OLIVERIUS Prot. Reipub. Anglia, &c. Excelfis et præpotentibus Dominis Federati Belgii Ordinibus, S. D.

Excelfi et præpotentes Domini, amici
ac fœderati chariffimi;

- Non dubitamus nos quidem quin omnes teftimonium hoc
nobis perhibituri fint, nullas in contrahendis externis ami-
citiis rationes defendenda religionis veritate potiores un
quam nobis fuiffe, nec conjungendis eorum animis, qui Pro-
teftantium vel amici ac defenfores, vel faltem non hoftes
effent, antiquius nos quicquam habuiffe. Quo graviore
animi dolore commovemur, quoties annuntiatum eft, Pro-
teftantium principes ac civitates, quæ fibi mutuo amiciffimæ
fumméque concordes effe deberent, fufpectos inter fe effe et
non optimè animatos; vos præfertim regemque Sueciæ,
quibus fortiores orthodoxa fides defenfores non habet, ne-
que focios noftra refpub. fibi conjunctiores, videri non æquè
ac confueviftis vobis invicem confidere, immo indicia quæ-
dam vel nafcentis inter vos diffidii, vel vacillantis amicitiæ,
haud obfcura apparere. Caufæ quæ fuerint utrinque, et uf-
que quo progreffa animorum alienatio fit, ignotum effe no.
bis profitemur: veruntamen haud potuimus quin gravem
fane moleftiam animo caperemus ex ipfis initiis vel minimæ
diffenfionis inter fratres coortæ, ex qua tantum creari Protef-
tantium rebus difcrimen neceffe fit; quæque fi ingravefcerit
(quod Deus ne fiverit) quantum inde Reformatis Ecclefiis
periculum impenderet, quanta triumphandi materies inimi-
cis noftris, et Hifpanis potiffimum, daretur, latere veftram
prudentiam ufumque rerum folertiffimum non poteft. Hif-
pano certe tantum hinc fiduciæ, tantum fpiritûs, acceffit, ut
non dubitaverit, per legatum fuum apud vos commoran-
tem, fua vobis confilia, idque de fumma Reip. veftræ, au-
daciffimè obtrudere: et partim injecto renovandi belli me- .
tu terrere, partim oftentata utilitatis falfa fpecie follicitare vef-
tros animos eft aufus, ut relictis ejus hortatu amicis vetuf-
tis ac fideliffimis, Gallo, Anglo, atque Sueco, arctiffimam
cum hofte ac tyranno quondam veftro, pacato nunc fcilicet,
et, quod maxime metuendum eft, blandiente, coire focieta-
tem velletis. Sane qui ex hofte inveteratiffimo, arrepta tam

levi occafione pro confiliario repente veftro fe gerit, quid eft quod iste sibi non fumeret, quò non audacia progrede. retur,fi cernere id femel oculis poffet, quod nunc animo duntaxat concipit atque molitur, difcordiam nempe inter Proteftantes ac bellum inteftinum. Nefcii non fumus, vos, pro fapientia veftra, qui fit Europa univerfæ ftatus, quæ Protestantium præfertim conditio, fæpius cum animis veftris cogitare; Helvetiorum pagos, orthodoxam fidem fequentes, novorum motuum à popularibus fuis fidem papæ fequentibus jam jamque ciendorum expectatione fufpenfos teneri, ex eo vix dum bello emerfos, quod religionis planè caufâ ab Hifpano, qui hoftibus eorum et duces dederat et pecuniam fuppeditaverat, conflatum eft atque accenfum; vallium Alpinarum incolis confilia Hifpanorum eandem rurfus machinari cædem atque perniciem, quam fuperiore anno crudeliffimè intulerunt; Proteftantes Germanos fub ditione Cæfaris graviffimè vexari, fedesque patrias ægrè retinere; regem Sueciæ quem Deus, uti fperamus, fortiffimum religionis orthodoxæ propugnatorem excitavit, cum potentiffimis reformatæ fidei hoftibus bellum anceps atque afperrimum totis regni viribus gerere; veftris provinciis infefta vicinorum papiftarum, quorum princeps Hifpanus eft, nuper icta fœdera minitari; nos denique indicto Hifpanorum regi bello effe occupatos. In hac rerum inclinatione fiqua inter vos regemque Sueciæ difcordia exifteret, reformatarum totius Europa ecclefiarum quam miferanda conditio effet, quæ immanium hoftium crudelitati ac furori objicerentur? Hæc nos cura haud leviter tangit; eundemque veftrum effe fenfum confidimus, proque veftro in communi Proteftantium caufa præclaro femper ftudio, utque pax inter fratres eandem fidem, eandem fpem, fequentes intemerata fervetur, vos veftra confilia ad has rationes effe accommodaturos, quæ cæteris quibufcunque anteponendæ funt, nec quod paci inter vos Sueciæque regem ftabiliendæ poffit conducere, quicquam effe omiffuros. Qua in re fi nos ufûs ullius effe poffumus, quantum apud vos vel authoritate vel gratia valemus, noftram vobis operam libentiffimè profitemur, Sueciæ quoque regi eandem deferre paratiffimi, ad quem etiam legationem quamprimùm mittere in animo habemus, quæ hac de re quid noftræ fententiæ fit exponat. Deumque veftros utrinque animos ad moderata confilia flexurum VOL. VI.

D

effe

effe fperamus, vofque cohibiturum, nequid ab alterutra parte fiat quod irritare poffit, remque ad extrema deducere: fed ut, contrà, pars utraque removere velit quicquid alterutri offenfum aut fufpiciofum effe queat. Id fi feceritis, et hoftes fruftrabimini, et amicis folatio eritis, et veftræ denique faluti reipubl. quàm optimè profpicietis. Hoc etiam uti perfuafiffimum fit vobis rogamus, daturos nos effe operam, quoties facultas oblata erit, uti noftrum erga fœderatas Belgii provincias fummum ftudium benevolentiaque appareat. Deum proinde affiduis precibus obteftamur, ut veftram remp. pace, opibus, libertate, atque imprimis Chriftianæ fidei amore ac vero cultu, florentiffimam confervare perpetuò velit.

Veftrarum celfitudinum potentium ftudiofiffimus,

OLIVERIUS Protector Reip. Angliæ, &c. Ex Palatio noftro Weftmon. die Aug. 1656.

OLIVERIUS Protector Reip. Anglia, &c. Sereniffimo Principi JOANNI Lufitaniæ Regi, S. D.

Sereniffime Rex;

Die undecimo Julii proximi, stylo veteri, fanctionem pacis à majeftate veftra jam ratæ, à legato veftro extraordinario Londini tranfactæ, necnon arcanorum et præliminarium articulorum, per Thomam Maynardum accepimus: perque literas à Philippo Meadow, noftro Olyffipone internuntio, eodem tempore datas, noftram etiam dictæ pacis et articulorum fanctionem, pro iis mandatis quæ à nobis ea de re acceperat, majeftati veftræ ab ipfo redditam intelligimus: cum fupradicta fanctionis inftrumenta ineunte Junio proximo viciffim data acceptaque fuiffent, adeo ut nunc inter utramque gentem pax firmiffima fancita fit. Qua ex pace nos quidem voluptatem haud mediocrem percipimus; propterea quòd eam et communi utriufque gentis utilitati fore arbitramur, hoftiumque communium haud levi detrimento: qui ut prioris fœderis turbandi rationem aliquam primò invenerunt, ita nunc, ne idem inftaurari fœdus poffet, intentatum nihil reliquerunt. Neque dubium nobis eft, quin fufpicionum utrinque offenfionumque inter nos materiam creandi occafionem nullam prætermiffuri fint. Quas nos qui

dem,

dem, quantum in nobis eft, quàm longiffimè amovere animo noftro ita conftanter decrevimus, immo ut majorem indies mutuam fiduciam hæc nostra pariat neceffitudo, tam vehementer cupimus, ut eos pro hoftibus habituri fimus, qui ullis artibus amicitiam noftram imminuere conabuntur, inter nos noftrofque populos hac pace ftabilitam; eundemque effe majeftatis veftræ animum ac voluntatem facilè nobis perfuademus: Cumque placuerit majeftati veftræ fuis in literis ad nos quarto et vigefimo Junii, ftylo novo, datis, et diebus aliquot poft inftrumentum confirmatæ pacis datum atque acceptum noftro internuntio traditis, claufularum quarundam hujus fœderis mentionem facere, quas aliquan tum immutatas velit, ut quæ huic reipublicæ, quemadmodum majeftas vestra censet, levis admodum fint momenti, Portugalliæ regno maximi, peculiari tractatione agere iis de rebus quæ à majeftate veftra proponuntur, et fi quid præterea fœderi ftabiliendo, vel etiam arctiùs obftringendo, conducere alterutri parti videbitur, parati erimus: in qua majeftatis veftræ, fuique populi haud fecus atque noftri, ut utrifque æquè fatisfiat, rationem habebimus: atque hæc omnia Olyflipone an Londini agitanda ac tranfigenda fint, veftra optio erit. Verùm hoc fœdere jam rato, fignifque gentis utriufque ritè obfignato, dato denique viciffim atque accepto, immutare partem ejus ullam idem effet atque totum refcindere; quod majeftatem veftram minimè velle pro certo habemus. Majeftati veftræ faufta omnia ac profpera exoptamus.

Majeftatis veftræ ftudiofiffimus,

OLIVERIUS Protector Reip. Angliæ, &c.

Ex Palatio noftro Weftmonafterii,

Augufti die 1656.

OLIVERIUS Protector Reip. Angliæ, &c. Sereniffimo Principi JOANNI Lufitaniæ Regi, S. D.

Sereniffime Rex;

Perlatum ad nos eft facinus illud inhumanum ac nefarium, quo cædes Philippi Meadowes, internuntii apud vos nostri, tranfigendæ pacis caufà à nobis miffi, attentata eft: cujus atrocitas tanta fuit, ut divino plane numini atque tutelæ

D 2

ejus

ejus confervatio attribuenda fit. Nofque ex litteris majef tatis veftræ,fexto et vigefimo Maii proximi ad nos datis, perque Thomam Maynardum nobis redditis, permotam facti indignitate majeftatem veftram de authoribus juffiffe quæri intelligimus, ut fupplicium de iis, pro eo ac meriti funt, fumatur. Verùm comprehenfos effe ullos ex iis, aut juffa veftra hac in parte quicquam effeciffe, nondum accepimus. Quapropter noftrum effe duximus palam fignificare, tentatum illud facinus barbarum, et partim commiffum, quàm indignè feramus: atque adeo à majeftate veftra poftulamus, ut ab illius facinoris authoribus, fociis, adminiftris, fupplicium debitum repetatur: Et quo hoc maturiùs fiat, ut honeftiffimi integerrimique viri, quique gentis utriufque paci quàm maximè ftudent, huic quæftioni præficiantur, quò res penitùs investigari, tamque in authores fceleris quam in miniftros feveriùs animadverti poffit. Id nifi fiat, neque majeftatis veftræ juftitia, neque noftra hujufque reipub. existi matio, vindicari, neque confervandæ inter utramque gentem amicitiæ ulla ratio firma effe, poterit. Majeftati veftræ fœlicia fauftaque omnia precamur.

Majeftatis veftræ ftudiofiffimus,

OLIVERIUS Protector Reipub. Angliæ, &c.

Ex Palatio noftro Weftmonafterii,

Aug. die 1656.

OLIVERIUS Protector Reip. Anglia, &c. Illuftriffimo Domino Comiti MIRANO, S. D.

Illuftriflime Domine;

Singulare tuum erga me atque hanc rempub. ftudium haud mediocriter nos demeruit, tibique devinxit: id veftris ex literis, 25 Junii proximi ad me fcriptis, facile perfpexi, tum etiam ex iis, quas ab internuntio noftro Philippo Meadowes, conficiendæ pacis caufâ ad Lufitaniæ regem à nobis miffo, accepi: quibus is de eximio veftro ftudio atque opera in hac pace tranfigenda abundè nos docuit: hujus noviffimam fan&tionem et accepi libentiffimè, mihique perfuadeo fore, ut neque collata in hanc pacem operæ tuæ, neque in Anglos benevolentiæ, neque fidei erga regem hac in re fpectatæ, unquam te poeniteat: quandoquidem, annuente Deo,

3

fperandum