Page images
PDF
EPUB

Beilagen zum dritten Abschnitte.

A.

Ueber Carl V. erste Ankunft in England, und einige falsche Data der Erasmischen Briefe.

Ein Brief More's an Erasmus berichtet von des Kaisers bevorste= hender Ankunft folgendes:

«Hodie appellit Imperator. Cras summo mane Rex in occursum prodibit, imo fortassis hac ipsa nocte quae jam nunc appetit. Non credas quanto gaudio non dico Regis ac Procerum, sed populi quoque sit acceptus nuncius, per quem constabat, Imperatorem huc appellere. E Cantuaria pridie Pentecostes (sive 11. Junii) Anno 1519. Erasm. opp. III. I. p. 450. A — F.

Im Widerspruche mit diesem Datum steht der Brief More's an Erasmus d. d. Grenwici, mense Majo, 1520. Erasm. opp. III. I. p. 611. seqq.

Das Jrrige des Datums pridie Pentecostes, anno 1519, geht aus den folgenden Umständen hervor.

1) Carl ward erst am 28. Junius des J. 1519 zum römischen König erwählt. In dieser Eigenschaft aber landete er in England.

2) Während Heinrich VIII. sich zur Abreise nach Calais rüstete, um mit Franz I. die vorher ausgemachte Unterredung zu pflegen, (Rymer, XIII. p. 705-710. Conventionum pro mutuo colloquio confirmatio, 12. März 1519) trifft die Nachricht von Carls Ankunft zu Dover ein. (Hall, fol. LXIX. b. und fol. LXX. a. Stow, p. 508. col. 2., 509. col. 1. init. Rapin, V. p. 134.

Auf diese Nachricht war Heinrich VIII. am 25. Mai 1520 nach Canterbury gekommen, um dort die Pfingsten zu feiern. Carl V. hatte dem Cardinal Wolsey eine starke Pension bewilligt, um sich diesen Günstling Heinrichs geneigt zu machen. (Diese Bewilligung ist datirt, Compostellae, 29. März 1520. Rymer, XIII. p. 714., so daß Carls Abreise von Spanien über England nach Teutschland dem Cardinal kein Geheimniß seyn konnte.)

Carls V. Absicht war, den König von England von der Unterredung mit Franz I. abzuhalten; aber diese erreichte er nicht, denn

Heinrich machte dem Kaiser begreiflich, daß er nothwendig zu dieser Unterredung abgehen müsse. (Rapin, V. p. 134.)

3) Die Ankunft Carls in England muß in die leßten Tage des Mai, und zwar 1520, nicht aber 1519 fallen. Rymer, XIII. p. 719. Ratificatio Tractatuum in mutuo congressu factorum, una cum scedula Juramenti praestiti per Francorum regem, bezeugt das Jahr 1520. Datum, heißt es p. 721. col. 2., in oppido nostro Arderiae sexta die Mensis Junii anno Domini 1520.

Der Cardinal Wolsey begab sich, Carl V. zu empfangen, nachh Dover, wohin der König des andern Tages gleichfalls ging. Sodann zogen beide Monarchen mit einander nach Canterbury. Heinrich versprach dem Kaiser, sich in keine Verbindungen bei der bevorstehenden Unterredung mit Franz I. einzulassen, die Carln nachtheilig seyn könnten. Carl reis'te den 30. Mai 1520 nach Flandern ab. (Rapin, 1. cit. in fine. Hume, IV. p. 25. Hall, fol. LXXII. b. und LXXIII. a. Stow, p. 507. col. 1 et 2.)

Am selben Tage reiste der König von England mit starkem Gefolge zur bekannten Entrevue. Den 24. Junius 1520 gingen beide Könige auseinander.

4)* Prudencio de Sandoval, in seiner historia de la vida y hechos del Emperador Carlos Vto. Primera Parte En Pamplona, año 1614. gr. fol. segunda Parte. Ibidem. erzählt Vol. I. p. 218. col. 2., Carls Abreise von Spanien nach England zum Jahre 1520 also:

Ordenadas pues en esta forma las cosas tocantes al buen govierno del Reyno, a diez y nueve de Mayo sabado a la puesta del sol se levantó un viento recio, y los pilotes dixeron que el tiempo era bueno. Y el emperador mando pregonar que aquel dia se embarcassen todos, porque otro de mañana se queria hazer a la vela : Domingo veynte de Mayo, antes que amaneciesse, confessó, y oyó Misa, y recibidó el santissimo sacramento: y se fue a embarcar, accompañandole hasta la lengua del agua Don etc. *) Y con gran musica de todos los ministreles, y clarines recogiendo las ancoras, dieron vela al viento con gran recogizo, dexando a la triste España cargado de duelos, y desventuras. Hizieron la navegacion derechos a Ingalaterra, y en seys dias llegaron, y tomó puerto la armada en la villa de Dovra, frontero de Cales. Y luego el mismo dia fue Pascua de Espiritu Santo desembarcó el Rey con todos sus Caballeros y Criados, donde ya estava el Cardenal de Ingala

[merged small][ocr errors]
[ocr errors]

que

*) Diese Einschiffung geschah zu Coruña. Siehe Sandoval L. V. Vol. I. p. 216. §. XXVII.

5) Nimmt man das Jahr 1519 an, so paßt der Tag vor Pfingsten (pridic Pentecostes) nicht zum Tage der Ankunft Carls V., denn 1519 fiel das Pfingstfest auf den 12. Junius. (* Zinkernagel, Handbuch für angehende Archivare und Registratoren. Nördlingen 1800. 4o. p. 302. Nro. 17.) Dagegen fällt es im Jahre 1520 auf den 27. Mai. (Zinkernagel, p. 289. Nro. 4.)

Offenbar muß also das Jahr des obigen Briefes 1520, statt 1519 seyn. Diese erste Ankunft des Kaisers Carl V. in England ist nicht mit seiner zweiten zu verwechseln, (Rapin, V. P. 162. Hume, IV. p. 45. Lingard, VI. p. 75. Leßterer giebt den 25. Mai) im Jahre 1522, 26. Mai. Damals galt es, den über Hadrians VI. Wahl (Januar 1522) und die eigene Zurücksetzung aufgebrachten Wolsey wieder guter Laune zu machen. Siehe Hall, fol. LXXXXIII. a et b. Stow, p. 516. col. 1.

Die Data der Briefe des Erasmus und seiner gelehrten Freunde sind sehr häufig irrig. Dies beweist das eben angeführte Beispiel, desgleichen des Erasmus Brief an Morus im Betreff der Moria vom J. 1508 Vto Idus Junias. Ferner Erasmus an Wolsey, Opp. III. I. p. 323. D. d. d. Antwerp. 18. Maji 1518, und drei Tage vorher, Brief des Erasmus an Joann. Ec, d. d. Basileae 15. Maji 1518. Ist es möglich, daß man sich in Basel noch am 15. Mai 1518, und schon am 18. desselben Monats und Jahres in Antwerpen befinde? Anderer Beispiele nicht zu geden

[ocr errors]

ken. Ohnehin habe ich in More's Biographie auf viele solcher irrigen Daten aufmerksam gemacht.

B.

More wird Lord-Kanzler, den 25. October 1529.

Rymer, XIV. p. 349, 350.

་་

[ocr errors]

Acta, VI. II. p. 138. col. 2. Super Deliberatione Magni Sigilli. »

Memorandum quod Die Dominicà, videlicet, decimo septimo Die Octobris, Anno Regni Regis H. octavi vicesimo primo, Magnum Sigillum dicti Domini Regis, in Custodia Reverendissimi in Xto Patris Thomae (folgt nun Wolsey's ganzer Titel) in quadam Bagà de albo Corrio existens, et Sigill ipsius Cardinalis sexies in albâ Cerâ sigillatâ, et per Mandatum ejusdem Domini Regis Illustribus Principibus Thomae Duci Norffolciae Thesaurario Angliae, et Carolo Duci Suffolciae Comiti Marescallo Angliae apud Aedes ipsius Cardinalis Westmonaster. in quadam altâ Camerâ prope Deambulatorium suum circa Horam sextam post Me

ridiem ejusdem Diei, in Praesentia Willielmi Fitz William Militis Thesaurarii Hospiții dicti Domini Regis, Johannis Tayler Clerici Magistri Rotulorum, et Stephani Gardyner Clerici Consiliarii dicti Domini Regis, per eundem Cardinalem liberatum fuerit, in quorum praesentia iidem Duces Sigillum illud sic inclusum in quadam alia Baga Sive Teca de Veluto Crimisino desuper Armis et Insigniis Angliae ornata imposuerunt, et Bagam illam cum Rubea Cera per dictum Dominum Stephanum sigillari fecerunt, et sic sigillatam et in quandam Capsam sive Casketam Ferro circumligatam impositam et ceratam, cujus clavem praefatus Dominus Stephanus penes se retinuit, praefato Domino Johanni Tayler dicto Domino Regi deferrendam tradiderunt; Qui quidem Johannes Tayler postea Die Mercuriï, videlicet, vicesimo Die Octobris Anno praedicto apud Castrum Wyndesore sigillum, sic ut praemittitur in Capsa illa ceratum, in quadam interiori Camera juxta Oratorium dicti Domini Regis circa Meridiem ejusdem Diei, suae Majestati ́ praesentavit et obtulit, idemque Dominus Rex tunc et ibidem immediatè Capsam illam aperire et sigillum Magnum in Bagis praedictis sic inclusum et sigillatum extrahi fecit, et cum eodem quaedam Brevia de cursu et quandam Proclamationem de Granis non traducendis extra Regnum in Praesentia sua sigillari fecit, dictis Magistris Johanne Tayler et Stephano Gardiner, nec non Henrico Norres Thoma Hennage et aliis de secreta Camera ejusdem Domini Regis, Radulpho Paxfall Clerico Coronae Angliae, Johanne Croke Contrarotulatore Hanaperii, et Johanne Judd Deputato Thomae Hall Clerici ejusdem Hanaperii, ibidem tunc existentibus. »

Quibus sic factis idem Dominus Rex Magnum Sigillum praedictum in eandem Albam Baggam reponi et proprio Annulo suo sigillatorio in alba Cera sigillari, nec non et sigillo dicti Magistri Johannis Tayler et sigillo dicti Magistri Stephani Gardyner muniri et consignari fecit et vidit, et penes Magestatem detinuit usque in diem Lunae, videlicet, vicesimum quintum Diem ejusdem Mensis Octobris, quo Die circa Horam Tertiam post Meridiem praefatus Dominus Rex apud Manerium suum de Plesaunce aliàs Estgrenewiche existens, in quadam interiori Camera sua prope Oratorium suum ibidem in Praesentia dicti Henrici Norres et Christofori Hales Generalis Attornati ejusdem Domini Regis, et aliorum de Privata Camera ejusdem Domini Regis, Sigillum suum Magnum sic in Baga praedicta sigillatum, et in Capsa praedicta repositum, Praedilecto Consiliario suo Thomae More Militi Custodiendam Exercendum et Occupandum tradidit et liberavit, ipsumque Thomam More tunc et ibidem

Cancellarium suum Angliae constituit et ordinavit, eidemque officium Cancellariatûs Angliae dedit et concessit, Habendum cum omnibus Feodis, Proficuis, Regardis, Robis, Dietis, Commoditatibus et Advantagiis Officio illo ab antiquo debitis pertinentibus sive spectantibus.

Idemque Thomas More Sigillum praedictum de praefato Domino Rege in Praesentia supranominatorum recepit, et proximâ Die, videlicet, Die Martis XXVI. Die ejusdem Mensis Octobris praefatus Dominus Cancellarius circa Horam Decimam ante Meridiem ejusdem Diei, in Locum et Sedem Curiae Cancellariae infra Magnam Aulam Palatii Westmonasteriensis, per strenuissimos Principes Thomam Ducem Norffolciae et Carolum Ducem Suffolciae et alios complures Nobiles et Magnates Regni Angliae ex Mandato Domini Regis inductus, post nobilem Exortationem (Siehe Staplet. c. III. p. 10. col. 2. p. 11. col. 1., wo Norfolks Rede, p. 11. col. 1 et 2. p. 12. col. 1. More's Antwort. Hoddesd. p. 60–63. u. p. 63–70.) ex Parte Domini Regis per praefatum Ducem Norfolciae tam ad dictum Dominum Cancellarium quam ad Plebem habitam et Responsionem dicti Domini Cancellarii inde factam, tactis per eundem Dominum Cancellarium sacrosanctis Dei Evangeliis, corporale praestitit Juramentum, cujus Tenor inferius sequitur.

Et tunc et ibidem in Praesentia praefatorum Ducum, nec non Nobilium Virorum, Thomae Marchionis Dorsetiae etc. etc. Cuthbert Episcopi Londoniensis, Thoma Boleyn Militis Vicecomitis Rocheforde etc. et multorum aliorum de consilio Domini Regis sigillum praedictum in Capsa praedicta repositum et Sigillis Domini Regis Magistri Johannis Tayler et Stephani Gardyner sic ut praemittitur signatum extrahi, et diversa Brevia de cursu sigillari, et deinde sigillum praedictum in Bagam praedictam reponi signeto suo proprio sigillari et signari fecit et penes se retinuit et retinet.

Sacramentum praedicti Domini Cancellarii sequitur in haec

verba:

Ye chall swere that well and truly ye shall serve our soveraygn Lord the Kyng and hys People in the office of the Chaunceller, and ye shall do Right to all maner of People Pore and Rych after the Lawes and Usagys of this Realme, and Trulie ye shall counsell the Kyng, and his Counsell ye shall Leyne and kepe, and ye shall not knowe nor suffer the Hurte nor Disherytyng of the Kyng, or that the Rightes of the Croun be Decreysed by any mean as fer forth as ye may let yt; And yf ye may not Lett yet ye shall make yt clerely and expressely to be knowen to the Kyng, with your

« PreviousContinue »