique tenax quàm nuntia veri. Æneid. 4.' "Tantò peffimus omnium poëta, " Catullus 4. "Littora quot conchas, quot amœna rofaria flores, Quótque foporiferum grana papaver habet, &c. Tot premor adverfis-" Ovid. 4. Trift. "" Negationes imparium funt; vel majoris et minoris feorfim vel utriufque fimul "non magis, non minus.' Philipic. 9, "Neque enim ille magis jurifconfultus quàm juftitiæ fuit," &c. "Neque conftituere litium actiones malebat, quàm controverfias tollere." Ovid. 2, de Arte. "Non, minor eft virtus, quàm quærere, parta tueri." "Utriufque fimul" pro Muræna: "paria cognofco effe ista in L. Muræna, atque ita paria, ut neque ipfe dignitate vinci potuerit, neque te dignitate fuperarit." Obfervandum eft autem negationem majoris vel minoris feorfim non femper effe notam parium: neque enim fi " fervus non eft major domino, ergo eft æqualis;" nec fi " dominus non eft minor fervo, ergo par.' ?? Hactenus cum notis; ; nunc fine notis hæc quæ fe. quuntur. Atque in hoc potiffimum genere exemplorum fine notis, apparet vis eadem arguendi in utramque partem; adeo ut fi unum, alterum quoque fit; fi non fit unum, neque alterum. Itaque ex uno eorum affirmato, alterum affirmatur; ex negato, negatur: 2 Philip. "QuoR 3 rum rum facinus commune, cur non eorum præda communis?" Ter. in Adel. "Quando ego non curo tuum, ne cura meum." "Hujus loci," parium nempe fine notis, "funt confectaria illa è contrariis quidem orta, fed parium collatione tractata." Ut ex adverfis ifta; Cicero pro Sylla "neque verò quid mihi irafcare intelligere poffum; fi, quòd eum defendo quem tu accufas, cur tibi quoque ipfe non fuccenfeo, qui accufes eum quem ego defendo? Inimicum, inquis, accufo meum: et amicum, inquam, ego defendo meum." Sic 5 Tufc. "quod cùm fateantur, fatis magnam vim effe in vitiis ad miferam vitam; nonne fatendum eft eandem vim in virtute effe ad beatam vitam? Contraria enim contrariorum funt confequentia." Quæ tamen regula non eft perpetuo vera: primò nisi collatio fit verè parium: non ergo fequitur," mala opera damnant; ergo bona juftificant." Mala n. opera omnino mala, bona imperfectè bona funt; illa noftra, hæc non plane noftra. Secundo, fed in iis duntaxat paribus, contrariorum ex loco petitis, quorum parium propofitio reciprocatur. Quod in relatis quidem fit frequentiffimè : ut apud Martialem. "Tum fervum fcis te genitum, blandéque fateris, Cùm dicis dominum, Sofibiane, patrem." Pater eft filii dominus, et filii dominus eft pater: pa riter ergo filius eft patris fervus. Sic ex adverfis: "bonum eft appetendum; pariter ergo malum eft fugiendum." Nempe quia propriè adeóque reciprocè, omne appetendum eft bonum. Et ex privantibus: Ovid. 1 Faft. "In pretio pretium nunc eft, dat cenfus honores, Cenfus amicitias: pauper ubique jacet.' - Dives eft in pretio, et quifquis eft in pretio, eft dives.; ergo omnis pauper jacet. 66 Quoties autem collationis propofitio non reciprocatu, vel quoties uni parium id quafi proprium tribuitur 葛 quod |